Ciąża stanowi wyjątkowy okres w życiu każdej kobiety, który jednak nie zawsze jest usłany różami. Poza typowymi dolegliwościami niektóre panie cierpią z powodu poważnych chorób. Jedną z nich jest cholestaza ciążowa. Dowiedz się, jak ją rozpoznać i jak wygląda leczenie.
Cholestazę uważa się za jedną z najczęściej pojawiających się chorób wątroby powiązaną z ciążą. Ustępuje samoistnie, jednak w kolejnych ciążach może ujawnić się ponownie – i to z dużo większym nasileniem. Chociaż ma charakter przemijający, nie można jej lekceważyć. Wystąpienie pierwszych typowych objawów powinno skłonić do natychmiastowej konsultacji lekarskiej. Dzięki temu kobieta spodziewająca się dziecka może szybko rozpocząć odpowiednie leczenie.
Czy to cholestaza ciążowa?
Objawy cholestazy ciążowej występują najczęściej w trzecim trymestrze – po 30. tygodniu. W niektórych przypadkach mogą jednak ujawnić się już w drugim trymestrze – w okolicach 20. tygodnia ciąży.
Charakterystyczny dla cholestazy jest świąd bez wysypki skórnej, który obejmuje wewnętrzne powierzchnie dłoni i podeszwowe powierzchnie stóp. Takie symptomy nasilają się głównie wieczorem i w nocy, dlatego ciężarna często uskarża się na bezsenność. Nierzadko swędzeniu skóry towarzyszą objawy dodatkowe, np. mdłości, wymioty, utrata łaknienia. W 10-15% przypadków może występować łagodna żółtaczka – ujawnia się w ciągu 1-4 tygodni od pojawienia się świądu[1].
Jeśli lekarz podejrzewa cholestazę ciążową, zleca pacjentce wykonanie oznaczenia stężenia enzymów wątrobowych, tzw. transaminaz (ALAT, ASPAT) oraz stężenia fosfatazy zasadowej i bilirubiny całkowitej[2].
Na czym polega leczenie?
Niezależnie od tego, czy cholestaza występuje w 20. tygodniu ciąży, czy ujawnia się znacznie później, leczenie ma identyczny przebieg. Polega na podawaniu odpowiednich leków, których celem jest zmniejszenie objawów u ciężarnej. Obecnie leczenie farmakologiczne obejmuje podawanie kwasu ursodeoksycholowego (UDCA). Należy on do naturalnie występujących hydrofilowych („lubiących” wodę) kwasów żółciowych. Wyróżnia się bardzo dobrą tolerancją wśród kobiet ciężarnych.
W przebiegu cholestazy podaje się również witaminę K (w celu uniknięcia niedoborów spowodowanych m.in. zwiększonym ryzykiem zaburzenia wchłaniania witamin rozpuszczalnych w tłuszczach) oraz asparaginian ornityny (przyspiesza procesy detoksykacji zachodzące w komórkach wątroby).[3]
Istotną rolę odgrywa także odpowiednie postępowanie położnicze, które uwzględnia m.in.:
- przejście na dietę lekkostrawną,
- monitorowanie rozwoju płodu metodami biofizycznymi,
- oznaczenie układu krzepnięcia (1 raz w tygodniu),
- odpoczynek w pozycji leżącej – taka pozycja ułatwia przepływ krwi przez wątrobę.
Warto mieć świadomość, że u kobiet ze stwierdzoną cholestazą przeprowadza się wcześniejszą indukcję porodu. W przypadku łagodnego przebiegu odbywa się to ok. 36.-38. tygodnia, natomiast w sytuacji pojawienia się żółtaczki – nawet ok. 34. tygodnia ciąży.
[1] Rekomendacje Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące postępowania w wewnątrzwątrobowej cholestazie ciężarnych, Ginekol Pol. 2012, 83, 713-717
[2] https://www.bebiprogram.pl/zdrowie-mamy/i-trymestr/dolegliwosci/cholestaza-nadcisnienie-gestoza-choroby-ktore-moga-pojawic-sie-w-ciazy
[3] Rekomendacje Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące postępowania w wewnątrzwątrobowej cholestazie ciężarnych, Ginekol Pol. 2012, 83, 713-717
