Bratek (fiołek trójbarwny) jest rośliną roczną, dwu- lub wieloletnią, o zaokrąglonych, sercowatych liściach, podzielonych przylistkach i charakterystycznych trójbarwnych kwiatach. Jest rośliną powszechnie znaną i rozpoznawaną, nie wszyscy zdają sobie jednak sprawę jak cenne właściwości terapeutyczne posiada ten piękny kwiat.
Fiołek trójbarwny jest wyjątkowo zmiennym gatunkiem o wielu opisanych odmianach, podgatunkach i formach. Produkt handlowy pochodzi głównie od Viola tricolor ssp. vulgaris lub ssp. arvensis, które pochodzą z Europy i Azji i są zbierane ze stanu dzikiego w kwitnieniu, a także uprawiane. Surowiec farmaceutyczny stanowią suszone części nadziemne (Violae tricoloris herba).
Współcześnie ziela używa się głównie w egzemie, liszajcu, swędzeniu i trądziku. Tradycyjnie używany jest także jako wykrztuśny, moczopędny i przeciwzapalny.
Stosowany jest w postaci płukanek w chorobach i stanach zapalnych jamy ustnej i gardła i także czasami jako środek przeciwkaszlowy, żółciopędny, przeciwreumatyczny i tonizujący. Swoje szerokie, choć stosunkowo słabo rozpowszechnione właściwości terapeutyczne roślina zawdzięcza obecności salicylanu metylu i wiolutozydu (pochodnej kwasu salicylowego, stosowanego w chorobach skóry i trądziku młodzieńczym). Surowiec zawiera liczne flawonoidy ( w tym rutynę, wiolantynę czy C-glikozydy witeksyny) oraz kumaryny (umbeliferon). Duża jest także zawartość śluzu (około 10%), saponin i garbników.
Efekt farmakologiczny: triterpeny, flawonoidy i salicylan metylu działają przeciwzapalnie i sekretolitycznie. Obecność tych związków może uzasadniać użycie V.tricolor jako wykrztuśnego i przeciwzapalnego w terapii nieżytów i podrażnień skóry.
Napar można sporządzić z 1,5 g suszonego ziela i 150 ml wody, przyjmując trzy razy dziennie (ważne jest by pić je nieposłodzone!) . Kompresy ze świeżego ziela lub odwar z 4 g ziela na 150 ml wody mogą być używane do stosowania zewnętrznego.
Postawmy na moc natury!