Bazylia – co przyprawiać i przepisy na dania z bazylią

25 lipca 2017, dodał: Marta Dasińska

Artykuł zewnętrzny

W dawnych Włoszech donica z bazylią symbolizowała miłość, a w Meksyku listki bazylii do dziś nosi się w portfelu – podobno przyciągają pieniądze i zapewniają wierność ukochanej osoby.

Z kolei naukowcy twierdzą, że bazylia poprawia trawienie m.in. łagodzi wzdęcia i kolkę i działa antydepresyjnie. Bazylia jest także jednym z najpopularniejszych ziół używanych w kuchni. Swoim wyjątkowym aromatem podkreśla zapach i smak potraw. Jednak to nie jedyne możliwości tego zioła. Sprawdź, w jakich jeszcze dolegliwościach może pomóc bazylia i do jakich potraw najlepiej pasuje.

Bazylia (Ocimum basilicum) to roślina jednoroczna z rodziny jasnotowatych (Labiatae), która pochodzi z Azji Południowej, Środkowego Wschodu i Afryki. Dziś uprawia się ją niemalże na całym świecie w 150 odmianach.

Bazylia: gatunki

W Polsce najbardziej są znane:

– bazylia pospolita – znana jest także jako bazylek ogrodowy, bazylijka zwyczajna, czy bazyliszka polska. Ma korzenny, słodko-pikantny smak oraz aromatyczny, ostry, przypominający goździki zapach i intensywnie zielony kolor liści. Bazylia, przez gruczoły umieszczone na spodniej stronie liścia, wydziela olejek bazyliowy o intensywnym, korzenno-kwiatowym zapachu;
– bazylia czerwona – od pospolitej różni się tylko kolorem.
– bazylia grecka charakteryzuje się wzniesionym pokrojem prostych, czworokątnych łodyg oraz pędami obfitymi w drobne (o długości do 1 cm) liście koloru jasnozielonego lub czerwonego;
– bazylia cynamonowa, która posiada intensywny, cynamonowy zapach.
– bazylia cytrynowa ma świeży, cytrusowy aromat, przez co doskonale komponuje się z potrawami z ryb. Jest również doskonałym dodatkiem do owoców morza, twarogów, oraz sałatek owocowych. Używa się jej także do aromatyzowania octu, oliwy i oleju.

Bazylia, razem z rozmarynem, bazylią, tymiankiem, szałwią, miętą pieprzową, cząbrem ogrodowym i majerankiem, należy do ziół prowansalskich.

Bazylia: właściwości lecznicze

Bazylia wspomaga pracę:
– układu trawiennego – poprawia trawienie i ułatwia przyswajanie składników odżywczych z pokarmu. Zapobiega skurczom żołądka i pobudza wydzielanie soku żołądkowego, dlatego można ją stosować w przypadku niestrawności i przy wzdęciach. Wykazuje skuteczność także w zwalczaniu braku apetytu. Stosuje się ją również jako środek zapobiegający wymiotom i nudnościom.
– układu nerwowego – ma działanie podobne do melisy: działa przeciwdepresyjnie, poprawia nastrój, pomaga zwalczyć bezsenność, zmniejsza nadpobudliwość.
– posiada także właściwości przeciwgorączkowe – łagodnie obniża wysoką temperaturę i rozgrzewa organizm.

Za lecznicze właściwości bazylii odpowiadają cenne składniki zawarte w jej liściach. To przede wszystkim olejki eteryczne, zwłaszcza eugenol, którego aktywne cząsteczki mają silne działanie przeciwzapalne. Zielone listki skrywają również sporo cennych substancji mineralnych: wapnia, magnezu, żelaza i potasu.

Bazylia w 100 g zawiera: 23 kcal

Minerały:

– sód: 4 mg
– potas 295 mg
– wapń 177 mg
– fosfor 56 mg
– magnez 64 mg
– żelazo 3.2 mg
– cynk 0.8 mg
– miedź 0.4 mg
– mangan 1.1 mg

Bazylia dostarcza także sporo witamin: A (chroni wzrok oraz wspomaga rozwój tkanek), C (bardzo ważny uczestnik procesów, które chronią organizm przed atakami wirusów i działaniem wolnych rodników) i B5 (korzystnie wpływa na kondycję włosów).

Witaminy:

– witamina A 264 µg
– beta karoten 3142 µg
– witamina E 0.8 mg
– witamina B2 (ryboflawina) 0.1 mg
– niacyna 0.9 mg
– witamina B6 (pirydoksyna) 0.2 mg
– kwas foliowy 68 µg
– witamina C 18 mg

Roślina jest również skarbnicą garbników (działają ściągająco na błony śluzowe przewodu pokarmowego i przeciwdziałają biegunkom) oraz flawonoidów (barwników, w których obecne są tzw. antocyjany – według badań, przeciwdziałają one gromadzeniu się złogów w naczyniach, pomagają rozszerzyć tętnice i działają korzystnie na cały układ sercowo-naczyniowy).

Z ostatnich badań wynika, że antyzapalne olejki eteryczne zawarte w bazylii dorównują skutecznością chemicznym substancjom w popularnych lekach. Zdaniem naukowców zażywany doustnie ekstrakt z tej rośliny pozwala w ciągu kilkudziesięciu godzin zmniejszyć opuchliznę i obrzęk stawów. Zapewni także ulgę osobom cierpiącym na reumatyzm. Dodatkowo – w odróżnieniu od farmaceutyków – taka terapia nie wywołuje uciążliwych skutków ubocznych.

Bazylia reguluje również pracę układu pokarmowego. Poprawia trawienie i ułatwia przyswajanie składników odżywczych zawartych w pokarmach. Roślina zapobiega skurczom żołądka i pobudza wydzielanie soku żołądkowego, dlatego sprawdzi się w przypadku niestrawności i wzdęć. Zielone listki pomagają zwalczyć brak apetytu, a także zapobiec wymiotom i nudnościom. Bazylia „podkręca” metabolizm. To bardzo ważne, ponieważ szybkość, z jaką organizm zużywa energię i produkuje ciepło, ma ogromny wpływ na nasze zdrowie i kondycję. Przyśpieszenie przemiany materii wspomaga m.in. proces odchudzania.

Aromatyczna roślina ma świetny wpływ na układ nerwowy. Warto sięgnąć po nią w chwilach kiepskiego nastroju. Bazylia działa przeciwdepresyjnie, pomaga zwalczyć bezsenność i zmniejsza nadpobudliwość. Wyostrza zmysły i poprawia pamięć. W uspokojeniu i zrelaksowaniu pomoże olejek bazyliowy wykorzystany w aromaterapii. Kąpiel z jego dodatkiem na pewno sprawdzi się w łagodzeniu zmęczenia psychicznego, a także skutków przeziębienia, ponieważ bazylia wykazuje właściwości przeciwgorączkowe – obniża wysoką temperaturę i rozgrzewa organizm. Płukanie gardła wywarem z tej rośliny oczyszcza oskrzela i zmniejsza uciążliwy kaszel. Dentyści zalecają je także po zabiegach stomatologicznych. Kompresy bazyliowe pomagają w leczeniu migren. Dzięki dużej zawartości witaminy A roślinę powinny wprowadzić do jadłospisu osoby mające problemy ze wzrokiem. Bazylia korzystnie wpływa także na skórę. Nic dziwnego, że ekstrakty z tej rośliny są wykorzystywane do produkcji kremów oczyszczających i antyseptycznych. Składniki zielonych liści sprawdzają się w walce z młodzieńczym trądzikiem. Nawet z suszonych liści można jednak przyrządzić zdrowotny napar. Jedną łyżkę suszu (choć lepszym rozwiązaniem są posiekane, świeże listki bazylii) zalewamy szklanką wrzątku i pozostawiamy na kilkanaście minut. Taka mikstura świetnie „zbija” gorączkę oraz przydaje się jako płukanka w infekcji gardła. Namoczona w niej gaza może być używana jako okład stosowany w bólu głowy. Bazyliowy wywar zmieszany z miodem ma właściwości rozgrzewające.

Rośliny powinny unikać kobiety w ciąży, ponieważ składniki olejków eterycznych mogą niekorzystnie wpływać na płód. Bazylii nie zaleca się także małym dzieciom i osobom z chorą wątrobą.

Olejek eteryczny, pozyskiwany z bazylii, używany jest do wyrobu perfum i mydła. Ponad to doniczka z bazylią, postawiona na parapecie, skutecznie odstrasza owady, m.in. komary. Sok z liści bazylii przynosi ulgę w przypadku pogryzienia przez owady.

Zdrowie w kuchni

W kuchni bazylię wykorzystujemy najczęściej jako dodatek lub ozdobę potraw. Warto pamiętać, żeby używać jej pod koniec gotowania lub smażenia, gdyż wysoka temperatura niszczy nie tylko smak rośliny, ale również pozbawia ją cennych składników leczniczych. Z tych samych powodów lepiej jest korzystać ze świeżej niż suszonej bazylii.

Bazylia to niezastąpiony składnik prawie wszystkich dań kuchni śródziemnomorskiej (jest podstawowym składnikiem sosu pesto). Świeże liście bazylii, ze względu na wyrazisty smak i charakterystyczny zapach, dodaje się do sałatek i zup, szczególnie pomidorowych. Można również nacierać nią mięsa przed dalszym przyrządzaniem. Używa jest także do aromatyzowania octu winnego i oliwy z oliwek. Produkuje się z niej także oryginalne w smaku lody i wyroby czekoladowe, a także likiery.

Proponujemy zatem zestaw różnorodnych dań z bazylią, której lekko pikantny smak i słodki, miętowo-anyżowy aromat dodadzą naszej kuchni włoskiego charakteru.

Omlet z bazylią

Składniki:
– 2 jaja
– 1 pomidor
– 1 łyżka masła
– 3 łyżki mleka
– 1 łyżeczka bazylii
– sól morska
– pieprz czarny mielony

Przygotowanie:
Bazylię namoczyć w mleku. Pomidora sparzyć, obrać ze skóry, pokroić na plasterki. Jaja roztrzepać widelcem jednocześnie dodając namoczoną bazylię, doprawić solą i pieprzem. Na patelni rozgrzać masło, wlać masę jajeczną, smażyć pod przykryciem na małym ogniu. Gdy na wierzchu powstanie delikatna „galaretka” nałożyć pomidory na połowę omleta. Omlet złożyć na pół i jeszcze chwilę smażyć, bez przykrycia, do całkowitego ścięcia białka.

Szparagowy krem z bazylią

Składniki:
– 2 pęczki zielonych szparagów
– posiekana cebulka cukrowa
– 2 ząbki czosnku
– 2,5 szklanki bulionu drobiowego
– 1/2 szklanki płynnej kremówki
– 1/2 pęczka bazylii
– 5 łyżek masła
– sól
– biały pieprz
– gałka muszkatołowa
Kluseczki:
– 15 dag mielonego sera białego
– jajko
– łyżka startego ostrego sera
– 4 czubate łyżki mąki kukurydzianej

Przygotowanie:
Szparagi opłukać, odciąć zdrewniałe końce. Obrać do 1/3 wysokości. Odciąć główki. Na maśle przesmażyć cebulkę i czosnek. Dodać pokrojone na mniejsze kawałki szparagi, zalać bulionem, przykryć i ugotować do miękkości. Dodać listki bazylii, zmiksować na krem. Wlać kremówkę, doprawić solą, pieprzem i gałką. Główki szparagów ugotować na półtwardo w lekko osolonej wodzie. Wyjąć i dodać do zupy. Mielony ser wymieszać z jajkiem, mąką, startym serem, solą, pieprzem i gałką. Łyżeczką maczaną w osolonym wrzątku formować kluseczki i wrzucać do wrzątku. Gotować do wypłynięcia. Zupę podawać z kluseczkami.

Kurczak z bazylią

Składniki:
– 400 g piersi z kurczaka
– 2 łyżki oleju roślinnego
– 2 małe cebule pokrojone w cienkie plastry
– 3 ząbki czosnku grubo posiekane
– 3 papryczki chili pokrojone w cienkie paseczki
– 1 czerwona papryka
– 2 łyżki sosu rybnego
– 2 łyżki ciemnego sosu sojowego
– 2 łyżeczki cukru
– duża garść liści bazylii

Przygotowanie:
Kurczaka pokroić na kawałki około 2,5 cm. Na mocno rozgrzanym oleju smażyć kurczaka aż nabierze ciemno złocistego koloru. Kurczaka wyjąć łyżką cedzakową aby pozostało na patelni jak najwięcej tłuszczu. Na oleju ze smażenia podsmażyć cebulę i czosnek. Na patelnię wrzucić usmażone mięso, dodać paprykę i chili, sos rybny, sos sojowy i cukier, smażyć na największym ogniu przez 10 minut (cukier powinien się skarmelizować). Wyłączyć palnik i dodać liście bazylii, wymieszać i podawać gorące.

Zupa pomidorowa z bazylią

Składniki:
– 1 łyżka oliwy z oliwek
– 2 łyżeczki rozgniecionego czosnku
– 40 g drobno posiekanej cebuli
– 65 g koncentratu pomidorowego
– 1 l bulionu drobiowego
– 180 g pomidorów pokrojonych w kostkę
– 2 łyżeczki bazylii
– 1/2 łyżeczki majeranku
– 1/4 łyżeczki oregano
– 1/8 łyżeczki tymianku
– 60 ml (1/4 szkl.) białego wytrawnego wina
– 1 liść laurowy

Przygotowanie:
W dużym rondlu, na średnim ogniu, na oleju podsmażyć czosnek i cebulę, aż cebula stanie się przezroczysta. Dodać koncentrat pomidorowy i gotować, aż kolor zmieni się na lekko rdzawy. Dodać bulion drobiowy oraz pomidory, bazylię, majeranek, oregano, tymianek, liść laurowy i wino. Doprowadzić do wrzenia, a następnie zmniejszyć ogień i gotować na wolnym ogniu przez 30 minut.

Makaron ze szpinakiem i bazylią

Składniki:
– 20 dag makaronu
– 20 dag szpinaku
– 2 jajka
– 1 cebula
– 2 ząbki czosnku
– 4 łyżki śmietany
– bazylia
– pieprz
– 2 łyżki oliwy z oliwek
– 1 łyżka masła

Przygotowanie:
Makaron ugotować al dente w lekko osolonej wodzie z dodatkiem oliwy. Dokładnie umyć szpinak i posiekać go. Na patelni rozgrzać masło, zeszklić na nim posiekaną cebulę i czosnek. Dodać umyty i pokrojony szpinak. Smażyć 2-3 minuty. Następnie wlać śmietanę. Sos doprawić. Na końcu wbić jajko i bardzo energicznie wymieszać, aby sos lekko zgęstniał ale się nie zagotował. Dodać porwane liście bazylii oraz makaron. Wymieszać i podawać natychmiast.

Sałatka z truskawkami i bazylią

Składniki:
– 1 pęczek bazylii
– 6 truskawek
– włoskie orzechy
– kozi twaróg
– 3 łyżki octu balsamicznego
– 6 łyżek oliwy z oliwek

Przygotowanie:
Bazylię umyć, osuszyć, oderwać listki od gałązek. Truskawki opłukać, osuszyć pokroić w plasterki. Przygotować sos, energicznie mieszając składniki. Orzechy lekko uprażyć na suchej patelni. Rozłożyć listki bazylii na talerzach. Posypać truskawkami, orzechami i pokruszonym kozim twarogiem. Polać sosem.