Jesteś w ciąży? Pamiętaj koniecznie o tych badaniach – kalendarium

1) Badanie ginekologiczne wewnętrzne – celem badania ginekologicznego jest stwierdzenie ciąży, ewentualne wczesne wykrycie zagrożenia porodem przedwczesnym, ocena przygotowania szyjki macicy do porodu, ocena kanału rodnego, która determinuje postępowanie w trakcie porodu.

1) Grupa krwi i Rh, przeciwciała odpornościowe (anty Rh) – niezbędne w razie konieczności transfuzji krwi. Grupę krwi oraz czynnik Rh oznacza się również po to, aby wyeliminować konflikt serologiczny, a jeśli do niego dojdzie, aby w odpowiednim czasie podać przeciwciała dla uniknięcia groźnych powikłań w rozwoju dziecka.
2) Morfologia krwi – służy ocenie stanu zdrowia, wykluczeniu anemii oraz różnego rodzaju infekcji. W przypadku niskiej hemoglobiny lekarz zaleci przyjmowanie preparatów wielowitaminowych albo samego żelaza.
3) Badanie moczu – wynik analizy moczu pozwala prowadzącemu ciążę sprawdzić czy nerki pracują prawidłowo i czy nie doszło do zapalenia układu moczowego. W razie obecności cukru pomoże sprawdzić czy ciężarna nie cierpi na cukrzycę.
4) Poziom cukru na czczo – badanie krwi na poziom glukozy pozwala wykryć cukrzycę ciężarnej, która niesie za sobą groźne w skutkach następstwa. Między 21-26 tygodniem ciąży będziesz musiała wykonać takie badanie na czczo oraz po wypiciu odpowiedniej dawki glukozy. Wynik sprawdza się zwykle po godzinie lub dwóch od wypicia.
5) WR (odczyn Wassermanna) – badanie krwi służące wykryciu kiły. Wykonuje się je dwukrotnie podczas ciąży. Zwykle ostatni wynik trzeba wziąć ze sobą do szpitala na czas porodu.
6) Przeciwciała różyczki – oznaczenie poziomu przeciwciał IgG dla tego wirusa (w krwi). U nieuodpornionej kobiety w ciąży wirus różyczki znacząco zwiększa ryzyko poronienia oraz wystąpienia wad wrodzonych u dziecka. Ich obecność świadczy o tym, że przyszła mama jest odporna na tę chorobę. Natomiast jeśli ich nie ma, istnieje ryzyko zarażenia.
7) Przeciwciała toksoplazmozy – określa się miano przeciwciał IgM i IgG w surowicy krwi. Świeża infekcja u ciężarnej wywołuje zapalenie łożyska i przejście tą drogą pasożytów do płodu. Ryzyko przeniknięcia toxoplazma gondi przez łożysko wzrasta wraz z zaawansowaniem ciąży i wynosi: 25% w I trymestrze, 50% w II i około 65 % w III trymestrze, ale ryzyko toksoplazmozy wrodzonej u płodu jest największe w I trymestrze – 75%, mniejsze w II – około 50%, a w III trymestrze już tylko około 5%.
8) Konsultacja stomatologiczna – staranna dbałość i leczenie zębów w czasie ciąży ma znaczenie nie tylko dla samopoczucia przyszłej mamy. Dziecko również może ponieść konsekwencje jej zaniedbań. Udowodniono, że infekcje jamy ustnej mogą drogą krwionośną przenosić się do macicy i być przyczyną poważnych komplikacji. Najgorsze powikłania nie leczonych zębów to zakażenia wewnątrzmaciczne i przedwczesne porody.
9) Przeciwciała HIV – test wykrywa obecność lub brak przeciwciał anty-HIV w krwi. Przeciwciała anty-HIV od zakażonej matki w czasie ciąży przechodzą biernie przez łożysko i utrzymują się w surowicy dziecka przez 18 miesięcy (nawet jeżeli nie jest ono zakażone wirusem HIV).
10) Pomiar ciśnienia – prawidłowy wynik to wskazanie < 140/90. Jeśli odbiega od normy i jest za wysokie, natychmiast skontaktuj się z lekarzem prowadzącym. Może to być objaw tzw. zatrucia ciążowego (gestozy).
11) Indeks wagi (BMI) i waga ciała – przyrost wagi w ciąży jest rzeczą fizjologiczną. Normalnie masa ciała wzrasta o około 20%. Zbyt mały lub zbyt duży przyrost masy ciała może świadczyć o nieprawidłowym przebiegu ciąży.
12) Badanie piersi – ciąża wiąże się ze znaczącym opóźnieniem szczegółowej diagnozy, rozpoznania raka piersi i rozpoczęcia leczenia.
13) Ocena pH wydzieliny pochwowej – Prawidłowe pH wydzieliny pochwowej wynosi 3,6-4,5; pH >5 stanowi podstawę podejrzenia bakteryjnej waginozy lub rzęsistkowicy).
14) Badanie ginekologiczne wewnętrzne.
15) Cytologia – służy sprawdzeniu pod mikroskopem nabłonka z szyjki macicy celem wykrycia nowotworu lub jakichkolwiek nieprawidłowości w wyglądzie komórek. Posiew pozwala ocenić stan bakteriologiczny pochwy i szyjki macicy. Wszelkie wykryte drobnoustroje leczy się jeszcze w trakcie trwania ciąży, a w szczególnych przypadkach podaje się antybiotyk w trakcie porodu, aby uniknąć zakażenia dziecka.

1) Badanie moczu.
2) Badanie USG – za pomocą sondy lekarz „podgląda” dziecko i jest w stanie wyłapać większość nieprawidłowości w rozwoju płodu, jeśli takie się pojawią. Dzięki badaniu USG w pierwszym trymestrze można ustalić przewidywany termin porodu i określić prawidłowości w budowie macicy. Lekarz ocenia czynność serca płodu, sprawdza stan kosmówki, która później przekształci się w łożysko i kontroluje przezierność karkową płodu. Kolejne badanie USG to kontrola prawidłowego rozwoju mózgu, kręgosłupa, nerek i serca. Można też określić płeć dziecka i zobaczyć łożysko. W jednym z ostatnich badań USG lekarz jest w stanie ocenić położenie płodu, jego wielkość, stan łożyska i ilość płynu owodniowego.
3) Pomiar ciśnienia.
4) Waga ciała.
5) Ocena pH wydzieliny pochwowej.
6) Badanie ginekologiczne wewnętrzne.
7) Test PAPPA-A – to ocena biochemicznych parametrów krwi matki i parametrów ultrasonograficznych płodu. Jest to badanie przesiewowe głównie w kierunku zespołu Downa, zespołu Edwarda i zespołu Patau u płodu.
8) Test potrójny HCG – badanie krwi matki pod kątem oceny ryzyka urodzenia dziecka z aberracją chromosomową (zespół Downa, zespół Edwarda) lub otwartą wadą ośrodkowego układu nerwowego.

1) Przeciwciała odpornościowe (anty Rh).
2) Morfologia krwi.
3) Badanie moczu.
4) HBs – test na nosicielstwo zapalenia wątroby typu B. Jeśli wyjdzie dodatni, tuż po urodzeniu lekarze podadzą dziecku immunoglobulinę, aby zapobiec zakażeniu.
5) Pomiar ciśnienia.
6) Waga ciała.
7) Badanie położnicze (wysokość dna macicy) – wysokość dna macicy zmieniająca się w poszczególnych tygodniach ciąży ma mniejsze znaczenie dla określenia terminu porodu. Kształtowanie się wysokości dna macicy w poszczególnych tygodniach ciąży:
• koniec 16 tygodnia – 1-2 palce ponad spojeniem łonowym
• koniec 20 tygodnia – 2-3 palce poniżej pępka
• koniec 24 tygodnia – na wysokości pępka
• koniec 28 tygodnia – 2-3 palce powyżej pępka
• koniec 32 tygodnia – w połowie odległości pomiędzy pępkiem a wyrostkiem mieczykowatym (dolna część mostka)
• koniec 36 tygodnia – przylega do łuków żebrowych
• koniec 40 tygodnia – 1-2 palce poniżej łuków żebrowych
W pierwszych dniach 37 tygodnia ciąży dno macicy obniża się do wysokości z końca 37 tygodnia. Tak więc licząc od momentu kiedy dno macicy zaczyna opadać do porodu pozostaje około 2-4 tygodni przy czym u pierwiastek częściej 4 tygodni a u wieloródek 3 tygodnie.
8) Test PAPPA-A i potrójny HCG.
9) Ocena pH wydzieliny pochwowej.

1) Badanie moczu.
2) Poziom cukru po glukozie.
3) Przeciwciała toksoplazmozy.
4) Badanie USG.
5) Pomiar ciśnienia.
6) Waga ciała.
7) Ocena pH wydzieliny pochwowej.
8) Badanie położnicze (wysokość dna macicy).
9) Ocena ruchliwości płodu przez ciężarną.

1) Przeciwciała odpornościowe (anty Rh).
2) Morfologia krwi.
3) Badanie moczu.
4) Badanie USG.
5) Pomiar ciśnienia.
6) Waga ciała.
7) Ocena pH wydzieliny pochwowej.
8) Badanie położnicze (wysokość dna macicy).
9) Ocena ruchliwości płodu przez ciężarną.

1) Morfologia krwi.
2) Badanie moczu.
3) WR (odczyn Wassermanna).
4) Pomiar ciśnienia.
5) Waga ciała.
6) Badanie piersi.
7) Ocena pH wydzieliny pochwowej.
8) Badanie położnicze (wysokość dna macicy).
9) Ocena ruchliwości płodu przez ciężarną.
10) Tętno płodu i badanie KTG  – czyli monitorowanie czynności serca płodu z jednoczesnym zapisem czynności skurczowej macicy. Kardiotokografia składa się z dwóch elementów: tokografii, czyli rejestracji czynności skurczowej macicy, oraz kardiografii, czyli rejestracji akcji serca płodu. Można to wykonać na dwa sposoby – poprzez monitorowanie zewnętrzne lub wewnętrzne. Tętno płodu powinno wynosić ok. 140/min. (+/- 20). Tętno płodu może być słyszalne od wczesnego etapu ciąży ale dobrze słyszalne powinno być od 12 tygodnia.

1) Badanie moczu.
2) Pomiar ciśnienia.
3) Waga ciała.
4) Ocena pH wydzieliny pochwowej.
5) Tętno płodu.
6) Badanie położnicze (wysokość dna macicy).
7) Ocena ruchliwości płodu przez ciężarną.

1) Badanie moczu.
2) Badanie USG.
3) Pomiar ciśnienia.
4) Waga ciała.
5) Badanie położnicze (wysokość dna macicy).
6) Ocena ruchliwości płodu przez ciężarną.
7) KTG.
8) Tętno płodu.
9) Ocena pH wydzieliny pochwowej.

Kolorem czerwonym zostały zaznaczone badania zalecane. Kalendarz opracowano na podstawie terminarza Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego.

1) 11-14 tydzień ciąży – aminopunkcja oraz biopsja kosmówki – aminopunkcja to badanie wód płodowych. Polega na pobraniu płynu owodniowego i badaniu genetycznym zawartych w nim komórek płodu. Na wynik czeka się około miesiąca. Badanie pozwalające wykryć zespół Downa, uszkodzenia układu nerwowego oraz hemofilię. Biopsja kosmówki (trofoblastu) – badanie polega na pobraniu wycinka błony otaczającej zarodek. Pomaga wykryć genetyczny zanik mięśni czy niedokrwistość sierpowatą.
2) 15-20 tydzień ciąży – aminopunkcja
3) 21-26 tydzień ciąży – kardocenteza – badanie polegające na analizie krwi pępowinowej. Krew pobiera się z naczyń pępowiny przez powłoki brzuszne matki. Badanie wykrywa niektóre choroby genetyczne dziecka.

Kobiety w ciąży często nie wiedzą, że mają prawo do wykonania badań prenatalnych. Badania takie dają szansę na wczesne zdiagnozowanie wad płodu i podjęcie szybkiego leczenia w celu uratowania zdrowia nienarodzonego jeszcze dziecka. Skierowanie na badania prenatalne to nie przywilej przysługujący tylko niektórym kobietom ale prawo do pewnej informacji, które przysługuje wszystkim przyszłym matkom. Takie prawo daje im ustawa z dnia 7 stycznia 1993 roku o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerwania ciąży. Niestety badania prenatalne wciąż rzadko są proponowane przez lekarzy, co więcej zdarza się nawet, że lekarz wręcz odmawia ich wykonania. Natomiast w  świetle obowiązujących przepisów płód jest traktowany jak pacjent, który ma pełne prawo do świadczeń zdrowotnych już na etapie prenatalnym. Czyli innymi słowy nienarodzone jeszcze dziecko ma prawo do ochrony jego zdrowia poprzez działania diagnostyczne oraz ewentualnego leczenia wewnątrzmacicznego. Rodzice natomiast mają pełne prawo do informacji na temat stanu zdrowia małego pacjenta. Najczęstszą wadą wykrywaną podczas badań prenatalnych są wady serca. Większość z nich można leczyć. Dlatego też tak ważne jest ich wczesne wykrycie. Program badań prenatalnych finansowanych przez NFZ realizowany jest przez wiele szpitali, klinik oraz prywatnych placówek medycznych. Jest on kierowany do kobiet, które są w ciąży i mają 35 lub więcej lat oraz do tych, które znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka wad genetycznych płodu. Aby móc skorzystać z prawa do bezpłatnego badania należy otrzymać skierowanie od lekarza specjalisty.

1. Ginekolog bez tajemnic – jak przygotować się do wizyty u lekarza?