Anyż to roślina przyprawowa o charakterystycznym, lukrecjowym smaku. Często jest stosowany do deserów i napojów. Mało osób wie jednak, że anyż jest także ceniony jako naturalny środek na różne choroby. Jest ludowym lekarstwem stosowanym na całym świecie na różne dolegliwości od kaszlu i przeziębienia po problemy żołądkowe i depresję. Naukowcy zaczynają odkrywać procesy chemiczne stojące za tymi korzyściami i identyfikują coraz więcej prozdrowotnych zastosowań anyżu.
Anyż to roślina pochodząca z tej samej rodziny co marchew, seler i pietruszka. Pochodzi z Egiptu i wschodniego regionu Morza Śródziemnego. Rośnie jednak również w innych częściach świata, takich jak obszary w Europie, Azji, Afryce i obu Amerykach. Turcja, Egipt i Hiszpania są głównymi eksporterami zioła, podczas gdy Rosja, Hiszpania i Polska są głównymi dostawcami olejku. Anyż najczęściej kupuje się w postaci suszonych nasion, dostępny jest jednak również w formie olejku, proszku i ekstraktu. Nasiona mają słodki smak i intensywny aromat, można je dodawać do herbaty, napojów i potraw, a także do olejków eterycznych do masażu lub dyfuzji. Jest kluczowym składnikiem wielu świątecznych ciast, ciasteczek i puddingów. Ponadto anyż jest destylowany z etanolem, aby uzyskać charakterystyczne, tradycyjne napoje alkoholowe, takie jak arabski arak, francuski pastis, greckie ouzo, rosyjski allasch, turecki raki, niemiecki küstennebel, włoska sambuca i południowoamerykański aguardiente. Anyżu nie należy mylić z członkiem rodziny magnoliowatych, chińskim anyżem gwiaździstym, którego olejek lotny bardzo przypomina olejek anyżowy, ale jest to zupełnie inna roślina.
Nasiona anyżu są niskokaloryczne ale szczególnie bogate w żelazo, które jest niezbędne do produkcji zdrowych krwinek. Zawierają także niewielką ilość wapnia i manganu, kluczowego minerału, który działa jako przeciwutleniacz i jest niezbędny do metabolizmu i prawidłowego rozwoju. Spożywanie produktów bogatych w żelazo, np. nasion anyżu, może pomóc zachować zdrową krew i zmniejszyć ryzyko niedokrwistości spowodowanej niedoborem żelaza. W celach leczniczych wykazano skuteczność anyżu w dawkach od 600 mg do 9 gramów dziennie.
Anyż jest rośliną leczniczą bogatą we flawonoidy, kwas jabłkowy i kwas kawowy. Są to związki bioaktywne o właściwościach trawiennych, przeczyszczających, wiatropędnych i spazmolitycznych, które mogą pomóc łagodzić gazy, zaparcia, skurcze brzucha i niestrawność. Kwas jabłkowy zmniejsza kwasowość żołądka. Badania wskazują, że nasiona anyżu mogą pomóc w zapobieganiu wrzodom żołądka i łagodzeniu objawów. Praktycy medycyny tradycyjnej w Indiach i świecie arabskim od pokoleń stosują anyż właśnie w celu ochrony przed wrzodami żołądka lub górnej części jelita cienkiego.
W wielu przypadkach stan zapalny jest uważany za normalną reakcję układu odpornościowego, mającą na celu ochronę przed urazami i infekcjami. Jednakże wysoki poziom długotrwałego stanu zapalnego wiąże się z chorobami przewlekłymi, takimi jak choroby serca, nowotwory i cukrzyca. Badania wskazują, że nasiona anyżu mogą zmniejszać stany zapalne, poprawiać zdrowie i zapobiegać chorobom. Anyż jest również stosowany w celu łagodzenia bólów głowy, bowiem olejek anyżowy zawiera estragol, eugenol i linalol, związki o właściwościach przeciwbólowych, które oddziałują na ośrodkowy układ nerwowy. Anyż zawiera również anetol, związek, który hamuje dopaminę, neuroprzekaźnik związany z migrenami. Wykazuje również działanie przeciwzapalne, które może pomóc w leczeniu migren. Jest równocześnie świetnym sposobem na łagodzenie skurczów jelitowych i menstruacyjnych.
Anyż zawiera też kumarynę, eugenol i linalol, związki bioaktywne o działaniu przeciwutleniającym, przeciwwirusowym, przeciwzapalnym i przeciwbakteryjnym, które pomagają wzmocnić układ odpornościowy w walce z bakteriami, grzybami i wirusami. Może być stosowany w leczeniu kaszlu, grypy i bólu gardła. Nasiona anyżu i olejek eteryczny anyżu są szczególnie skuteczne w walce z niektórymi szczepami grzybów, w tym drożdżakami i dermatofitami – rodzajem grzybów mogących wywoływać choroby skóry. Natomiast anetol, składnik aktywny nasion anyżu hamuje rozwój bakterii.
Uważa się, że nasiona anyżu naśladują działanie estrogenu w organizmie, co może łagodzić objawy menopauzy. U kobiet przyjmujących anyż zaobserwowano znaczne zmniejszenie nasilenia i częstotliwości uderzeń gorąca. Związki zawarte w nasionach anyżu pomagają również w zapobieganiu utracie tkanki kostnej, będącej jednym z charakterystycznych objawów menopauzy. Anyż zawierając kumarynę, flawonoidy i kwas jabłkowy, które są związkami bioaktywnymi o działaniu przeciwutleniającym, przeciwzakrzepowym i przeciwzapalnym mogą też poprawić krążenie krwi i zapobiegać tworzeniu się skrzepów, które odgrywają rolę w zapobieganiu chorobom takim jak udar, zawał serca i zakrzepica. Anetol, składnik aktywny nasion anyżu pomaga kontrolować poziom cukru we krwi, poprawia również funkcję komórek trzustki, które produkują insulinę. Dodatkowo olej z nasion anyżu łagodzi obrzęk i ból.
Badania wykazały, że nasiona anyżu mogą być także pomocne w leczeniu depresji, w tym depresji poporodowej i mogą być równie skuteczne jak niektóre rodzaje leków przeciwdepresyjnych. Ponieważ anyż zawiera flawonoidy, kwas jabłkowy i kwas kawowy, które są związkami o właściwościach przeciwutleniających i przeciwzapalnych, uważa się, że może być także stosowany w leczeniu napadów padaczkowych.
Większość osób może bezpiecznie spożywać anyż bez ryzyka wystąpienia niepożądanych skutków ubocznych. Anyżu nie powinny stosować dzieci poniżej 12 roku życia ani osoby uczulone na anyż lub anetol. Jest on również przeciwwskazany dla kobiet w ciąży i karmiących piersią. Dawki do 20 gramów proszku z nasion anyżu dziennie są uważane za bezpieczne dla zdrowych osób dorosłych. Przepis na herbatę anyżową jest banalnie prosty: wystarczy rozgnieć lub posiekać 1 łyżeczkę nasion anyżu i zalać zagotowaną wodą. Napar parzyć przez 10 min. pod przykryciem. Następnie należy nasiona odcedzić, a herbatę wypić. Można pić do 3 filiżanek tej herbaty dziennie przez okres do 2 tyg. Istnieje też wiele przepisów na ciasteczka i desery z anyżem, więc możemy bawić się dobrze, eksperymentując z różnymi recepturami.
