Rodzaj badań diagnostycznych wybiera się w zależności od schorzenia pacjenta i jego stanu ogólnego. Właściwe zdiagnozowanie choroby ma kluczowe znaczenie w dobraniu odpowiedniego leczenia i w określeniu rokowania. Wyjaśniamy, czym są badania diagnostyczne i jak można je wykonać.
Czym jest diagnostyka?
Diagnostykę medyczną klasyfikuje się jako naukę o sposobach rozpoznawania i leczenia chorób. Jest ona podzielona na kilka działów, z których każdy obejmuje odrębne badania diagnostyczne. Wyniki badań laboratoryjnych i obrazowych to nie jedyny sposób rozpoznawania chorób, a jedynie element odgrywający dużą rolę w postawieniu właściwej diagnozy. Standardem jest badanie podmiotowe i przedmiotowe pacjenta. Badanie podmiotowe to wywiad lekarski, w którym pacjent odpowiada na pytania dotyczące stanu zdrowia, dolegliwości oraz przebytych chorób. Do badania podmiotowego należy również wywiad społeczny i rodzinny, zwłaszcza w przypadku chorób występujących rodzinnie. Badanie przedmiotowe, zwane fizykalnym, polega na oglądaniu, badaniu fizykalnym, opukiwaniu i osłuchiwaniu pacjenta.
Same badania dodatkowe to szereg metod i technik medycznych, które są dostosowane do wieku, stanu zdrowia i przede wszystkim potrzeb pacjenta. Dzieli się je na kilka rodzajów: laboratoryjne, obrazowe, endoskopowe oraz histopatologiczne.
Diagnostyczne badania laboratoryjne i obrazowe
Badania laboratoryjne to podstawa w diagnostyce wielu chorób, dlatego to właśnie je zleca się choremu w pierwszej kolejności. Dzięki badaniom laboratoryjnym można określić poziom pierwiastków, kwasów, elementów krwi, obecność markerów nowotworowych oraz wskaźniki stanu zapalnego w organizmie. Badania te wykonuje się m.in. na próbkach z surowicy krwi, moczu i kału. Do diagnostycznych badań laboratoryjnych zalicza się też badania posiewowe, które wymagają dłuższego oczekiwania na wynik, ponieważ trzeba skontrolować czy ma miejsce wzrost bakterii lub grzybów.
Obrazowe badania diagnostyczne to techniki wykorzystujące zjawiska fizyczne, tj. ultradźwięki, pole magnetyczne lub promieniowanie, służące do przedstawiania struktur ciała ludzkiego. Do badań tych należą rentgen (RTG), tomografia komputerowa (TK), rezonans magnetyczny (RM) oraz ultrasonografia (USG). Techniki te polegają na odwzorowaniu organów, tkanek lub kości w obrazie dwu- bądź trójwymiarowym, co umożliwia rozpoznanie nieprawidłowości w ich budowie i funkcjonowaniu.
Badania endoskopowe i histopatologiczne
Badaniami diagnostycznymi są też badania endoskopowe. Zalicza się do nich m.in.:
- gastroskopię – badanie górnej części układu pokarmowego (żołądka, przełyku). Daje możliwość pobierania wycinków do badania histopatologicznego. Można je wykonać w znieczuleniu miejscowym gardła lub, rzadziej, ogólnym;
- kolonoskopię – metodę badania dolnego odcinka przewodu pokarmowego z możliwością jednoczesnego pobrania materiałów do analizy. Wykonuje się ją w znieczuleniu.
Badania histopatologiczne umożliwiają rozpoznawanie chorób na podstawie fragmentów tkanek i są niezbędne, gdy metody nieinwazyjne są niewystarczające, szczególnie w przypadku podejrzenia nowotworu. Badania te fachowo określa się jako biopsje. Wyniki biopsji oceniane są pod mikroskopem przez histopatologa.
