Czynniki ryzyka i objawy zespołu stopy cukrzycowej

6 października 2016, dodał: Małgorzata Kopeć

Artykuł zewnętrzny

Zespół stopy cukrzycowej należy do powikłań, występujących zarówno w przebiegu cukrzycy typu 1 i typu 2. Polega na powstawaniu owrzodzeń o różnym stopniu zaawansowania – od powierzchownych, poprzez związane ze stanem zapalnym kości, aż do powodujących martwicę tkanek. Każdy chory na cukrzycę powinien wiedzieć co to jest stopa cukrzycowa, jak zapobiegać jej rozwojowi i reagować już na pierwsze objawy. Tylko w ten sposób możliwe jest zminimalizowanie ryzyka groźnych komplikacji.

Przyczyny stopy cukrzycowej

U każdego cukrzyka istnieje ryzyko rozwoju owrzodzeń na stopie. Tym bardziej, jeśli choroba jest zaniedbywana. Zespół stopy cukrzycowej powiązany jest z trzema czynnikami:

Uszkodzeniem nerwów – niebezpieczeństwo z nim związane polega na tym, że chory przestaje odczuwać ból. W związku z tym nie otrzymuje ważnych sygnałów, że w obrębie stopy doszło do zranienia, oparzenia czy nadmiernego ucisku.
Złe ukrwienie – spowodowane jest zwężeniem tętnic, co powoduje utrudniony przepływ krwi.
Mechaniczne uszkodzenia stopy – powstają wówczas, gdy np. zbyt ciasne obuwie powoduje powstawanie odcisków albo, gdy dojdzie do skaleczenia.

Wystąpieniu objawów stopy cukrzycowej sprzyjają także inne czynniki ryzyka. Wiedza na ich temat odgrywa ważną rolę w profilaktyce powikłań. Do owych czynników należą: niewyrównana cukrzyca oraz inne problemy zdrowotne, takie jak wysokie ciśnienie i stężenie cholesterolu we krwi, choroba nerek, otyłość.

Ponadto, na pozór niewinne zaniedbania, mogą zwiększać ryzyko stopy cukrzycowej. Dobre przykłady? Źle dopasowane i złej jakości obuwie, które uniemożliwia stopom oddychanie, uciska, powoduje powstanie pęcherzy. Oprócz tego – niewłaściwa higiena stóp. W przypadku cukrzycy ważne jest codzienne mycie stóp w letniej wodzie z mydłem, następnie dokładne ich osuszanie i natłuszczanie. Niewskazane jest jednak używanie pumeksu, który może podrażnić skórę. Paznokcie stóp muszą być regularnie, ale niezbyt krótko przycinane.

Pojawieniu się pierwszych objawów stopy cukrzycowej sprzyja też niezdrowy tryb życia, w tym picie alkoholu oraz palenie papierosów. Brak aktywności fizycznej sprawia natomiast, że stopy są źle ukrwione. Ważne jednak, aby wysiłek był umiarkowany i skonsultowany z lekarzem.

Stopa cukrzycowa – jakie objawy wymagają niezwłocznej konsultacji lekarskiej?

Stopa cukrzycowa może obejmować zmiany na podłożu neuropatycznym i niedokrwiennym. Rozwija się głównie u osób z długotrwałą cukrzycą, wysokim stężeniem glukozy we krwi, występowaniem innych komplikacji zdrowotnych, charakterystycznych dla tej choroby. Niestety, wiele osób, u których wykrywana jest cukrzyca typu 2, ze względu na podstępny charakter choroby w fazie przed diagnozą, może mieć także zmiany świadczące o rozwoju zespołu stopy cukrzycowej. Dzieje się tak dlatego, że cukrzyca nie zawsze daje typowe objawy hiperglikemii i może przebiegać bezobjawowo. Bardzo niepokojącymi sygnałami są zaburzenia czucia zlokalizowane w dolnej części kończyn, głównie stóp. Zaburzeniom tym towarzyszyć może brak wydzielania potu. Skóra jest sucha i ma skłonność do samoistnego pękania. Pięty mogą nadmiernie rogowacieć. W różnych miejscach pod spodem stopy tworzą się modzele, mylone często ze zwykłymi odciskami. Prowadzi to do niebolesnych urazów i rozwoju owrzodzeń. Zaniepokoić nas powinno także: uczucie ciągłego chłodu stóp, deformacje palców i stopy, zmiany zabarwienia skóry oraz zanik włosów na obszarze podudzia, jeśli wcześniej były.

Jak leczyć stopę cukrzycową?

Bardzo istotna w profilaktyce jest reakcja już na pierwsze objawy, które jak najszybciej należy zgłosić lekarzowi. Następnie konieczne jest wyeliminowanie wyżej wymienionych czynników ryzyka. Chory powinien wyrównać stężenia glukozy we krwi oraz inne parametry zdrowotne, a także zaopatrzyć się w wygodne obuwie na dla chorych ze stopą cukrzycową (najlepiej ze skóry naturalnej, ale w punktach zaopatrzenia ortopedycznego dostępne są także buty wykonane z innych, przyjaznych dla stopy materiałów) oraz wkładki ortopedyczne dobrane indywidualnie dla danej osoby. Owrzodzenia wymagają specjalistycznego leczenia: konieczny może okazać się zabieg chirurgiczny, oprócz tego antybiotykoterapia ogólna (jeśli dojdzie do zakażenia) oraz stosowanie specjalistycznych opatrunków, np. z rodziny Aquacel®.

Zespół stopy cukrzycowej nie musi być wyrokiem. Staranna dbałość o siebie i stosowanie się do zaleceń są w stanie zapobiec ciężkim komplikacjom i znacznie poprawić komfort życia.

Piśmiennictwo:

Dr n. med. P. Witek, dr n. med. B. Katra, Stopa cukrzycowa, Medycyna Praktyczna, dostęp: 8.09.2016