Kleszczowe zapalenie mózgu – najważniejsze informacje
Planując wakacje w krajach tropikalnych większość ludzi ma świadomość, że prawdopodobnie konieczne będą szczepienia przeciw takim chorobom jak cholera, dur brzuszny czy żółta gorączka. Niestety, niewiele osób zdaje sobie sprawę, jak ważne jest zaszczepienie się przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu przed wakacjami w Polsce czy w innych krajach europejskich. Co w takim razie warto wiedzieć?
Kto powinien uważać
Kleszczowe zapalenie mózgu to choroba wirusowa przenoszona przez kleszcze, która atakuje układ nerwowy. Nosicielami choroby jest wiele odmian kleszczy, ale w Polsce można zarazić się głównie poprzez kontakt z kleszczem pospolitym. Kto powinien mieć się szczególnie na baczności? Przede wszystkim osoby, które lubią aktywnie spędzać czas na świeżym powietrzu lub ich praca bądź hobby wymaga częstego przebywania na zielonych terenach. Piesze spacery po lesie, przejażdżki konne lub rowerowe, grzybobranie, wyprawy na jagody, wędkowanie, polowania, pobyty na leśnych lub wiejskich działkach, pikniki czy żeglarstwo to wszystko sytuacje, które podnoszą ryzyko zarażenia. Niewiele osób o tym wie, ale również spożywanie produktów mlecznych wytworzonych z niepasteryzowanego mleka krów, kóz lub owiec niesie ze sobą takie ryzyko.
„Na kleszczowe zapalenie mózgu należy szczególnie uważać w północo-wschodniej oraz w południowo-zachodniej Polsce. Choroba występuje również w krajach europejskich jak Czechy, Słowacja, Austria, południowe Niemcy, Rosja, Litwa, Białoruś, czy Ukraina. Planując pobyt w tych rejonach możemy znacznie zmniejszyć ryzyko zachorowania szczepiąc się przed rozpoczęciem sezonu wakacyjnego. Należy mieć świadomość, że kleszczowe zapalenie mózgu jest infekcją układu nerwowego często pozostawiającą trwałe ubytki neurologiczne, a w części przypadków prowadzącą nawet do zgonu.” – ostrzega lek. med. Agnieszka Motyl, epidemiolog w Medicover.
Skala problemu w Polsce
Jak pokazują oficjalne statystyki Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego- PZH rok 2009 był w naszym kraju rekordowy pod względem liczby zachorowań. Kleszczowe zapalenie mózgu dotknęło ponad 70% więcej osób niż w roku 2008. Regiony, w których ryzyko zachorowania jest największe, to województwa podlaskie, warmińsko-mazurskie, część mazowieckiego oraz opolskie. Co ważne – regiony dotychczas uważane za wolne od choroby, stopniowo okazują się być w zasięgu zagrożenia. Przykładem jest województwo małopolskie, ze szczególnym naciskiem na obszar pomiędzy Krakowem a Chrzanowem. Niepokojący jest także fakt, że zarażone kleszcze coraz częściej pojawiają się na terenach zurbanizowanych. Mieszkańcy Warszawy powinni na przykład zachować ostrożność spacerując po Parku Leśnym Bielany lub Lasku Kabackim.
Co zrobić po ugryzieniu?
Ugryzienie kleszcza jest zupełnie bezbolesne w związku z czym, aby znaleźć owada, który wczepił się w skórę należy dokładnie przejrzeć całe ciało w poszukiwaniu małych punkcików wielkości maksymalnie 1 mm. Pajęczaki najczęściej skrywają się w okolicach kolan, zgięć przy łokciach, za uszami lub pod pachami. Kleszcza należy usunąć w całości jak najszybciej przy pomocy pęsety. Całkowicie zakazane jest osłabianie kleszcza poprzez smarowanie olejem, kremem, masłem czy innymi substancjami, ponieważ może to spowodować dostanie się do organizmu większej ilości szkodliwych substancji. Konsultacja ze specjalistą jest konieczna, jeśli wystąpią takie symptomy świadczące o chorobie, jak objawy typowe dla grypy (gorączka, bóle mięśni, bóle głowy, nudności zmęczenie) po około 1-2 tygodniach od ukąszenia, powiększający się rumień na skórze wokół miejsca, w którym przebywał kleszcz lub też inne alarmujące sygnały ze strony układu nerwowego.
Groźny przebieg choroby
Niestety współczesna medycyna wciąż nie znalazła lekarstwa na tą chorobę. Możliwe jest jedynie leczenie objawowe mające na celu między innymi wzmocnienie organizmu i jego odporności. Wyróżniamy 2 fazy choroby. Na początku zarażony zmaga się z gorączką, ogólnym osłabieniem, a czasem również nudnościami i wysypką. Po kilkudniowym okresie remisji u niemal 1/3 pacjentów choroba przechodzi do drugiej, znacznie poważniejszej, fazy. Pojawiają się: nagły skok gorączki do 40stC, bóle i zawroty głowy, światłowstręt, nudności, wymioty i sztywność karku. W ciężkich przypadkach dołączają się porażenia mięśni i zaburzenia świadomości. 2% chorujących umiera. Co więcej, pobyt w szpitalu, ze względu na powolną rekonwalescencję po przebyciu KZM, może trwać nawet do kilkunastu miesięcy. Pomimo kompleksowej rehabilitacji u wielu chorych pozostają trwałe ubytki neurologiczne (porażenia nerwów, zaniki mięśni), uszkodzenia słuchu, zaburzenia psychiczne (najczęściej depresja i zaburzenia koncentracji) i zmniejszona wydolność fizyczna.
Najlepiej zapobiegać
Niepokojąco duża część osób, które przeszły kleszczowe zapalenie mózgu wymaga później długiego leczenia oraz rehabilitacji. Jedynym i skutecznym sposobem uniknięcia tej niebezpiecznej w skutkach choroby jest szczepionka. Podawana jest w trzech dawkach wstrzykiwanych w ramię lub pośladek. Najlepszym momentem na przyjęcie pierwszej porcji preparatu jest luty bądź marzec. Kolejną dawkę aplikuje się po miesiącu od pierwszej, natomiast trzecia i ostatnia powinna zostać przyjęta dziewięć miesięcy po drugiej. Choć odporność wykształca się już po dwóch zastrzykach, to dopiero ostatni gwarantuje ochronę na okres 3 lat. Po upływie tego czasu zaleca się przyjęcie dawki uzupełniającej. Rodzicom zainteresowanym zbudowaniem odporności u siebie i dziecka przyda się informacja, że w Centrach Medicover w Warszawie, Łodzi, Trójmieście, Krakowie, Katowicach, Wrocławiu, Poznaniu, Szczecinie i Lublinie od 14 lutego do 14 marca 2012 roku trwa akcja szczepień ochronnych przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu. Chętni mogą wziąć w niej udział po uprzedniej konsultacji z lekarzem pediatrą lub internistą i skorzystać z promocyjnych cen szczepionki.
Kleszczowe zapalenie mózgu jest równie poważnym zagrożeniem zarówno dla dorosłych, jak i dzieci. Aby móc w pełni cieszyć się zasłużonym wypoczynkiem i spokojnie spędzać urlop warto więc pomyśleć zawczasu o zdrowiu własnym, jak i całej rodziny.
