10 najczęściej spotykanych fobii

Podstawowe uczucia, które przeżywamy w naszym życiu, to strach i miłość. Wszystko pozostałe jest z nimi powiązane. Od początku świata ludzie cierpieli na różne fobie i lęki, a bynajmniej nie wszystkie uzasadnione. Portal LiveScience stworzył 10 najczęstszych fobii. Należy do nich strach przed gadami, pająkami, zamkniętym pomieszczeniem, wysokością, innymi ludźmi, ciemnością, zjawiskami meteorologicznych, lataniem, psami i dentystą.

Mało kto cieszy się, gdy ma iść do dentysty. Prawie 20% ludzi boi się odwiedzić dentystę. Większość osób, które cierpią z powodu tej fobii, idą do dentysty dopiero wtedy, gdy odczuwają wielki ból. Przyczyny, które powodują tę fobię, są różne – dramatyczne  zdarzenia w przeszłości, strach przed zastrzykami lub bólem. Dentofobia sprawia, że rośli mężczyźni mdleją w fotelach stomatologicznych, a dzieci zanoszą się płaczem w poczekalni. Bywa, że przyczynia się do śmierci pacjenta. Tak było w przypadku 8 letniej Brytyjki Sophie Weller, która po wizycie u dentysty zagłodziła się na śmieć. W Polsce coraz więcej osób walczy z dentofobią. Bywa, że paraliżuje ona tak samo jak lęk wysokości, lęk przed pająkami czy ciasnymi pomieszczeniami. Boimy się wszystkiego, co kojarzy się z dentystą – bólu związanego z leczeniem, zapachu gabinetu stomatologicznego, nawet dotyku lekarza. W efekcie tego aż 96% dorosłych Polaków ma próchnicę. Na dentofobię cierpi dziś, co drugi Polak. 46% deklaruje, wprost, że powodem niechodzenia do dentysty jest strach przed gabinetem stomatologicznym. Na dentofobię najbardziej narażone są dzieci, które paniczny strach przed stomatologiem przejmują od swoich rodziców. Ale nie tylko nawyki czy niewiedza jest powodem strachu przed wizytą w dentystycznym fotelu. Dentofobia jak każda fobia jest klasyfikowana dziś, jako poważne zaburzenie psychiczne, dlatego też coraz częściej dentyści wspólnie z psychologami szukają rozwiązań pomagających pacjentom przełamać strach. Objawy dentofobii są takie same jak w przypadku strachu przed lotem samolotem. Wydziela się adrenalina, pocą się ręce, szybciej bije serce, zwiększa się wydzielanie soków żołądkowych. Taki stan jest zagrożeniem dla wielu osób, zwłaszcza z chorobami serca czy najmłodszych, u których strach przed dentystą może przybrać skrajną postać i pogłębiać się z wiekiem. Dentofobia, zjawisko do niedawna drugorzędne w walce z próchnicą, obecnie staje się coraz częściej przedmiotem specjalnych szkoleń, warsztatów i wykładów, na których uczy się lekarzy jak wykorzystywać muzykoterapię, NLP czy techniki relaksacyjne w kontakcie z pacjentem.

Począwszy od pekińczyka, a skończywszy na niemieckim dogu, najlepszy przyjaciel człowieka może przestraszyć osobę cierpiącą na kynofobię (chorobliwy lęk przed psami). U niektórych osób fobia ta może rozwinąć się po tym, jak ugryzł je pies lub były świadkiem ataku na inną osobę. Według profesora Brada Schmidta z Uniwersytetu w Ohio, niektórzy ludzie boją się psów tylko dlatego, że psy czasem gryzą. Strach przed psem jest czymś zupełnie naturalnym u małego dziecka i nie należy próbować go zupełnie likwidować. Obawa w granicach zdrowego rozsądku jest wręcz pożądana, ponieważ łatwiej nauczyć dziecko, aby nie zbliżało się do obcych zwierząt, które mogą okazać się niebezpieczne.Jednak zbyt duży lęk przed psami może również mieć negatywne skutki, np.: strach przed wyjściem na dwór czy nieracjonalny strach przed przejściem obok obcego psa na ulicy. Lęk taki pozbawia dziecko korzystnego kontaktu ze zwierzęciem, które od pradawnych czasów jest uważane za przyjaciela człowieka. W tym wypadku należy zminimalizować lęk do takiego stopnia, aby dziecko nie bało się kontaktu z zaprzyjaźnionym psem, który jest podopiecznym kogoś w rodzinie czy znajomych.

Ze strachem przed lataniem spotykamy się często. Objawy lęku przed lataniem są różne – od lekkiego niepokoju po ekstremalne przejawy lęku. Tzw. aerofobia zmusza człowieka do wyboru tylko drogi lądowej. Osoby z tego typu fobią można podzielić na dwie grupy.  Do pierwszej należą ci, którzy boją się katastrofy lotniczej, do drugiej natomiast ci, którzy cierpią na klaustrofobię, bojąc się zamkniętych przestrzeni oraz tego, że w samolocie wpadną w panikę. Podenerwowanie pojawia się w momencie, gdy skupiamy się na konkretnych aspektach latania. Wyobrażamy sobie siebie, przypiętych pasami do ciasnego, niewygodnego fotela, siedzących w wielkim, stalowym potworze, unoszącym się bardzo wysoko nad ziemią. Myślimy też, że nie ma z niego ucieczki i zaczynamy odczuwać klaustrofobię, nawet, jeśli na co dzień nie mamy problemów z jeżdżeniem windą pełną ludzi. Przypomina się nam bilans ofiar ostatniej katastrofy lotniczej, o jakiej słyszeliśmy w wiadomościach. Zaczynamy sobie gorączkowo powtarzać, że nie ma powodów do paniki. I panikujemy, że jednak ją odczuwamy. Przy tego typu fobii eksperci zalecają leczenie za pomocą wirtualnej rzeczywistości i niektóre formy terapii poznawczo-behawioralnej.

Kolejna kategoria obejmuje fobię przed nagłą zmianą pogody, grzmotami, błyskawicami i burzą. Znajduje się na siódmym miejscu w pierwszej dziesiątce. Strach przed burzą jest zespołem zaburzeń, któremu towarzyszy silny lęk pojawiających się tuż przed lub w trakcie burzy. Nieprawidłowość ta obejmuje swoim zasięgiem wiele narządów – począwszy od skóry po serce i skutkuje zmianami w ich funkcjonowaniu. Dokładna przyczyna strachu nie została poznana. Podejrzewa się wieloczynnikową etiologię tego zaburzenia, na którą składają się: brak kontaktu z burzą w młodym wieku lub silne przeżycia z przeszłości, np. przebywanie na dworze podczas nawałnicy. Nawet gdy osoby takie przeniosą się do obszaru o łagodniejszym klimacie, fobia nadal istnieje – twierdzi John Westfeld University of Iowa. Podczas ankiety wyszło, że badani ludzie bali się przyznać do swych fobii nawet nabliższym.

Wielu dzieciom ciemność kojarzy się z potworami ukrywającymi się pod łóżkiem. Strach przed ciemnością u dzieci należy do najbardziej rozpowszechnionych fobii. Psychologowie badali procesy myślowe dzieci, sprawdzając, skąd pochodzi strach przed ciemnością. Znaleźli bezpośredni związek między ciemnością a nieprzewidywanymi zjawiskami. Jeżeli nie będziemy leczyli strachu przed ciemnością w dzieciństwie, może to doprowadzić do tzw. nyctopfobii, patologicznego lęku przed ciemnością. Psychologowie twierdzą, że strach przed ciemnością to coś normalnego zwłaszcza u kobiet. Nie jedna osoba zapewne zastanawiała się co jest przyczyną strachu, lęku? Strach budzi lęk, a lęk pobudza wyobraźnię, natomiast pobudzona wyobraźnia (wyobraźnia rodząca nocny strach) doprowadza nas do stanu w jakim człowiek zatraca wszelką nadzieję, opada z sił i staje na głowie, aby móc zrobić coś co pozwoliłoby mu przestać myślć o ciemności. Wiele osób śpi przy zapalonym świetle, ten sposób jest powszechnie stosowany w takich dolegliwościach związanych ze strachem przed ciemnoscią. Ci którzy posiadają strach wewnętrzny przed czymś powinni poddać się kuracji która ma na celu oswojenie się z czymś co jest potocznym złem żyjącym w ciemnosci. Jak wcześniej pisałem na temat matki i jej wpajaniem dziecku bzdur. Kolejnym etapem wdrażania w podświadomość strachu jest oglądanie filmów treści typu horror. Film jako graficzne przedstawienie czegoś nadzwyczajnego ma ogromny wpływ na późniejsze zachowanie człowieka.

Lęk wysokości to jedna z często występujących wśród ludzi, częściej u kobiet niż u mężczyzn, fobii specyficznych związanych z konkretnymi przedmiotami, sytuacjami czy wydarzeniami. W wyniku wystawienia chorego na lęk wysokości na bezpośredni kontakt z wywołującym lęk czynnikiem, w tym przypadku z wysokością, mniejszą lub większą, pojawia się u niego lęk, będący silną emocjonalną reakcją na niebezpieczną z jego punktu widzenia sytuację. I choć w większości przypadków pojawiający się lek nie ma żadnej racjonalnej przyczyny, fobia, czyli przewlekły stan lęku, potrafi skutecznie utrudnić życie i nie daje się zbyt łatwo opanować. Lęk wysokości jest jedną z najczęstszych ludzkich fobii (cierpią na nią trzy z pięciu osób). W niedawno opublikowanym badaniu Proceedings z Royal Society uczestników poproszono, aby najpierw z dołu, a następnie z góry, oszacowali wysokość budynku. Ci, którzy osiągnęli dużą liczbę punktów w testach na akrofobię (lęk wysokości lub głębokości), patrząc z dołu ocenili, że budynek ma trzy metry wysokości, a patrząc z góry, że 12 metrów. Akrofobom budynek wydaje się dużo wyższy niż jest w rzeczywistości. Początków lęku wysokości specjaliści i lekarze doszukują się już w dzieciństwie. Niektórzy z nich uważają, że wynika on ze zbyt częstego podnoszenia dziecka wysoko na ręce lub sadzanie go w wysokich jak na dziecko krzesełkach skąd maluch zdaniem rodziców ma doskonały widok na wszystkich, a tymczasem może on nabawić się lęków, które dadzą o sobie znać dopiero w dorosłym życiu. Ponadto zdaniem lekarzy o nasileniu lęku decyduje również zażywanie narkotyków, środków halucynogennych, nadużywanie leków nasennych czy nadmierne spożycie alkoholu.

Strach przed innymi ludźmi przejawia się niepokojem u osób, które występują publicznie. Pocenie się, czerwienienie i bełkotanie, to oznaki fobii, którą według amerykańskiego US National Institute of Mental Health, czuje 15 milionów dorosłych Amerykanów. Inne formy tej fobii przejawiają się trudnościami w jedzeniu w obecności innych osób z wyjątkiem członków rodziny. Strach przed tego typu fobią zaczyna przejawiać się w wieku około trzynastu lat. W odróżnieniu od fobii społecznej, antropofobia oznacza lęk przed ludźmi w ogóle, natomiast fobia społeczna lęk przed relacjami interpersonalnymi i odrzuceniem oraz ośmieszeniem. W klasyfikacji ICD-10 antropofobia traktowana jest jako szczególny przypadek fobii społecznej.

Agorafobia do niedawna zdefiniowana była jako strach przed otwartą przestrzenią. Obejmuje obecnie takie sytuacje jak: strach przed wejściem do sklepu, lęk przed tłumem i miejscami publicznymi lub strach przed podróżowaniem samemu pociągiem, autobusem lub samolotem. Obejmuje również lęk związany z niemożliwością dostania się szybko na miejsce, gdzie czujemy się bezpiecznie. Objawami towarzyszącymi zaburzeniu są również często: depresja, natręctwa i fobia społeczna. Częstość występowania: ok. 7% kobiet i 3,5% mężczyzn cierpi na agorafobię. Odwrotnością agorafobii jest klaustrofobia (lęk przed przebywaniem w ciasnych lub zamkniętych pomieszczeniach). Ogólnym objawem agorafobii jest atak paniki, czyli nagły przejaw wielkiego strachu. Jest nieprzewidywalny i dlatego pacjenci boją się, by nie stało się to w miejscu publicznym. Ludzie z agorafobią unikają sytuacji powiązanych z wcześniejszymi napadami paniki z powodu intensywnego uczucia strachu, że ataki te się powtórzą. Chory zaczyna unikać każdej sytuacji, w której mógłby wystąpić atak. Leczenie zaburzenia przypomina pomoc osobom z depresją.

Udowodniono, że kobiety cztery razy bardziej boją się pająków niż mężczyźni. Badania opublikowane w Evolution and Human Behavior przez Davida Rakisona z Carnegie Mellon University w Pittsburghu, twierdzą, że dziewczęta przejawiają niepokój już przy popatrzeniu na zdjęcie z pająkiem, tymczasem chłopcy tego nie odczuwają.

1. Strach przed wężami – ofidiofobia

Przeczytaj również:

1. Jestem za gruba! Chorobliwa obsesja ciała
2. Wszystkie fobie świata
3. Dysmorfobia – lęk przed własną brzydotą