Zakażenie Clostridium difficile – jak go uniknąć?
Clostridium difficile to gram-dodatnia bakteria beztlenowa, zdolna do wytwarzania przetrwalników, które pomagają jej przeżyć w niesprzyjających warunkach, takich jak susza, niska temperatura, substancje chemiczne. Choć jest częścią mikroflory jelitowej u około 5% osób dorosłych (szczególnie w starszym wieku) oraz do 50% noworodków i niemowląt, (1) w sytuacji stosowania antybiotykoterapii może dojść do jej rozmnażania się i wytwarzania niebezpiecznych toksyn A i B. Jak się przed tym uchronić.
Dlaczego zapobieganie zakażeniom Clostridium difficile jest tak istotne?
Czynnikiem ryzyka infekcji jest nie tylko stosowanie antybiotyków o szerokim spektrum działania antybakteryjnego, ale też bliski kontakt z osobami zakażonymi. Na infekcję narażeni są więc pacjenci w szpitalach, rezydenci w domach medycznej opieki długoterminowej, , a także personel tych placówek, który ma kontakt z chorymi. Większy potencjał zachorowania występuje u osób osłabionych występowaniem innych, licznych chorób współtowarzyszących oraz przyjmujących leki z grupy inhibitorów pompy protonowej.
Niestety, toksyny A i B, wytwarzane przez te bakterie z rodzaju Clostridium, mają działanie chorobotwórcze i przyczyniają się do rozwoju poantybiotykowego rzekomobłoniastego zapalenia jelit, biegunki, zapalenia okrężnicy. Choć ta „bakteria szpitalna” może wywoływać chorobę o łagodnym przebiegu, w ciężkich przypadkach powoduje u pacjentów poważne powikłania, a nawet śmierć.
Przetrwalniki C.difficile mają zdolność do przetrwania miesiącami i bardzo łatwo można je przenieść, dlatego mogą znajdować w toaletach, salach chorego, łóżkach, fartuchach, pościeli oraz na sprzęcie medycznym. Dlatego trzeba zrobić tak wiele, jak tylko to możliwe, aby zapobiec jej rozprzestrzenianiu i zakażeniom między pacjentami oraz personelem medycznym.
Jak uniknąć groźnego zakażenia?
Objawy infekcji Clostridium difficile są bardzo uciążliwe i wiążą się z biegunką, skurczowymi bólami brzucha oraz gorączką. Aby zapobiec ich wystąpieniu, ważne jest wdrożenie programu profilaktycznego, który obejmuje:
– unikanie nieuzasadnionego podawania pacjentom antybiotyków,
– dokładne mycie rąk w ciepłej wodzie z mydłem (preparaty na bazie alkoholu nie są wystarczająco efektywne w niszczeniu form przetrwalnikowych C.difficile i pokrewnych im bakterii) – mycie rąk powinno mieć miejsce przed i po kontakcie z pacjentem, po skorzystaniu z toalety, przed jedzeniem,
– izolacja osoby w trakcie rozpoznania i leczenia Clostridium difficile oraz noszenie odzieży ochronnej i rękawiczek przez osoby odwiedzające pacjenta,
– dokładna dezynfekcja pomieszczeń szpitalnych – idealne są środki o wysokim stężeniu chloru lub nadtlenku wodoru w stanie gazowym,
– odpowiednia utylizacja zużytych środków (pampersów, podkładów, pościeli, fartuchów jednorazowych itd.), które są źródłem bakterii,
– używanie systemu do kontrolowanej zbiórki stolca (Flexi-Seal) o potwierdzonej naukowo skuteczności w zapobieganiu rozprzestrzeniania C.difficile (5,6),
– unikanie pomiarów temperatury ciała poprzez odbytnicę.
Jak poważny jest obecnie problem zakażeń Clostridium difficile?
Niestety, statystyki w tym zakresie dają powody do niepokoju. Według danych (może podać źródło, nie wiadomo jakich danych?) 20% pacjentów zaraża się bakterią, a taki sam odsetek personelu medycznego to jej nosiciele. (2) Czasami leczenie Clostridium difficile jest skomplikowane i występują nawroty zakażenia. W przypadkach ciężkiego przebiegu rzekomobłoniestego zapalenia jelit śmiertelność wynosi ponad 50%.(3)
Rocznie, z powodu zakażeń szpitalnych, umiera około 16 mln osób na całym świecie.(4) Ponadto, izolacja i leczenie chorych wiążą się z wysokimi kosztami, a na niektórych oddziałach odseparowanie zakażonego pacjenta bywa problematyczne lub niemożliwe. Wszystkie te niepokojące dane powinny w wystarczającym stopniu skłonić personel służby zdrowia do przestrzegania wszelkich zaleceń odnośnie profilaktyki infekcji. Tym bardziej, że istnieją nowoczesne rozwiązania, (jak wspomniany system do kontrolowanej zbiórki stolca), które w prosty sposób redukują niebezpieczeństwo.
Piśmiennictwo:
C.difficile infection – prevention, Mayo Clinic, data dostępu: 14.04.2016
Źródła danych:
1,3. Interna Szczeklika 2015/2016, pod red. Piotra Gajewskiego, Medycyna Praktyczna, Kraków 2015, s. 573
- XI Zeszyt PSPE –Infekcje Clostridium difficile, niedoceniane zakażenia w aspekcie klinicznym i epidemiologicznym, Katowice 2012
- Forum zakażeń, Zeszyt 3, Tom 6, 2015, s. 205
- Bowler P. Clostridium diffi cile-associated disease (CDAD) infection control and fecal management. Paper presented at: 3rd Annual World
Union of Wound Healing Societies and European Wound Management Asociation Meeting; June 4-8, 2008; Toronto.
4. Jarvis WR, Schlosser JA, Jarvis AA, Chinn RY. National point prevalence study of Clostridium diffi cile in US health care facility inpatients,
2008. The Association for Professionals in Infection Control and Epidemiology, Inc. (APIC). Am J Infect Control 2009; 37: 263-70
