Wrzosy na balkonie – uprawa, pielęgnacja i zastosowanie

Wrzosy to oznaka zbliżającej się jesieni. Te piękne kwiaty cieszą oko, ale posiadają też inne cenne właściwości wykorzystywane w lecznictwie. Jak je pielęgnować, aby zdobiły nasz balkon lub taras jesienią? Jakie właściwości posiadają te cudowne kwiaty?

Wrzosy, dzięki swoim pięknym, barwnym kwiatom stanowią niepowtarzalną dekorację ogrodu, jak również balkonu czy tarasu. Uprawa doniczkowych wrzosów niestety nie jest łatwa. Rośliny te wymagają pielęgnacji i znajomości ich specyficznych wymagań, aby zdrowo rosły i zakwitły.

O wrzosach słów kilka…

Wrzos pospolity to po łacinie Calluna vulgaris, a nazwa rośliny wywodzi się od czasownika „zamiatać”, gdyż z wrzosu pospolitego robiono miotły.
Wrzos zwyczajny to to krzewinka wysokości 30-80 cm o igiełkowatych, drobnych 3-kanciastych liściach. Kwiatostan rośliny stanowi gęste grono drobnych różowo-fioletowych kwiatów o zrośniętych płatkach korony i wolnych działkach kielicha. Wrzosy kwitną od połowy sierpnia do końca października. Rośliny te rosną niemal w całej Europie. Spotkamy je także w Islandii, w Wielkiej Brytanii, na Półwyspie Skandynawskim i w pasie – od Półwyspu Iberyjskiego na zachodzie po dolinę Wołgi na wschodzie. Wrzos sięga również północnej części Półwyspu Apenińskiego i Bałkańskiego. Rozprzestrzeniającą się roślinkę można spotkać także w północno-wschodniej części Stanów Zjednoczonych, południowo-wschodniej części Kanady, a nawet w Nowej Zelandii.
Wrzos rośnie pospolicie w całym naszym kraju – poczynając od pasa nadmorskiego, a na Tatrach i Bieszczadach kończąc. Roślina ta tworzy formacje roślinne – wrzosowiska, które mogą zajmować ogromne powierzchnie. Z mglistych i tajemniczych wrzosowisk słynie Szkocja i Irlandia, ale my mamy swoje rodzime „perełki” – m.in. na dawnych poligonach w granicach Przemkowskiego Parku Krajobrazowego, w rejonie Bornego-Sulinowa na Pomorzu.

Czy wiesz, że…

Wrzos był kojarzony niekiedy (np. w Skandynawii) z pechem lub żałobą – prawdopodobnie dlatego, że rośliny te były jednymi z niewielu kwiatów, które kwitły jesienią, w czasie świąt zmarłych. Wrzosy mają także skojarzenia pozytywne, np. w Wielkiej Brytanii i Szkocji biały wrzos był symbolem szczęścia różowy symbolem siły i wierności. Ponadto roślina przyniesiona do domu miała zapewnić szczęście i bogactwo! Naturalnym kolorem wrzosów jest liliowy, zatem jeśli znaleziono dziko rosnące białe wrzosy, miejsce to poświęcono istotom nadnaturalnym (np. leśnym wróżkom) i uznawano za święte i szczęśliwe. W Szkocji białe wrzosy miały przynieść szczęście w małżeństwie, wiec były to rośliny doskonałe dla Panny Młodej.

Wrzos, obok ostu jest roślinnym symbolem Szkocji. Gospodynie zamiatały chaty miotłami zrobionymi z jego pędów, wrzosowe również były strzechy chat. Wrzosy stanowiły także główne źródło pokarmu dla owiec, a nawet barwiono nimi wełnę! Chłopi jedli chleb z wrzosowym miodem i popijali naparem z wrzosu lub wrzosowym piwem. Nawet materace wypychano wrzosami.

Wrzosy to także rośliny magiczne. W starej magii wicca wrzos służy do zaklinania pożytecznych duchów oraz do rytuału magicznego wywoływania deszczu. Roślina ta to także składnik kadzideł używanych podczas sabatowych rytuałów: na święto Matki Boskiej Gromnicznej, Lampas i Samfiain.

Wrzos na zdrowie…

Wrzos jest rośliną leczniczą. Surowcem zielarski jest ziele (Herba Calunae) i kwiaty (Flos Callunae). Nasi przodkowie wykorzystywali wrzosy do celów leczniczych – pili napar z wrzosu zamiast herbaty. Wrzos jest źródłem dużej ilości garbników, flawonoidów, alkaloidów – arbutyny oraz składników mineralnych: magnezu, manganu, żelaza. Ponadto zawiera olejki lotne, azotan potasu i krzemionkę, śluz oraz substancje goryczkowe.
Wrzos, dzięki zawartości tych cennych składników, działa moczopędnie, przeciwbakteryjnie w drogach moczowych, przeciwzapalnie i ściągająco. Napary wrzosu polecane są w przewlekłych nieżytach pęcherza moczowego, w przewlekłym zapaleniu miedniczek i kłębuszków nerkowych. Zaleca się je również przy nieżytach układu pokarmowego, w łagodnych biegunkach i przy niedostatecznym wydzielaniu się soku żołądkowego. Wrzos wspomaga także leczenie reumatyzmu, schorzeń wątroby i dróg żółciowych. Roślina ta jest jednym z głównych składników mieszanek ziołowych pomocnych w naturalnym leczeniu kamicy nerkowej i pęcherzowej, a także przerostu prostaty. Wrzos pomaga także zwalczyć stres, wyczerpanie nerwowego i bezsenność. Należy pamiętać jednak, żeby spożywać napar z umiarem, gdyż w nadmiarze działa odurzająco.

Bardzo smaczny i zdrowy jest miód wrzosowy – stosowany przy dolegliwościach ze strony dróg moczowych, kamicy nerkowej j i jelit.

Wrzosy są także wykorzystywane w kosmetyce. Badania naukowe dowiodły, że wrzosy nie tylko nawilżają i ujędrnia skórę, ale też chroni ją przed wpływem szkodliwych czynników zewnętrznych. Roślin ta jest też cennym składnikiem mieszanek ziołowych stosowanych do kąpieli kosmetycznych i leczniczych. Wrzos wchodzi też często w skład preparatów ziołowych przeznaczonych do pielęgnacji ciemnych włosów.

Napar z kwiatów wrzosu
Łyżkę suszonych kwiatów zalej dwiema szklankami wrzątku, parz pod przykryciem przez około 10 minut. Po tym czasie napar odcedź. Pół szklanki naparu pij cztery razy dziennie.
Napar możesz także dodaj do kąpieli, działa on przeciwzapalnie, ściągająco i uspokajająco. Kąpiele taka łagodzi też stany zapalne skóry i zmniejsza napięcie nerwowe.

Wrzosy w doniczkach – wymagania

Doniczka i podłoże

Wrzosy dobrze jest posadzić w dużej, szerokiej i niezbyt głębokiej donicy lub skrzyni. Jeśli sadzisz jedną roślinę – wybierz doniczkę o średnicy minimum 15 cm. Na dno wsyp keramzyt, a na wierzch – korę sosnową (chroni przed nadmiernym parowaniem wody, ogranicza wzrost chwastów i zabezpiecza system korzeniowy przed przemarzaniem). Doniczki powinny mieć otwory dnie, aby mógł wypłynąć nadmiar wody. Wrzosy mają specyficzne wymagania glebowe i aby zdrowo rosły musisz je spełnić. Zwykła uniwersalna ziemia nie jest dobra dla tych roślin. Wrzosy preferują kwaśną ziemię o pH 3,5-5,0 – kup więc kwaśny torf lub podłoże do roślin wrzosowatych.

Sadzenie
Wrzosy zazwyczaj sadzimy we wrześniu, jednak nie jest to reguła. Rośliny sprzedawane w doniczkach mają dobrze rozrośnięty system korzeniowy, można więc je sadzić je przez cały sezon. Wrzosy zakupione w sklepie przesadź! Pamiętaj jednak, aby nie wsadzić ich zbyt głęboko – najlepiej na takiej samej głębokości, na której rosły w kupionych doniczkach. Gdy już posadzisz rośliny – obficie je podlej, a ziemię wokół nich obłóż warstwą rozdrobnionej kory sosnowej.

Stanowisko
Wrzosy lubią stanowiska słoneczne i osłonięte przed silnym wiatrem, nie stawiaj więc doniczki z rośliną w cieniu! Pamiętaj, że wrzosy to rośliny ogrodowe i niestety w domu nie można ich uprawiać.

Towarzystwo

Donice z wrzosami możesz udekorować symbolami jesieni np. dyniami, misami z jabłkami, owocami dzikiej róży, irgi, ognika, trzmieliny, czy ciekawymi szyszkami. Dla kontrastu możesz zestawić wrzosy również z niskimi iglakami.

Podlewanie i nawożenie

Wrzosy podlewaj regularnie, aby nie dopuścić do wysuszenia podłoża. Ziemia powinna być ciągle wilgotna, ale nie mokra! Wrzosy podlewaj wodą z kranu, ale wcześniej odstaw ją na kilka godzin, aby osiadł wapń. Podlewaj roślinę bezpośrednio na ziemię, gdyż zmoczone liście mogą chorować.
Wrzosy nie mają zbyt dużych wymagań, więc w żyznym podłożu będą dobrze rosły. Nawożenia wymagają tylko raz w sezonie, więc kup nawóz do wrzosów lub do roślin wrzosowatych.

Zimowanie

Wrzosy należą do roślin wieloletnich, ale żeby przetrwały zimę musisz starannie o nie zadbać i przede wszystkim zabezpieczyć je przed niskimi temperaturami. Przygotuj kartonowe pudło – spód i boczne ścianki wyłóż styropianem lub słomianymi matami. Doniczkę z roślinką włóż do tego pudełka, z wierzchu doniczkę dodatkowo okryj włókniną, co uchroni ją przed mrozem i umożliwi wymianę gazową. Zimą wrzosy podlewaj bardzo rzadko – tylko w czasie dłuższej odwilży.

Cięcie
Po zimie zimę, gdy już zaczną rosnąć, koniecznie je przytnij – usuń przekwitnięte kwiatostany aż do granicy pierwszych, zielonych listków.

Wrzosy, przepiękne jesienne kwiaty, właśnie teraz szczególnie wyróżniają się spośród otaczających je roślin. Swoimi barwami cieszą nasze oko, ale również zapowiadają zmianę pory roku. Korzystaj więc z ich uroku i właściwości póki czas!

zobacz również:

1. Strefa domu – pomysły i inspiracje
2. Zabudowa kuchni – stylizacje i aranżacje kuchenne
3. Najpiękniejsze toaletki w różnych stylach
4. Hortiterapia – leczenie ogrodem