Testosteron to główny męski hormon płciowy (androgen), produkowany głównie przez komórki Leydiga w jądrach. U kobiet wytwarzany jest w niewielkich ilościach przez jajniki i korę nadnerczy. Testosteron wpływa na wiele aspektów zdrowia: rozwój cech płciowych, libido, produkcję nasienia, wzrost masy mięśniowej i gęstości kości, poziom czerwonych krwinek oraz samopoczucie.
Normy testosteronu
Normy testosteronu mogą się różnić w zależności od laboratorium, ale ogólne przedziały referencyjne wyglądają następująco:
Testosteron całkowity:
- Mężczyźni: 9,0–34,7 nmol/l (260–1000 ng/dl)
- Kobiety: 0,52–2,43 nmol/l (15–70 ng/dl)
Testosteron wolny:
- Mężczyźni: 174–792 pmol/l (50–210 ng/l)
- Kobiety: <29,5 pmol/l (<8,5 ng/l)
Interpretacja wyników powinna być przeprowadzona przez lekarza, ponieważ wartości referencyjne są zależne od wieku, stanu zdrowia i czynników indywidualnych.
Co wpływa na poziom testosteronu?
- Wiek: Szczytowe stężenie testosteronu występuje między 20. a 30. rokiem życia, po czym stopniowo spada.
- Stan zdrowia: Choroby przewlekłe (otyłość, cukrzyca, choroby nerek, wątroby, tarczycy), terapie onkologiczne i genetyczne zespoły mogą wpływać na obniżenie poziomu testosteronu.
- Styl życia: Stres, brak snu, niezdrowa dieta, brak aktywności fizycznej, palenie i nadużywanie alkoholu.
- Czynniki genetyczne: Skłonność do wyższego lub niższego poziomu testosteronu może być dziedziczna.
Objawy niedoboru testosteronu u mężczyzn
- Spadek libido
- Trudności z erekcją i osłabienie erekcji porannych
- Zmniejszenie masy mięśniowej i siły
- Wzrost tkanki tłuszczowej (szczególnie brzusznej)
- Zmniejszenie gęstości kości (osteoporoza)
- Obniżenie energii i motywacji
- Zaburzenia nastroju, depresja, drażliwość
- Trudności z koncentracją i pamięcią
- Zmniejszenie owłosienia na ciele
- Spadek objętości nasienia
Diagnoza niedoboru testosteronu
Diagnostyka opiera się na:
- Wywiadzie lekarskim: objawy subiektywne i obiektywne
- Badaniach laboratoryjnych: pomiar testosteronu całkowitego (najlepiej rano, między 7:00 a 11:00), a w razie potrzeby także wolnego i biodostępnego testosteronu
- Dodatkowych badaniach hormonalnych: LH, FSH, estradiol, prolaktyna – w celu wykluczenia innych przyczyn
Uznaje się, że poziom testosteronu
Wykonaj bezpłatnie Test ADAM na stronie meskaklinika.pl, który pozwala na ocenę objawów, które mogą sugerować niedobór testosteronu.
Leczenie niedoboru testosteronu (TRT)
Terapia zastępcza testosteronem (TRT) polega na uzupełnianiu niedoboru hormonu przy pomocy preparatów podawanych:
- przezskórnie (żele, plastry),
- domięśniowo (zastrzyki),
- podskórnie (implanty, zastrzyki),
- donosowo lub dopoliczkowo (rzadziej).
TRT może być terapią krótkoterminową lub długoterminową, w zależności od przyczyny niedoboru i reakcji organizmu. Celem jest poprawa jakości życia, funkcji seksualnych, psychicznych i fizycznych.
Efekty TRT
Fizyczne:
- Wzrost masy i siły mięśniowej
- Redukcja tkanki tłuszczowej
- Większa wydolność i energia
- Zwiększenie gęstości kości
Psychiczne:
- Lepsze samopoczucie
- Mniejszy poziom lęku i depresji
- Poprawa koncentracji i motywacji
Seksualne:
- Zwiększenie libido
- Lepsza jakość erekcji
- Poprawa funkcji seksualnych
Przeciwwskazania do TRT
- Rak prostaty (aktywny lub przebyły)
- Ciężka niewydolność serca
- Hematokryt >54%
- Przebyte incydenty sercowo-naczyniowe w ostatnich 6 miesiącach
- Planowanie potomstwa (terapia może obniżać płodność)
Naturalne sposoby wspierania poziomu testosteronu
- Zdrowa dieta (bogata w białko, zdrowe tłuszcze, warzywa)
- Regularna aktywność fizyczna (siłowa i aerobowa)
- Wystarczająca ilość snu (min. 7–8 godzin)
- Redukcja stresu i unikanie alkoholu i papierosów
- Suplementacja witaminą D, cynkiem i magnezem (po konsultacji z lekarzem)
Podsumowanie
Testosteron odgrywa kluczową rolę w zdrowiu mężczyzny. Jego niedobór może znacząco pogorszyć jakość życia, ale odpowiednia diagnostyka i leczenie (w tym terapia zastępcza TRT) umożliwiają przywrócenie równowagi hormonalnej. Każdy przypadek powinien być rozpatrywany indywidualnie i zawsze pod opieką specjalisty.
Jeśli podejrzewasz u siebie niedobór testosteronu – nie zwlekaj z konsultacją. Twoje zdrowie, energia i dobre samopoczucie są tego warte.
