Yerba mate to suszone liście (często wraz z drobnymi patyczkami) ostrokrzewu paragwajskiego (łac. ilex paraguariensis). Pierwsze zbiory liści są możliwe już po 3 latach od wysadzenia sadzonek. Ta „herbata” posiada tyle wartości i składników odżywczych, że teoretycznie można ją traktować jak warzywo. Z racji tego, niektórzy pijący Yerba Mate regularnie określają picie yerby „piciem sałatki”.
Ostrokrzew paragwajski jest rośliną występującą dziko jedynie między 18 i 30 równoleżnikiem w Ameryce Południowej: między Oceanem Atlantyckim na wschodzie do rzeki Paraguay na zachodzie oraz w dorzeczu rzeki Parana i Uruguay. Cały region występowania ostrokrzewu zamyka się w granicach północno-wschodniej Argentyny, Paragwaju i południowej Brazylii. Na rynku Ameryki Południowej dostępnych jest ponad 200 marek pod jakimi jest sprzedawana Yerba Mate. Każda z tych marek różni się swoim charakterem uzyskanym poprzez inne metody przetworzenia, co ma znaczący wpływ na smak i właściwości naparu. Obecnie ostrokrzew paragwajski jest składnikiem codziennej diety u milionów konsumentów na całym świecie. W sklepie Yerba Market odnajdziecie przynajmniej 20 gatunków różnorodnych yerba mate, zapraszamy do poznania oferty.
Najbardziej popularne gatunki yerba mate:
1) Yerba mate green (pierwsza pozycja) – najlepsza mate, bez pyłu, ponad 20 różnych rodzai, firmowa mieszanka sklepu (na bazie Mate Green Despalada – 95% listków, 5% patyczków)
2) Colon – mocna, wiele gatunków (ponad 6 różnych) (Elaborada)
3) Indega – ziołowa, mocna i aromatyczna (Elaborada)
4) Taragui energia – najmocniejsza yerba mate na rynku, 100% Ilex Paraguariensis (Elaborada, listki + patyczki), suszona w pełni lata
5) La mejor – organiczna, same listki bez patyczków (Despalada), mocna.
Yerba Mate jest spożywana przez miliony ludzi głównie ze względu na walory pobudzające, poprawiające samopoczucie oraz podnoszące wydolność fizyczną i psychiczną. Yerba mate dzięki zawartości kofeiny zapewnia niewiarygodnie wysoki poziom czystej energii i sprawność umysłową nie wypłukując zarazem magnezu z organizmu. Działanie psychostymulujące i zwiększające wydajność pracy umysłowej Yerba Mate zawdzięcza głównie zawartości kofeiny (od 0,8 do 2,4% w suchej masie) oraz w mniejszym stopniu zawartości teofiliny i teobrominy (0,065-0,5%). Działanie stymulujące Yerba Mate trwa dłużej niż takie samo działanie kawy i nie ma skutków ubocznych typowych dla kawy (w przeciwieństwie do kawy, yerba mate „nastraja” organizm do lepszego, spokojniejszego snu). Obecnie badania naukowe potwierdziły, że mate łagodzi łaknienie poprzez blokowanie odpowiednich receptorów w mózgu i z tego powodu jest szeroko stosowana w różnych dietach i kuracjach odchudzających.
Ważnymi składnikami leczniczymi w Yerba Mate są też: tanina (działa ściągająco i przeciwzapalnie), kwas chlorogenowy, kwas kawowy, terpeny, laktony, witaminy (B1, B2, B6, E, C, karotenoidy), minerały – takie jak wapń, fosfor, żelazo, magnez, potas oraz sód. Bardzo ważną rolę leczniczą w Yerba Mate odgrywają polifenole (w postaci flawonoidów), które mają silne działanie przeciwutleniające i zmniejszają ryzyko wystąpienia chorób onkologicznych (raka) i układu krwionośnego. Ich zawartość jest zmienna i zależna np. od różnic genetycznych między roślinami.
Dowiedzione naukowo właściwości zdrowotne yerba mate:
1) Przeciwutleniające (antyoksydacyjne).
2. Antynowotworowe
3. Zmniejsza odkładanie się złego cholesterolu (LDL).
4. Ochronne na serce i układ krążenia.
5. Wspomaganie odchudzania, zapobieganie otyłości i wpływ na trawienie.
6. Korzystne w schorzeniach cukrzycowych.
7. Wspomaganie systemu odpornościowego i działanie przeciwko grzybom, bakteriom i wirusom.
8. Przeciwdziała zmniejszaniu elastyczności skóry i powstawaniu rozstępów i zmarszczek.
9. Zmniejsza objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS).
10. Zwiększa działanie leków przeciwbólowych, np. ibuprofenu i paracetamolu oraz salicylanów.
Inne korzyści zdrowotne yerba mate: usprawnia układ odpornościowy, detoksykuje organizm, łagodzi alergie, poprawia nastrój czy pomaga w bezsenności.
Aby prawidłowo zaparzyć yerba mate potrzebne są:
1. Matero – naczynie wykonane z owocu Calabazy lub drewniane naczynie np. z Algarrobo czy Santo Palo. Każde nowe naczynie z tykwy czy z drewna wymaga curado czyli przygotowania przed pierwszym zalaniem. Naczynko drewniane smaruje się wewnątrz prawdziwym masłem i odstawia na 3 dni. W pierwszych tygodniach użytkowania należy zostawiać na noc w naczyniu fusy yerba mate. Curado Calabazy przygotowujemy w zgoła inny sposób. Do połowy objętości naczynia wsypujemy susz, zalewamy go wodą o temperaturze 75 st.C i dodajemy kilka kropel mocnego alkoholu i tak zostawiamy, na co najmniej 3 dni (do siedmiu). Po upływie tego czasu (przy użyciu np. łyżeczki od herbaty) wyskrobujemy z wewnątrz tykwy wszystkie resztki owocu. W przypadku braku specjalnego naczynka yerba mate możemy zaparzyć np. w ceramicznym kubku lub szklance. Naczynia wykonane z Algarrobo oraz drewna cytrynowego, wystarczy zalać ciepłą wodą i odstawić na kilka godzin. Należy pamiętać o przetrzymywaniu naczyń w wilgotnych warunkach. Naczynia z drewna Palo Santo wypłukujemy wodą i odstawiamy do całkowitego wyschnięcia. Następnie smarujemy wnętrze naczynia tłuszczem (masło lub oliwa), pozostawiamy tłuszcz we wnętrzu na dwie doby. Wypłukujemy naczynie i już możemy przyrządzić w nim napar yerba mate.
2. Bombilla – tradycyjna rurka do picia yerba mate. Wykonana jest z bambusa, platyny, srebra lub stali nierdzewnej. Bombille posiadają sitka, które filtrują i przepuszczają tylko napar. Niejednokrotnie przy ustniku bombilli jest pięknie zdobiony pierścień chłodzący.
Przygotowanie yerba mate na ciepło
Istnieje wiele sposobów zaparzania yerba mate – w inny sposób przygotowują ją Argentyńczycy, Brazylijczycy i Paragwajczycy, a jeszcze inaczej yerba mate parzona jest na Bliskim Wschodzie, gdzie cieszy się dużą popularnością.
Prosty przepis przyrządzania yerba mate możemy zawrzeć w trzech punktach:
1) Wkładamy rurkę (bombillę) do naczynia.
2) Nasypujemy susz yerba mate do naczynia (1/2 do 3/4 objętości).
3) Zalewamy susz zagotowaną, ale trochę przestudzoną wodą
Przygotowany w ten sposób napar oczywiście nadaje się do spożycia, ale pominięcie istotnych szczegółów może doprowadzić zatykania się bombilli oraz spowoduje, że pierwsze zalanie może okazać się zbyt gorzkie i intensywne w smaku. Aby wydobyć pełnię smaku yerba mate i zminimalizować efekt zapychania bombilli powinniśmy dokładnie wykonać kroki zawarte w poniższej instrukcji.
1) Wsypujemy do naczynia susz yerba mate – w zależności od upodobań i „stażu” od 1/2 do 3/4 jego objętości. Początkującym proponujemy rozpoczynanie od minimalnej ilości, nawet 1/8 – 1/4 objętości. W Ameryce Płd. przed zalaniem często dodaje się zioła.
2) Po nasypaniu suszu zatykamy otwór w naczyniu (np. korkową podkładką lub dłonią) i obracamy je „do góry nogami”. Następnie potrząsamy energicznie naczyniem, aby najdrobniejsze okruchy i pył opadły w stronę zatkanego otworu. Obracamy powoli naczynie na bok o ok. 45 stopni, bardzo łagodnie potrząsając od ścianki do ścianki. W ten sposób najdrobniejsze cząstki znajdą się jak najdalej od wlotu bombilli, co nie tylko ochroni rurkę przed zapchaniem, ale zmniejszy też zasysanie pyłu. Takie rozłożenie suszu ma wpływ również na trwałość smaku i aromatu yerba mate przy kolejnych zalewkach.
3) Utrzymując naczynie pochylone umieszczamy bombillę (zatykając palcem górny jej koniec) w pustą przestrzeń naczynia i bardzo delikatnie obracamy je do poziomu. Należy obracać naczynie naprawdę ostrożnie, aby zapobiec rozsypaniu pochylonego kopczyka suszu.
4) Dobrą praktyką jest wstępne zalanie suszu zimną wodą, co zapobiega przed utratą walorów odżywczych oraz zbyt szybkim uwalnianiem aromatu. Zimną wodę wlewamy w pustą przestrzeń prawie po brzeg naczynia i odczekujemy 2-3 minuty aż susz wchłonie wodę. Po takim zahartowaniu suszu wlewamy powoli gorącą wodę (o temperaturze 70–80°C) w wolną przestrzeń obok rurki. Powinno się dopełnić naczynie prawie po brzegi, ale usypany kopiec suszu powinien pozostać suchy nad powierzchnią wody.
Odczekujemy chwilę i już możemy spożywać yerba mate. Bardzo ważne jest aby nie mieszać naparu bombillą, bowiem może to spowodować jej zapchanie, a susz zbyt szybko wypłucze się z cennych właściwości.
Ciepła woda może być dolewana średnio do 7 razy, aż stwierdzimy, że yerba mate straciła smak i jest zbyt wodnista i wypłukana (lavado). Gdy stwierdzimy wypłukanie smaku możemy spróbować przesunąć kopiec yerba mate na drugi brzeg naczynia i robić dolewki z drugiej strony. Ten zabieg może aktywizować yerba mate na kilka kolejnych zalań (reformar o mate). Do yerba mate można dodawać cukier lub miód, ale słodzony napar źle oddziałuje na naczynia z tykwy i drewna, dlatego do słodzonej yerba mate lepiej używać naczyń ceramicznych, czy glinianych.
Przygotowanie yerba mate na zimno
Do yerba mate na zimno musimy użyć bardzo zimnej wody – im zimniejsza, tym lepiej. Dobrze zrobiona terere jest tym smaczniejsza, czym woda jest zimniejsza. Do naczynka wsypujemy susz do 3/4 objętości, dokładamy cytrynę i wlewamy odrobinę soku owocowego. Tak przygotowana podczas upałów yerba, skutecznie gasi pragnienie i uzupełnia nasze organizmy w mikroelementy. Terere przyjmuje różną postać w kilku regionach Ameryki Południowej. W Argentynie i Paragwaju popularne jest terere z sokiem cytrynowym i pomarańczowym, w Brazylii najczęściej dodaję się soku brzoskwiniowego. Paragwajczycy często mieszają zalaną zimną wodą mate z ziołami, traktując picie takiej mieszanki jako profilaktykę przed bólem żołądka czy głowy.
Praktyka Medycyny Tradycynnej, nawiązując do dra Subhuti Dharmananda, dyrektora Instytutu Medycyny Tradycyjnej w Portland w stanie Oregon, zaznacza, iż nie poleca picia żadnej herbaty o wysokiej temperaturze.
Pełen asortyment gatunków yerba mate znajdziesz na stronie sklepu Yerba Market. Chcemy jednak zwrócić waszą uwagę na Mate Green, firmowe mieszanki, które sklep produkuje jako jedyna firma w Polsce. Polecamy także waszej uwadze mate Indega Siempre Vive oraz Indega Anis.
