Tai Chi – zdrowie za oddech

Ta dyscyplina liczy sobie kilka tysięcy lat, przez które zdobywała zwolenników nie tylko w Chinach, ale i na całym świecie. Dziś w wielu europejskich i amerykańskich miastach widać w parkach grupy ludzi wykonujących razem serie płynnych, powolnych ruchów.

Badania naukowe potwierdzają, że ćwiczenie Tai Chi ma pozytywny wpływ na nasze zdrowie. Tai Chi zapewnia harmonię ciała i umysłu, przypływ sił witalnych oraz wewnętrzny spokój i dystans do problemów. Nie wymaga prawie żadnego wysiłku fizycznego, a raczej koncentracji i wielokrotnego powtarzania ćwiczeń. W zamian za kilkadziesiąt minut uspokajających, płynnych ruchów tygodniowo, otrzymujemy ściśle określone profity: zmniejszone napięcie mięśni, lepsze krążenie i koordynację ruchową, szybszy metabolizm, wygimnastykowany kręgosłup. Dłuższe wykonywanie ćwiczeń tai chi pozwala naszym organizmom wzmocnić elastyczność tkanki płucnej i zwiększyć pojemność klatki piersiowej. Ćwiczenia Tai Chi to harmonia ruchu, bezruchu, napięcia i rozluźnienia, wdechu i wydechu. Harmonia ruchu połączona z łagodnym rytmicznym oddychaniem i psycho-fizycznym relaksem.

Wokół genezy chińskich ćwiczeń ruchowo-oddechowych Tai Chi powstało zgodnie z tradycją chińską wiele legend i historii. Jedna z nich głosi, iż Tai Chi Chuan jest podarunkiem od bogów, ponieważ pewnej nocy system ten objawił się cesarzowi w trakcie snu na świętej górze WuDang. Legendy te są równie piękne, jak cały system Tai Chi, który całą swą poezją i elegancją przypomina „Tygrysa polującego na zdobycz” lub „Żurawia kroczącego wśród szuwarów na stawie”. Ćwiczenia są inspiracją niezwykłego bogactwa zwierzęcych ruchów i wszelakiego dobra zjawisk w otaczającej nas naturze. Nie ma się czemu dziwić, że ćwiczenia mają nazwy tak poetyckie i malownicze jak: „Biały żuraw rozkłada skrzydła”, „Chwytanie szpaka za ogon”, „Wąż pełzający w trawie” lub „Tkanie na czułenku”.

Tai Chi jest ćwiczeniem całego organizmu, medytacją w ruchu, która korzystnie wpływa na funkcjonowanie całego organizmu, zarówno jego psyche jak i soma. Systematyczne wykonywanie ćwiczeń poprawia układ oddychania, wzmacnia mięsień sercowy, narządy wewnętrzne, wpływa regulująco na układ nerwowy, poprawiając nastrój, dajc zadowolenie i poczucie radości życia. Łagodny ruch Tai Chi wpływa pozytywnie na cały aparat ruchowy poprawiając sprawność mięśni, ścięgien, kości, polepsza koordynację ruchu. Ruchy powodując delikatną pracę mięśni pobudzają i stymulują punkty akupunkturowe, co powoduje regulację energii w organizmie, która wspiera dobre zdrowie i samopoczuciu.
W Tai Chi Chuan proces oddychania skoordynowany z wykonywanymi ruchami odgrywa znaczącą rolę. Przyjętą techniką jest tak zwane oddychanie przeponowe (brzuszne). Postawa Tai Chi Chuan wymagająca rozluźnienia, świadome oddychanie i uspakajające ruchy zwiększają ruchomość klatki piersiowej i elastyczność tkanki płucnej. Długotrwałe ćwiczenie Tai Chi Chuan poprawia wentylację płuc i zwiększa ich pojemność, prowadząc do zmniejszenia częstotliwości oddechów. Oddychanie przeponowe spełnia funkcję automasażu układu trawiennego, powodując mechaniczną stymulację narządów wewnętrznych w jamie brzusznej. Poprawia się ukrwienie i praca wątroby, nerek i nadnerczy. Dzięki uregulowaniu pracy centralnego i wegetatywnego układu nerwowego polepsza się perystaltyka (ruchomość) jelit, sekrecja (wydzielanie kwasów żołądkowych i pęcherzykowych) i resorpcja (zdolność wchłaniania błony śluzowej jelita cienkiego i grubego). Tai Chi Chuan może być pomocne w profilaktyce i leczeniu zaburzeń wchłaniania pokarmu ze światła jelita i zaparciom. Pozytywne oddziaływanie Tai Chi Chuan na układ nerwowy ma wpływ na poprawę przemiany materii. Już po kilku miesiącach ćwiczenia Tai Chi Chuan można zaobserwować obniżenie zawartości cholesterolu we krwi oraz normalizację stosunku globulin do ogólnej ilości białka, co ma duże znaczenie w profilaktyce i leczeniu arteriosklerozy.
Koordynacja pracy różnych części ciała podczas wykonywania formy Tai Chi, dzięki pełnemu zaangażowaniu świadomości, pozwala na osiągnięcie stanu fizycznego i psychicznego odprężenia. Dzięki włączeniu do ćwiczeń świadomości i skierowaniu uwagi na przebieg i koordynację ruchów możliwe jest wewnętrzne wyciszenie, które sprzyja poprawie zdolności do koncentracji. W trakcie wykonywania formy aktywność kory kresomózgowia koncentruje się głównie na niewielkich obszarach centrów motorycznych. Aktywność pozostałych obszarów kory pozostaje przytłumiona, dzięki temu może ona podczas ćwiczeń odpoczywać. Płynne wykonanie kompleksowych ruchów formy wymaga koncentracji i balansowania. Tym samym prowadzi więc do uaktywnienia centralnego systemu nerwowego i lepszej regulacji funkcji różnych układów i organów. Bezpośrednim i najbardziej widocznym efektem praktyki Tai Chi jest poprawa nastroju. Liczne badania udowodniły, że pogodny nastrój ma pozytywny wpływ na procesy fizjologiczne człowieka, takie jak wymiana gazowa, krążenie krwi i inne. Ćwiczenie Tai Chi może być więc pomocne w leczeniu depresji, stanów nerwicowych (gonitwa myśli). Osoby przewlekle chore mogą w ten sposób uzyskać pozytywne nastawienie do świata, które wspomaga ich aktywną współpracę z lekarzem podczas terapii.
U osób mających wieloletnią styczność z Tai Chi obserwuje się lepszą pracę serca, mniejszą skłonność do nadciśnienia i arteriosklerozy niż u osób, które nie miały z nim kontaktu. Poprzez regulujący wpływ ćwiczeń Tai Chi na system nerwowy, a w szczególności na nerw błędny polepsza się krążenie krwi w naczyniach wieńcowych, dzięki czemu serce może silniej uderzać i lepiej się kurczyć. Równocześnie oddychanie przeponowe prowadzi do stałych zmian ciśnienia w jamie brzusznej. Dzięki temu, w fazie wzrostu ciśnienia, krew żylna jest lepiej odprowadzona z krwioobiegu do prawej komory serca. Natomiast w trakcie obniżania ciśnienia do aorty i krwioobiegu napływa z lewej komory serca zwiększona ilość krwi tętniczej. Ćwiczenia działają rozkurczająco na ścianki naczyń krwionośnych i łagodnie zmuszają mięśnie i stawy do pracy. Skutkuje to obniżeniem ciśnienia krwi i przyśpieszeniem przepływu limfy.
U osób ćwiczących długo Tai Chi rzadko dochodzi do takich zniekształceń kręgosłupa jak skolioza, lordoza bądź kyfoza lub do zaokrąglenia pleców spowodowanego wiekiem. Wynika to z zachowywania specyficznej postawy podczas ćwiczeń. Wymaga się, aby kręgosłup był trzymany prosto, a miednica powinna być lekko wysunięta do przodu i uniesiona do góry. Powoduje to, że kręgi lędźwiowe są mniej lub bardziej ukośnie ułożone na kości krzyżowej. Większość ruchów w Tai Chi  wyprowadzana jest z krzyża i obejmuje odcinek lędźwiowy kręgosłupa. To szczególne ustawienie kręgosłupa oraz sposób wykonywania ruchów oddziaływują pozytywnie na jego budowę i pracę. Specyficzne, łagodne i płynne ruchy Tai Chi wpływają na optymalne wytrenowanie stawów, otaczających je mięśni i wiązadeł. Przy umiarkowanym wysiłku angażowane są różne mięśnie w tak dużym stopniu, że pomimo upływu lat pozostają one silne, sprężyste i elastyczne lub też stają się takimi w miarę ćwiczenia. Na skutek wydajniejszej pracy układu trawiennego oraz lepszej przemiany materii poprawia się ukrwienie kości i zaopatrzenie ich w substancje odżywcze – wzrasta między innymi zawartość wapnia w kościach, co zapobiega osteoporozie.
Jednak nie tylko zdrowotna strona Tai Chi powoduje, że cieszy się ono taką popularnością. Tai Chi to dla większości jego zwolenników świetny sposób na spędzanie wolnego czasu. Uspakaja, wycisza, odrywa od codziennych spraw, uczy koncentracji i cierpliwości. To gwarantuje z kolei uczucie zadowolenia, dodaje optymizmu, energii i siły.

Spróbować może każdy i z pewnością każdy sobie poradzi – jedną z największych zalet tai chi jest jego egalitarny charakter. Pozwala przezwyciężyć wszelkie ograniczenia wiekowe i zdrowotne, bez utraty jakichkolwiek korzyści daje szansę uprawiana sportu wszystkim, niezależnie ich od wieku i kondycji. Może więc warto poćwiczyć z mamą, tatą lub przyjaciółmi? Figury tai chi można doskonalić zawsze i wszędzie: w sali gimnastycznej, w domu, w parku, a nawet na uczelnianym dziedzińcu…