SIBO, czyli zespół nadmiernego wzrostu bakterii jelitowych, jest coraz częstszym problemem zdrowotnym. Przyczyną tego schorzenia są zmiany w równowadze mikroflory jelitowej, które prowadzą do wzrostu niepożądanych bakterii. Objawy SIBO mogą obejmować wzdęcia, ból brzucha i zaburzenia trawienia. Diagnostyka opiera się na testach oddechowych i badań bakteriologicznych. W tym artykule omówimy szczegółowo przyczyny, objawy oraz metody diagnozy tego powszechnego problemu jelitowego.
Co to jest SIBO?
SIBO to skrót od anglojęzycznej nazwy „Small Intestinal Bacterial Overgrowth”, co w polskim tłumaczeniu oznacza stan, w którym dochodzi do nadmiernego namnożenia bakterii w jelicie cienkim. W takiej sytuacji przerastają tam zarówno bakterie naturalnie kolonizujące jelito cienkie, jak i te, które w stanie zdrowia kolonizować powinny przede wszystkim jelito grube. Jelito cienkie nie jest bowiem fizjologicznie miejscem bytowania tak dużej ilości bakterii jelitowych, a ich nadmierny rozrost prowadzi do rozwoju szeregu zaburzeń.
Jakie są przyczyny SIBO?
Za jedną z najważniejszych przyczyn występowania SIBO uznaje się chroniczny stres, który doprowadza do zaburzeń w obrębie osi jelitowo-mózgowej. Warto dodać, że nieumiejętność radzenia sobie ze stresem i „rozładowywania” go często skutkuje nasilonymi objawami SIBO oraz nawrotami objawów po przeprowadzonym leczeniu. Przyczyny SIBO mogą również obejmować zaburzenia czynnościowe i motoryczne przewodu pokarmowego, ale także wszelakie nieprawidłowości anatomiczne (np. zwężenie jelita, zrosty pooperacyjne, operacja bariatryczna).
Przerost bakterii w jelicie cienkim może być również spowodowany występowaniem chorób metabolicznych i układowych (należą do nich m.in.: celiakia, cukrzyca, marskość wątroby, przewlekłe zapalenie trzustki, choroby nerek) oraz nieprawidłowościami w funkcjonowaniu wędrującego kompleksu mioelektrycznego (MMC). Obecnie szacuje się, że zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego, jak i choroby trzustki, stanowią około 90% przyczyn SIBO. Za ważny czynnik uważa się także nadmierne przyjmowanie leków, w tym w szczególności: inhibitorów pompy protonowej, antybiotyków, niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Zarówno SIBO, jak i IMO (przerost metanogenów w jelicie cienkim) są zawsze jedynie objawem dysfunkcji w obrębie przewodu pokarmowego. Po zastosowaniu farmakoterapii oraz diety należy ustalić przyczynę wystąpienia SIBO i/lub IMO, które mają charakter nawrotowy.
SIBO – objawy
Obecność nadmiernej ilości bakterii w jelicie cienkim manifestuje się w wieloraki sposób. Są to przede wszystkim problemy ze strony przewodu pokarmowego, takie jak: wzdęcia, biegunki, bóle brzucha (w przypadku SIBO z przerostem bakterii wydzielających metan – również zaparcia). Co więcej, spożywane pokarmy są rozkładane przez wspomniane bakterie w procesach przebiegających z wytwarzaniem gazów (fermentacji), co prowadzić może do dyskomfortu trawiennego, zaburzeń perystaltyki czy dolegliwości bólowych.
Do pozostałych konsekwencji SIBO należą także zaburzenia wchłaniania, nadmierna utrata masy ciała oraz niedobory żywieniowe.
Postuluje się, iż w dłuższej perspektywie przekładać się to może na homeostazę organizmu, skutkując, chociażby zaburzeniem nastroju, migrenami, niedokrwistością, zespołem chronicznego zmęczenia. Wynika to z faktu, iż w jelicie cienkim odbywają się procesy trawienia. Zbyt duża ilość bakterii zaczyna „rywalizować” z naszym organizmem o przyjmowany pokarm – stąd ryzyko niedoborów.
Jakie badania wykonać w celu zdiagnozowania SIBO?
Obecnie podstawą diagnostyki SIBO są testy oddechowe. Badanie w kierunku zdiagnozowania przerostu bakteryjnego w jelicie cienkim polega na pomiarze stężenia wodoru i metanu w wydychanym powietrzu. Gazy te powstają w wyniku fermentacji substratu podawanego pacjentom doustnie: laktulozy lub glukozy. Są one dobrym wskaźnikiem diagnostycznym, ponieważ w warunkach fizjologicznych komórki naszego organizmu nie produkują tych gazów w procesie przemian metabolicznych.
Wykrycie zwiększonego stężenia wodoru i metanu w wydychanym powietrzu wskazuje na metabolizm niestrawionych węglowodanów przez drobnoustroje jelitowe. Warto zaznaczyć, iż testy oddechowe mogą być wykonywane przez pacjenta stacjonarnie w placówkach medycznych, ale istnieje także możliwość przeprowadzenia ich w warunkach domowych. Więcej na https://www.vitaimmun.pl/wodorowy-test-oddechowy/
W przypadku zdiagnozowania przerostu bakterii w jelicie cienkim warto jest wykonać badanie MikroFloraScan COMPLETE, ponieważ umożliwia ono kompleksowy wgląd w kondycję przewodu pokarmowego. Będzie to zatem szczególnie istotne w przypadku diagnostyki zaburzeń występujących przy SIBO i IMO. W ramach badania oznaczane są wybrane bakterie wskaźnikowe, grzyby drożdżopodobne z rodzaju Candida, zonulina (wskaźnik przesiąkliwości jelitowej), markery stanu zapalnego w przewodzie pokarmowym (kalprotektyna, M2-PK + krew utajona w kale), antygen Helicobacter pylori w kale oraz pasożyty jelitowe. Poza przygotowaniem indywidualne dla Pacjenta, badanie MikroFloraScan COMPLETE umożliwia także nieinwazyjną ocenę nasilenia stanu zapalnego w przewodzie pokarmowym.
Dodatkowo warto rozważyć i skonsultować z lekarzem wykonanie badania na utajone nadwrażliwości pokarmowe IgA i IgG zależne (badanie FoodScreen IgG/IgA US Biotek). SIBO jest bowiem schorzeniem, do którego należy podejść holistycznie, a leczenie często wymaga cierpliwości. Około 44% pacjentów może doświadczyć nawrotu objawów w ciągu 9 miesięcy od zakończenia leczenia.
Zarówno SIBO, jak i IMO są zawsze jedynie objawem dysfunkcji w obrębie przewodu pokarmowego. Po zastosowaniu farmakoterapii należy więc ustalić przyczynę wystąpienia SIBO i/lub IMO i maksymalnie zminimalizować ryzyko nawrotu choroby. Wykonanie badania FoodScreen umożliwia identyfikację alergizujących pokarmów i wdrożenie celowanej diety eliminacyjno – rotacyjnej. Analizy kliniczne wykazały, że tego typu dieta może przyczyniać się do złagodzenia, a nawet eliminacji niektórych objawów ze strony przewodu pokarmowego oraz do poprawy samopoczucia pacjenta.
- Jabłkowski, Maciej, Jolanta Białkowska-Warzecha, and Aleksandra Jabłkowska. „Zespół rozrostu bakteryjnego–SIBO. Jak go diagnozować i leczyć w praktyce lekarza rodzinnego w świetle nowych wytycznych?.” Lekarz POZ 8.1 (2022).
- Pimentel M, Saad RJ, Long MD i wsp. ACG Clinical Guideline: small intestinal bacterial overgrowth. Am J Gastroenterol 2020; 115: 165.
- Achufusi TGO, Sharma A, Zamora EA i wsp. Small intestinal bacterial overgrowth: comprehensive review of diagnosis, prevention, and treatment methods. Cureus 2020; 12: e8860
