Podstawowe problemy związane z żywieniem w tym okresie to:
* Dostarczenie odpowiedniej ilości kalorii w poszczególnych okresach ciąży.
* Dostarczanie odpowiednio większych ilości składników odżywczych oraz właściwy dobór produktów, które są ich źródłem; (białko, witaminy, składniki mineralne) w tym wyrównanie niedoborów witamin i składników sprzed ciąży.
* Odpowiednie nawodnienie organizmu.
Nieprawidłowe proporcje składników odżywczych w ciąży mogą źle wpływać na przebieg ciąży. Skutkiem niedoborów mogą być poród przedwczesny a nawet poronienie. Zbyt małe ilości niektórych witamin i składników mineralnych mogą być przyczyną wad wrodzonych i chorób takich jak: niedokrwistość megaloblastyczna (witamina B12, żelazo), wady cewy nerwowej (kwas foliowy) oraz kretynizm (jod).
Zwiększone zapotrzebowanie na energię i substancję odżywcze w ciąży jest spowodowane wzrostem płodu, łożyska oraz tkanek matczynych. Wzrasta podstawowa przemiana materii w następstwie zwiększonej ilości tkanek aktywnych metabolicznie oraz zwiększonego wysiłku kobiety ciężarnej (w zakresie układu krążenia i oddechowego).
Dostarczenie odpowiedniej ilości energii w czasie ciąży jest ważne z racji zapewnienia zapasów energii u dziecka na okres bezpośrednio po porodzie, ale też stworzenie odpowiednich rezerw u matki w celu zapewnienia karmienia, nawet w przypadku ograniczeń dietetycznych w czasie laktacji. W populacjach prawidłowo odżywianych kobiet przyrost masy ciała w okresie ciąży wynosi średnio 12,5 kg. Trudno stwierdzić jednoznacznie jaki jest prawidłowy przyrost masy ciała w ciąży. Jest to zależne indywidualnie od kobiety, jej masy początkowej. Dobrze odżywiona kobieta ciężarna gromadzi około 3,5 kg tkanki tłuszczowej. W dużej mierze przyrost masy ciała uzależniony jest od nawyków żywieniowych i sposobu odżywiania.
Średni dodatkowy wydatek energetyczny w pierwszych tygodniach I trymestru jest niewielki, ale rośnie gwałtownie pod koniec trymestru, w II i III trymestrze utrzymuje się na względnie stałym poziomie. Światowa Organizacja Zdrowia przyjęła, że dodatkowe zapotrzebowanie energetyczny dla kobiet w ciąży to 300 kcal/dzień i jeżeli kobieta nie miała niedowagi przed ciążą nie trzeba zwiększać ilości energii w I trymestrze.
Zaleca się stosowanie diety bogatej w pełnowartościowe białko, witaminy, składniki mineralne, węglowodany złożone i tłuszcze zwłaszcza roślinne bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe.
Ponad połowa dostarczanych kalorii powinna pochodzić z węglowodanów. Źródła tak jak w żywieniu racjonalnym- węglowodany złożone: produkty zbożowe pełnoziarniste oraz warzywa oraz węglowodany proste z owoców. Kobieta ciężarna powinna ograniczyć a najlepiej wykluczyć słodycze. Odpowiednia ilość błonnika w codziennej diecie może w dużym stopniu złagodzić często występujące u ciężarnych zaparcia.
Najbardziej polecane kobietom w tym okresie są produkty zawierające pełnowartościowe białko zwierzęce: mięso w tym drób i ryby oraz ich przetwory, nabiał i jaja. W jadłospisie powinny znaleźć się również produkty zawierające białko roślinne: nasiona roślin strączkowych oraz produkty zbożowe. Białko spełnia najważniejszą rolę w III trymestrze, gdy można zaobserwować największy przyrost płodu (około 10 ostatnich tygodni).
W okresie ciąży nie zwiększa się ich spożycia. Natomiast większą uwagę należy zwrócić ich rodzaj. Szczególnie polecane są tłuszcze roślinne i te pochodzące z ryb morskich zawierające cenne kwasy nienasycone. Kwasy wielonienasycone (olej słonecznikowy, ryby morskie) są szczególnie ważne dla odpowiedniej czynności mięśni gładkich macicy. Są również bardzo ważne w czasie rozwoju układu nerwowego płodu. Niedobory tłuszczu zdarzają się rzadko.
Wzrasta zapotrzebowanie na wszystkie witaminy, szczególnie na: C, E i kwas foliowy. Składniki mineralne podobnie jak witaminy regulują funkcje życiowe, ponieważ wchodzą w skład enzymów i płynów ustrojowych, a także spełniają rolę materiału budulcowego. Wapń i fosfor są szczególnie ważne w tym okresie zarówno dla matki jak i dziecka. Przy niedoborze wapnia w jadłospisie, płód będzie pobierał wapń z zapasów w organizmie kobiety, co może osłabić kości i zęby. Zapotrzebowanie na wapń wzrasta w II trymestrze i jest najwyższe w ostatnich tygodniach ciąży. Zaleca się spożywanie 1200 mg wapnia na dzień (1 szklanka mleka ma 300 mg). Jod ma szczególna rolę, ponieważ jest składnikiem hormonów tarczycy odpowiedzialnych za metabolizm, a jego niedobór zaburza rozwój fizyczny i umysłowy zarówno człowieka dorosłego jak i dziecka. Niedobór u płodu może spowodować nieodwracalne zaburzenia rozwoju umysłowego, co może doprowadzić do rozwoju kretynizmu.
Kolejnym składnikiem, którego zapotrzebowanie wzrasta o 50% w czasie ciąży jest żelazo. Ciąża powoduje zwiększenie objętości krwi matki oraz potrzeb płodu i łożyska, dlatego niedobory i niedokrwistość może zdarzać się szczególnie często.
zobacz również:
