Kwas foliowy (folacyna, witamina B9) jest witaminą z grupy B. Nazwa kwasu pochodzi od łacińskiego słowa folium, co oznacza liść. Kwas foliowy jest witaminą rozpuszczalną w wodzie, występującą w żywności pod postacią folianów. W naturalny skład folianów wchodzą reszty kwasu glutaminowego. Kwas foliowy jest wrażliwy na działanie światła i wysokiej temperatury. Pod wpływem długotrwałej obróbki cieplnej ulega rozkładowi. Folacyna wchłaniana jest z przewodu pokarmowego, a następnie przenoszona do tkanek, głównie do wątroby, gdzie zostaje zmagazynowana. Zgromadzone zapasy folacyny mogą wystarczyć nawet na 3 miesiące.
Kwas foliowy dostarczany z pożywieniem w mikrogramowych ilościach jest niezbędnym składnikiem do
życia. W małych dawkach produkowany jest w organizmie człowieka przez saprofityczną florę jelit. Dzienne zapotrzebowanie na kwas foliowy dla osób dorosłych wynosi ok. 300 mg, natomiast dla kobiet w ciąży i kobiet karmiących odpowiednio 450 mg i 530 mg. Zwiększoną ilość kwasu foliowego powinny spożywać także kobiety palące papierosy oraz stosujące doustną antykoncepcję hormonalną.
W 1993 przeprowadzono badanie SENECA, w którym oznaczano stężenie kwasu foliowego u osób starszych. Badanie to było wykonywane równolegle według tej samej metodyki, w różnych krajach europejskich, także w Polsce. Okazało się, że prawie 70% Polaków i nieco ponad 60 % Polek zaliczono do grupy z umiarkowanym ryzykiem niedoboru kwasu foliowego. W porównaniu do innych krajów, Polacy mieli znacznie niższy poziom kwasu foliowego w osoczu, co wynikało w dużej mierze z różnicy zwyczajów żywieniowych w spożyciu folianów. Decydujące znaczenie miała ograniczona podaż warzyw w codziennej diecie, jak również procesy kulinarne, związane z długotrwałą obróbką termiczną. Warto podkreślić, że podstawowym źródłem kwasu foliowego w diecie człowieka są warzywa liściaste, tj. sałata, szpinak, nać pietruszki, także brokuły, kalafior, rośliny strączkowe, owoce cytrusowe, drożdże, żółtka jaj, żółte sery i wątroba.
Niedobór lub brak kwasu foliowego hamuje prawidłowe procesy wzrostu oraz rozmnażanie komórek. Prowadzi do zaburzeń czynności krwiotwórczej szpiku i do niedokrwistości megaloblastycznej, która może powodować wypadanie włosów i powstawanie ognisk martwiczych w mięśniach.
Wydaje się, że najbardziej niebezpieczny jest niedobór kwasu foliowego powodujący zmiany w układzie nerwowym, a co za tym idzie, może wpływać niekorzystnie na rozwój i prawidłowe kształtowanie się płodu. Wiele naukowych badań dowodzi, iż podawanie kwasu foliowego zmniejsza ryzyko powstania wad cewy nerwowej, które polegają na jej niezamknięciu. W następstwie tego dochodzi do bezmózgowia, rozszczepienia kręgosłupa, przepukliny mózgu i rdzenia kręgowego. Wady, o których mowa tworzą się na przełomie trzeciego i czwartego tygodnia rozwoju zarodka ludzkiego. Mogą być uwarunkowane genetycznie lub też powstają w wyniku oddziaływania środowiska. Ryzyko ich wystąpienia u kolejnego dziecka wynosi około 4%. Jednakże podawanie kwasu foliowego w dawce 4- 5 mg kobietom, które urodziły pierwsze dziecko z wadą cewy nerwowej, zmniejsza ryzyko jej wystąpienia u następnego dziecka o ponad 70%.
W celu zapobiegania wadom cewy nerwowej opracowano w Polsce Narodowy Program Zdrowia przedstawiający jej profilaktykę. Zaleca się w nim zwiększenie podaży witamin z grupy B, a w szczególności kwasu foliowego u młodych kobiet, mogących zajść w ciążę. Kobietom w okresie rozrodczym i w czasie pierwszych dwunastu tygodni zaleca przyjmowanie codziennej dawki 0,4-1,0 mg, natomiast kobietom ciężarnym, obarczonym ryzykiem urodzenia dzieci z wadami cewy nerwowej, 4 mg kwasu foliowego dziennie. Kobiety w okresie rozrodczym powinny stosować preparaty farmaceutyczne zawierające kwas foliowy jako uzupełnienie codziennej diety. W ich przypadku profilaktyka odgrywa kluczowe znaczenie zarówno w okresie poprzedzającym ciążę jak i w pierwszych jej tygodniach.
aptekasupervita.pl
