Jest szczepionka na malarię

Malaria jest tropikalną chorobą pasożytniczą wywoływaną przez kilka gatunków pierwotniaka nazywanego zarodźcem (rodzaj Plasmodium). Pasożyt ten jest bardzo zmienny i staje się odporny na stosowane leki. To jedna z najgroźniejszych chorób zakaźnych – obok AIDS i gruźlicy. Do zakażenia dochodzi podczas ukąszenia człowieka przez samicę komara widliszka. Według różnych szacunków rocznie na świecie z powodu malarii umiera od 1 do 3 mln ludzi, znaczna większość z nich to mieszkańcy Afryki. Jak dotąd nie ma skutecznej szczepionki przeciw tej chorobie.

Lubelscy naukowcy z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej opracowali antygen (substancja białkowa wywołująca produkcję przeciwciał w organizmie), który może posłużyć do wyprodukowania szczepionki przeciwko malarii.

Naukowcy z Zakładu Biologii Molekularnej UMCS zastrzegają, że wynalazek został zgłoszony do opatentowania i podczas trwania tej procedury nie mogą ujawniać bliższych szczegółów. Potwierdzają, że opracowany przez nich antygen może być zastosowany jako główny, czynny składnik szczepionki przeciwko malarii.

Od opracowania antygenu do szczepionki jest jeszcze długa droga. Będą potrzebne jeszcze duże pieniądze na sfinansowanie dalszych badań. Trzeba będzie m.in. przeprowadzić je w terenie, gdzie malaria jest aktualnym problemem – powiedział kierownik Zakładu Biologii Molekularnej UMCS prof. Nikodem Grankowski.

Prof. Grankowski podkreślił, że dotychczasowe badania w laboratoriach skupiały się na wybranych antygenach z pojedynczych stadiów rozwojowych zarodźca, co mogłoby skutkować opracowaniem metod uzyskania odporności człowieka jedynie w tych wybranych przypadkach.

Antygen opracowany przez lubelskich naukowców może działać na każde stadium rozwojowe zarodźca malarycznego i jako taki zastosowany w szczepionce dawałby szanse na uzyskanie pełnej odporności u człowieka. Dr Marek Tchórzewski z Zakładu Biologii Molekularnej UMCS powiedział, że opracowanie antygenu jest efektem wieloletnich badań dotyczących problemu naukowego związanego z syntezą białka. Lubelscy naukowcy badali niektóre mechanizmy biosyntezy białka w komórce, głównie funkcjonowanie rybosomów. To takie nanomaszyny, które syntetyzują białka, to jedne z najważniejszych molekuł w organizmie – tłumaczył. Nie chcąc ujawniać bliższych szczegółów Tchórzewski powiedział jedynie, że badania te doprowadziły naukowców do poznania funkcji tych rybosomów, „zrozumienia istoty funkcjonowania pewnych białek” oraz rozpoznania „zdarzenia molekularnego”, dzięki któremu człowiek może nabyć stałą odporność na chorobę. Nie myśleliśmy na początku o opracowaniu szczepionki. Chcieliśmy rozwiązać problem naukowy i go rozwiązaliśmy. Przy rozwiązywaniu tego problemu okazało się, że możemy to rozwiązanie zastosować w życiu codziennym, w formie szczepionki – wyjaśnił Tchórzewski.

Zaznaczył, że nie sposób dzisiaj określić, kiedy mogłaby powstać szczepionka przeciw malarii. Czekają nas jeszcze bardzo zaawansowane badania kliniczne, a to jedne z najbardziej kosztownych działań – zauważył naukowiec.

Badania lubelskich naukowców nad antygenem wsparło Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego przyznając na ten projekt badawczy grant w kwocie 420 tys. zł.

Malarię wywołują jednokomórkowe pierwotniaki z rodzaju Plasmodium (zarodziec).Różne odmiany tej choroby wywoływane są przez zarodziec ruchliwy (Plasmodium vivax), zarodziec owalny (P. ovale), zarodziec pasmowy (P. malariae) i najbardziej rozpowszechniony oraz najgroźniejszy zarodziec sierpowy (P. falciparum), który nie leczony może w krótkim czasie doprowadzić do mózgowej postaci malarii, kończącej się najczęściej zgonem.

Obecnie malaria zbiera 80% swojego śmiertelnego żniwa na kontynencie afrykańskim. Pozostałe 20% przypada na Indie, Brazylię, Afganistan, Sri Lankę, Tajlandię, Indonezję, Wietnam, Kambodżę i Chiny. Wszystkie tereny endemiczne obejmują 91 krajów (plus 8 z minimalną ilością zachorowań).

W Afryce malaria jest największym zagrożeniem dla dzieci poniżej piątego roku życia, które nie mają jeszcze odpowiednio wykształconej odporności. Na przykład w Mozambiku co trzeci maluch umiera na malarię – to najpoważniejszy problem społeczny w tym kraju. Statystyki są nieubłagane: co 40 sekund w wyniku malarii umiera kolejne dziecko.
W Indiach Międzynarodowa Organizacja Zdrowia mówi o 15 tysiącach śmiertelnych przypadków malarii rocznie.