Stała troska o zdrowie i dobre samopoczucie dziecka to priorytet każdej mamy, zwłaszcza w kluczowym dla rozwoju maluszka 1000 pierwszych dni jego życia. Trudno czasem jednak stwierdzić dlaczego dziecko jest rozdrażnione i płaczliwe, skoro samo nie może nam jeszcze tego powiedzieć. Pomocna w rozwiązywaniu problemów z brzuszkiem może być znajomość skali bristolskiej, która ułatwia wyciągnięcie wniosków na temat kondycji układu pokarmowego dziecka na podstawie wyglądu jego kupki.
Pomocna klasyfikacja
Bristolska skala uformowania stolca (Bristol Stool Form Scale) to naukowy podział ludzkiego kału na 7 grup zróżnicowanych pod kątem konsystencji i kształtu. Skalę w 1997 roku opracowali K.W. Heaton i S.J. Lewis z Uniwersytetu w Bristolu[1]. Używając jej, można szybko i łatwo przeanalizować zmiany w wyglądzie kupki, a tym samym ocenić stan zdrowia dziecka[2]. Skala może również okazać się pomocna podczas wizyty u lekarza – dzięki znajomości odpowiedniej klasyfikacji łatwiej będzie odpowiedzieć mamie na pytania pediatry dotyczące problemów trawiennych maluszka.
7 typów stolca – co oznaczają?
Skala bristolska wyróżnia 7 typów stolca różniących się kształtem i konsystencją. Poziom zróżnicowania zależy od czasu, jaki stolec przebywał w jelicie grubym. Typ 1 spędza tam najwięcej czasu, typ 7 – najmniej.
- Typ 1 – to przypominające orzechy, pojedyncze, zbite grudki. Często oznaczają zatwardzenie i sprawiają maluszkowi trudności w wydaleniu. Zauważając u dziecka ten typ kupki należy zweryfikować jego dietę[3].
- Typ 2 – to również typ wymagający uwagi mamy – wskazujący na zaparcia, grudkowaty stolec o wydłużonym kształcie.
Jak radzić sobie z zaparciami maluszków? Jedynym pokarmem, który najlepiej wpływa na naturalny rozwój układu pokarmowego dziecka jest mleko mamy. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca wyłączne karmienia piersią przez 6 pierwszych miesięcy życia i jego kontynuację nawet do 2. roku życia lub dłużej, wraz z rozszerzeniem diety niemowlęcia o pokarmy uzupełniające[4]. „Z myślą o dzieciach, które nie mogą być karmione piersią, lub są karmione w sposób mieszany i cierpią na zaparcia, stworzono Bebiko Comfort 2 Nutriflor+. Jego odpowiednio opracowany skład łagodzi dolegliwości trawienne oraz powoduje, że stolce dziecka są bardziej miękkie. Zawiera ono także opatentowaną kompozycję błonnika GOS/FOS”– mówi Lucyna Bienek, ekspert marki.
- Typ 3 – wydłużony stolec z widocznymi na powierzchni pęknięciami to kupka łatwa do wydalenia, która nie powinna budzić obaw.
- Typ 4 – cienki i podłużny kształt, gładki i miękki stolec – taka kupka również nie jest powodem do niepokoju.
- Typ 5 – miękkie cząstki o wyraźnych krawędziach jest łatwo wydalić dziecku, jednak są one oznaką biegunki. Obserwując ich obecność należy skontrolować dietę malucha, także pod kątem podawanych płynów.
- Typ 6 – strzępiasty kształt i nieregularne krawędzie – taka kupka to również informacja o biegunce.
- Typ 7 – pozbawiony stałych elementów, całkowicie wodnisty kał to alarmujący znak o infekcji bakteryjnej. Jeśli dziecko wypróżnia się w ten sposób, należy udać się do lekarza w celu konsultacji[5].
Kolor prawdę ci powie
Nie tylko konsystencja i kształt kupki mogą być dla mamy informacją o stanie zdrowia brzuszka malucha. Również kolor kupki może wiele powiedzieć o kondycji układu pokarmowego dziecka. Jeśli stolec jest żółto- lub ciemnobrązowy – nie ma powodów do obaw. Niepokoju nie powinna budzić także barwa zielona, o ile niezmienne pozostają konsystencja i częstość oddawania stolca[6]. Taki kolor wynika z obecności utlenionego barwnika – biliwerdyny[7], mogą go także nadać zielone warzywa, np. szpinak.
Biała barwa kupki może być oznaką problemów z wątrobą lub drogami żółciowymi, gdyż stolec taki powstaje bez udziału żółci[8]. Z kolei kolor czarny może pojawić się w trakcie stosowania niektórych leków (preparatów żelaza, bizmutu, węgla), może być również oznaką krwawienia w górnym odcinku przewodu pokarmowego[9]. Owoce takie jak jagody czy wiśnie mogą barwić stolec na ciemny, lecz nigdy nie głęboko czarny kolor. Barwa czerwona to sygnał ostrzegawczy – stolec w tym kolorze oznacza krwawienie z dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Przed wszczęciem alarmu należy jednak pamiętać, co podawaliśmy dziecku do jedzenia, gdyż buraczki również mogą zabarwić kupkę na czerwono. Żółty stolec zaobserwujemy zwykle podczas biegunek oraz po podawaniu dziecku antybiotyków, barwa szara wskazuje na obecność śluzu i ropy (ewentualnie tłuszczu) w stolcu[10].
Znajomość skali bristolskiej oraz kryteriów oceny koloru kupki to cenna wiedza, będąca użytecznym narzędziem codziennego nadzoru nad stanem zdrowia brzuszka dziecka. Dbanie o prawidłowy rozwój układu pokarmowego malucha ma nie tylko wpływ na dobre samopoczucie dziecka i jego odporność, ale jest również działaniem budującym zdrowie naszego dziecka w przyszłości.
Ważne informacje: Karmienie piersią jest najwłaściwszym i najtańszym sposobem żywienia niemowląt. Mleko matki zawiera wszystkie składniki odżywcze niezbędne do prawidłowego rozwoju dziecka oraz chroni je przed chorobami i infekcjami.
Karmienie piersią daje najlepsze efekty, gdy matka prawidłowo odżywia się w ciąży i w czasie laktacji oraz gdy nie ma miejsca nieuzasadnione dokarmianie dziecka. Przed podjęciem decyzji o zmianie sposobu karmienia matka powinna zasięgnąć porady lekarza.
[1] http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9299672
[2] SJ Lewis, KW Heaton. (Abstract) Stool form scale as a useful guide to intestinal transit time. „Scandinavian Journal of Gastroenterology”.
[3]http://www.eric.org.uk/assets/downloads/137/Guide%20to%20Childrens%20bowel%20problems%20Stirling%20Anglian%20%20web%20version.pdf
[4] http://www.who.int/mediacentre/news/releases/2016/breastfeeding/en/
[5] http://www.sthk.nhs.uk/library/documents/stoolchart.pdf
[6] https://www.nichd.nih.gov/health/topics/infantcare/conditioninfo/Pages/basics.aspx
[7] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/793184
[8] Adam S Cheifetz, Alphonso Brown, Michael Curry, Alan C Moss, “Oxford American Handbook of Gastroenterology and Hepatology”, 2011
[9] https://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003130.htm
[10] Frederick J. Suchy, Ronald J. Sokol, William F. Balistreri, “Liver Disease in Children”, Cambridge University Press, 2014
