Domowy chleb może być nie tylko smaczny, ale i zdrowy
Chleb stanowi główny składnik naszej codziennej diety. Dostarcza organizmowi niezbędnych składników, m.in. witamin, minerałów, błonnika oraz węglowodanów złożonych. Jak upiec pyszny i zdrowy domowy chleb?
Ze statystyk wynika, że w ostatnim czasie spożycie chleba w Polsce spadło o połowę. Spowodowane jest to zapewne tym, iż coraz więcej słyszy się, że nie powinno się jeść chleba na diecie, np. odchudzającej. Rezygnacja z pieczywa nie jest niestety dobrym wyborem. Dlaczego? Znalazło się ono w Piramidzie Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej (Instytut Żywności i Żywienia) nie bez powodu – jest to smaczny i zdrowy składnik zbilansowanej diety. Warto jednak wybierać pieczywo pełnoziarniste, razowe, żytnie czy orkiszowe.
O chlebie słów kilka…
Chleb pszenny, żytni, razowy, mieszany, wieloziarnisty, pełnoziarnisty… Rodzajów chleba jest wiele. Chleb obecny był w diecie człowieka od wieków – 12000 lat temu wypiekano rozcierane na kamieniach ziarna zbóż. Zachowały się malowidła ścienne ukazujące etapy wypiekania tego pieczywa. Chleb wypiekali Sumerowie, Egipcjanie, starożytni Rzymianie i Grecy. Pierwsze wzmianki o naszym rodzimym chlebie sięgają czasów króla Bolesława Chrobrego. Pieczywo to było także tematem dzieła Mikołaja Kopernika pt. „Panis coquendi ratio” („Obrachunek wypieku chleba”), w którym astronom zawarł przepis pieczenia chleba wraz z tablicami pozwalającymi wyliczać należne za niego ceny. Król Władysław Jagiełło, przygotowując się do wojny z Krzyżakami, zamówił u krakowskich piekarzy 16 wozów precelków. W Polsce pieczywo stanowi fragment naszej tożsamości, jest częścią naszej kultury, tradycji i religii. Chleb obecny jest w zwyczajach, powiedzeniach, symbolice, sztuce, literaturze. Któż nie czytał u C.K. Norwida:
„Do kraju tego, gdzie kruszynę chleba podnoszą
z ziemi przez uszanowanie
dla darów Nieba….
Tęskno mi Panie…” ?
Ze sklepu czy domowej roboty?
Sklepowe półki uginają się od przeróżnych chlebów, nieraz nie wiemy, które z nich wybrać. Nie zawsze jednak musimy kupować pieczywo w sklepie, gdyż niejednokrotnie ma ono niekorzystny skład. Jeśli jednak zdecydujemy się na jego zakup, czytajmy etykiety – im mniejsza lista produktów, tym lepszy chleb. Wypiek domowego chleba nie jest zbyt skomplikowaną czynnością, a zalet ma wiele, m.in. możemy go upiec z wybranych przez siebie składników i ulubionych dodatków (siemię lniane, ziarna słonecznika pestki dyni, sezam, a nawet oliwki czy suszone pomidory), bez konserwantów i polepszaczy smaku. Wystarczy tylko sprawdzony przepis i odpowiednie produkty. Wszytko zależy od pomysłu i upodobań smakowych. Upieczmy np. chleb orkiszowy, który podstawowym składnikiem jest mąka orkiszowa.
Dlaczego warto jeść chleb orkiszowy?
Orkisz to jęczmień dwurzędowy, zwany „leczniczym praziarnem” lub specjalny gatunek pszenicy o słodkawo-orzechowym smaku. Zboże to znane jest od starożytności. Dodawało sił gladiatorom, uprawiali go Izraelici, Grecy i Rzymianie. W XII wieku właściwości orkiszu doceniła Hildegarda z Bingen, która pisała: „Orkisz jest najlepszym ziarnem zbożowym, działa rozgrzewająco i natłuszczająco i jest wartościowszy i łagodniejszy niż inne ziarna (…) Orkisz prowadzi do dobrej krwi, daje rozluźniony charakter i cnotę zadowolenia…”. Obecnie orkisz wraca do łask, gdyż stał się jednym z produktów obecnych w zdrowej diecie. Dlaczego? Chleb orkiszowy jest lżejszy dla układu pokarmowego niż chleb żytni czy razowy. Ponadto zawiera on dużo białka, błonnik pokarmowy, cynk, miedź, selen, kwas krzemowy, kwas linolenowy, fitosterole, a także witaminy A, E i D. Warto także dodać, iż występuje w nim łatwiej przyswajalny gluten, polecany jest więc także osobom znajdującym się na niektórych rodzajach diet. Składniki obecne w orkiszu sprawiają, iż chleb z mąki orkiszowej wykazuje właściwości prozdrowotne. Warto więc wprowadzić do codziennego menu zdrowy chleb orkiszowy.
Domowy chleb dla zdrowia
Przepis ten jest podstawową wersją, którą zawsze można poszerzyć o nowe produkty.
Składniki:
700 g mąki orkiszowej jasnej TYP 700
1 łyżeczka soli
1,5 łyżeczki suchych drożdży/50g świeżych lub aktywny zakwas (250g)
1 łyżka oliwy z oliwek
1 łyżeczka miodu
300-350 ml ciepłej wody
mak lub sezam
Sposób wykonania:
1. Mąkę, sól i drożdże/zakwas należy wymieszać. Świeże drodze najlepiej wymieszać z odrobiną wody i miodem.
2. Dodać oliwę, miód, wodę, po czym dobrze wymieszać ciasto (gdy będzie odchodzić od ręki/ brzegów naczynia będzie gotowe do wypieku). Gdy ciasto będzie za rzadkie, dosypać trochę mąki.
3. Uformować z ciasta bochenek, po czym włożyć do natłuszczonej i wysypanej otrębami foremki. Wierzch można posypać makiem lub sezamem. Przykryć ściereczką, pozostawić w ciepłym miejscu do wyrośnięcia (ok. 1h drożdżowy, ok. 3h na zakwasie).
4. Chleb na drożdżach piec w temperaturze 200ºC przez około 45 – 50 minut. Chleb orkiszowy na zakwasie pieczemy 20 minut w 220ºC, a następne 25-30 minut w temperaturze 200ºC. Chleb wyjąć na kratkę i wystudzić.
Upieczmy więc swój smaczny, pachnący, chrupiący chleb i cieszmy się zdrowiem.