Dlaczego warto szczepić zwierzęta – wścieklizna to nie mit…

Wścieklizna to wirusowa, śmiertelna choroba zakaźna zwierząt, której wystąpienie powoduje wirus Rabies virus (RABV) atakujący ośrodkowy układ nerwowy i powodujący zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego. Chorobę nazywa się czasami „wodowstrętem”, gdyż na widok lub sam dźwięk wody ciało zakażonego reaguje mimowolnymi skurczami mięśni. Wścieklizna jest zoonozą (chorobą odzwierzęcą), która jest niebezpieczna dla człowieka.

Do zakażenia zwierzęcia dochodzi poprzez jego kontakt z innym chorym zwierzęciem – na przykład poprzez pogryzienie podczas walki, zadrapania połączone z kontaktem ze śliną chorego zwierzaka. Źródłem zakażenia dla innych zwierząt mogą być wszystkie ssaki, bowiem ryby, ptaki i gady nie chorują na wściekliznę. Rezerwuarem wirusa wścieklizny w przyrodzie są nietoperze oraz gryzonie leśne i polne, u których choroba przebiega bezobjawowo, a źródłem zakażenia wścieklizną są głównie zwierzęta mięsożerne dziko żyjące i bezpańskie (lisy, wilki, psy, koty, fretki), natomiast zwierzęta roślinożerne (sarny, wiewiórki, konie, bydło i inne przeżuwacze) oraz wszystkożerne (świnie) i ludzie, rzadko stanowią źródło choroby dla innych gatunków. Wścieklizna na całym świecie stanowi ważny i stale aktualny problem, mimo że znana jest od dawna i nęka ludzkość od czasów starożytnych.
U zwierząt mięsożernych okres wylęgania wścieklizny trwa na ogół od 14 do 90 dni, a u zwierząt roślinożernych jest dłuższy i wynosi od 20 do 150 dni. Objawy kliniczne wścieklizny u większości gatunków zwierząt są w zasadzie podobne, natomiast obserwuje się różnice indywidualne w jej przebiegu. Wyróżnia się 2 postacie choroby: agresywną i cichą (porażenna). Postać gwałtowna wścieklizny występuje częściej u psów, kotów, koni i cechuje się wybitnym pobudzeniem i agresywnością (klasyczny syndrom wściekłego psa). Ponadto wścieklizna może przebiegać w postaci nietypowej, objawiającej się zapaleniem żołądka i jelit lub sporadycznie w postaci zakażeń podklinicznych. Wścieklizny zwierząt nie leczy się, niezawodną ochroną zwierząt przed tą chorobą są szczepienia profilaktyczne.
Do zarażenia człowieka dochodzi poprzez pogryzienie lub pokąsanie przez chore zwierzę, gdy do rany dostanie się jego ślina. Możliwe jest również zarażenie się bez pogryzienia, np. w przypadku gdy ślina chorego zwierzęcia dostanie się do ciała człowieka poprzez naturalne otwory (oczy, nos) lub poprzez uszkodzoną błonę śluzową, do której dostanie się ślina. Rzadziej można zarazić się drogą powietrzną lub przez wydzielinę z nosa chorego zwierzęcia. Nie wolno także dotykać gołymi rękoma padłego zwierzęcia. Źródłem zakażenia dla człowieka mogą być wszystkie ssaki. U człowieka choroba przechodzi inkubację od około 10 dni nawet do 1 roku. Później pojawia się brak apetytu, gorączka, bóle głowy, nudności, świąd w okolicy ugryzienia. Kolejnymi objawami są wymioty, biegunka lub zaparcia, narastający niepokój. Następnie następuje duże pobudzenie ze ślinotokiem, bardzo bolesne skurcze mięśni, wodowstręt, trudności w przełykaniu, dezorientacja, halucynacje. Kolejno pojawia się agresywność, konwulsje i paraliż. Niestety, do tej pory nie znaleziono lekarstwa na wściekliznę. Chorych ludzi leczy się objawowo – podaje się im surowicę i serię szczepionek w bardzo krótkim czasie po ugryzieniu przez chore zwierzę. Po wystąpieniu objawów choroby szczepionka staje się nieskuteczna. Do tej pory odnotowano jednak jedynie 5 przypadków wyzdrowienia ludzi. Chore zwierzęta najczęściej się usypia.

Ze względu na to, że zarazki wścieklizny mogą być obecne w ślinie osobnika zakażonego wścieklizną, ale nie wykazującego jeszcze żadnych objawów choroby, dlatego też każde pogryzienie człowieka powinno być traktowane tak, jak gdyby było dokonane przez zwierzę potencjalnie chore na wściekliznę. Osoba pogryziona powinna przemyć ranę wodą z mydłem i zdezynfekować, a następnie udać się jak najszybciej do lekarza medycyny w celu opatrzenia rany. Lekarz medycyny wydaje wówczas odpowiednie decyzje odnośnie dalszego postępowania i zawiadamia o fakcie pogryzienia Państwową Inspekcję Sanitarno-Epidemiologiczną oraz Państwową Inspekcję Weterynaryjną, gdzie zostaje nałożony nakaz na właściciela zwierzęcia, które pokąsało człowieka, o stawieniu się do najbliższego zakładu leczniczego dla zwierząt celem przeprowadzenia obserwacji w kierunku wścieklizny.

Aby uniknąć zakażenia wścieklizną należy: unikać dziwnie zachowujących się zwierząt (dzikich i domowych), nie głaskać i nie dotykać obcych zwierząt, nie karmić obcych zwierząt, regularnie szczepić przeciw wściekliźnie zwierzęta domowe (szczepienie kotów nie jest obowiązkowe, jednak bardzo zalecane przez weterynarzy – mojemu tym uratowałam życie!). W momencie, gdy nasz czworonóg zostanie pogryziony, wróci do domu poraniony czy zakrwawiony, jak najszybciej udać się z nim do lekarza weterynarii.