Bardzo ważnym elementem tradycyjnej polskiej kuchni są – ZUPY. Dawniej były dość ciężkie, zawiesiste – „zaklepane mąką”. Nie działo się tak bez przyczyny – zupy miały dodawać energii i stanowić źródło siły do pracy na roli. W kolejnych latach ich składniki się zmieniały, brak ciężkich zasmażek oraz wywary na bazie włoszczyzny oraz/lub z chudego mięsa sprawiły, iż zupy stały się lekkie i łatwostrawne.
Niestety obecność zup na polskich stołach w ostatnich latach stanowczo zmalała. Nie jest to zmiana na lepsze, dlatego też przypominam – ZUPY są wspaniałym, niezbędnym, smacznym daniem w naszym jadłospisie.
Zupa jest uniwersalna, komponuje się doskonale na wiele sposobów. Możemy ją skonsumować w czasie głównych posiłków, np. obiadu, kolacji, jak również śniadań (w postaci zupy mlecznej). Jest smaczna i pożywna, niekiedy stanowi wykwintny posiłek jednodaniowy. Kiedy jest podawana przed drugim daniem w niewielkiej ilości, jej zadaniem jest pobudzenie łaknienia. Odpowiednio przyrządzona dostarcza nam całą gamę składników odżywczych, witamin i składników mineralnych, błonnika pokarmowego, jest źródłem płynów nawadniając organizm oraz urozmaicając posiłek.
Zawarte w zupie warzywa (należy pamiętać, aby było ich jak możliwie dużo) przyczyniają się do zaspokojenia jednej z pięciu porcji żywieniowych (należy przyjmować posiłki pięć razy dziennie wraz z warzywami i owocami), które są niezwykle istotnym czynnikiem w naszej codziennej diecie. Zupa doskonale sprawdza się w sytuacjach gdy trzeba ogrzać lub schłodzić nasz organizm (chłodnik).
Jest to doskonałe danie dla osób chcących obniżyć swoją masę ciała, gdyż czysta zupa niezabielana i bez zasmażki – na bazie warzyw – jest posiłkiem niskokalorycznym mającym wartość energetyczną w granicach 90-140kcal. Dodając do niej chude mięso, ziemniaki, ryż lub makaron dodajemy również kilokalorie oraz cenne białko i węglowodany, dzięki czemu zupa staje się pełnowartościowym, sycącym posiłkiem. Przygotowując zupę pamiętajmy, aby w miarę możliwości wywar był tylko na warzywach, ponieważ wywary mięsne oprócz dodatku tłuszczu zawierają niekiedy metale ciężkie. Do zupy warto też dodać samo mięso ówcześnie ugotowane w osobnym garnku.
Dlaczego zupa powinna częściej gościć w naszym codziennym jadłospisie?
Jedną z zalet jest łatwość przygotowania. Wiele z nas jest zapracowanych, dlatego też nie mają możliwości poświęcać zbyt dużo czasu na gotowanie. Dla takich osób zupa jest znakomitym rozwiązaniem, nie wymaga zbyt wielkich nakładów pracy ani „nadzoru”. Na standardową zupę wystarczy przygotować odpowiednio włoszczyznę, gotować na małym ogniu odpowiedni czas i wywar mamy gotowy! Natomiast włoszczyznę wykorzystana do ugotowaniu wywaru – hyc – do zupki! Ponadto, jeśli i na to brak nam czasu, zamrażarki sklepowe oferują szeroki wybór gotowych mieszanek na zupę. Pamiętajmy jednak, aby jak ognia wystrzegać się „zup w proszku” lub „zup w kostce”.
Warto wiedzieć:
Gotując warzywa na wywar wrzucamy je kolejno, zależnie od czasu potrzebnego do ich ugotowania (najpierw korzeniowe, czyli marchew, korzeń pietruszki, seler, a dopiero pod koniec gotowania nać selera, pietruszki i koperek).
Warzywa z wywaru mogą być wykorzystane nie tylko do zupy jarzynowej, ale również do sałatek czy zapiekanek.
Jeśli gotujemy wywar na zupę owocową, pamiętajmy o mieszaniu owoców, te mniej aromatyczne (gruszki, porzeczki, rabarbar) mieszamy z owocami takimi jak maliny, truskawki, kwaśne jabłka.
Przygotowując zupę mleczną z kaszą, kaszę gotujemy oddzielnie na wodzie i pod koniec gotowania dodajemy mleko, które gotujemy krótko, dla zachowania walorów smakowych.
Do zabielenia zupy zamiast śmietany użyj jogurtu naturalnego lub mleka, zmniejszysz ilość kilokalorii, a zupa będzie równie smaczna.
Przyprawiaj zupę jak najlepszymi sposobami! Unikaj gotowych przypraw smakowo-warzywnych, ich głównym składnikiem jest sól oraz niekiedy związki niekorzystne jak choćby glutaminian sodu. Zastąp taką przyprawę naturalnymi ziołami – świeżymi i suszonymi.
Jeśli w porze obiadowej będziesz jeść zupę czystą w niewielkiej ilości (1 szklanka), obiad powinien składać się z dwóch dań, natomiast jeśli zupa jest treściwa, gęsta, zawiera zarówno warzywa, jak i mięso oraz np. ziemniaki, a jej wielkość do pełen głęboki talerz – wystrzegaj się drugiego dania, to jedno w postaci zupy jest wystarczające.
Dietetyk/psychodietetyk Magdalena Rapacka
zobacz również:
