Wady postawy są coraz częstszym zjawiskiem w społeczeństwie i objawiają się zarówno u dzieci, jak i u osób dorosłych. Jeżeli nie są wadami wrodzonymi, nabywamy je dzięki siedzącemu trybowi życia już od bardzo wczesnych lat.
Dzieci przyzwyczajone są do siedzenia przed telewizorem, komputerem. Niestety w szkole także większość czasu spędzają w pozycji siedzącej. W dorosłości niewiele się zmienia, gdy przesiadamy się na pracę biurową, by zaraz po niej wsiąść w samochód i usiąść w domu.
W dodatku, w erze smartfonów lekarze zaczynają wyróżniać kolejne schorzenie kręgosłupa, związane z odcinkiem szyjnym.
Poprawna postawa kręgosłupa
Mogłoby się wydawać, że poprawna postawa, to kręgosłup idealnie prosty. Jest to jednak mylne przekonanie. Kręgosłup posiada naturalne krzywizny, które mają pełnić funkcję amortyzacyjną dla całego organizmu. Wyróżniamy:
- Lordozę szyjną – wygięcie kręgosłupa ku przodowi w odcinku szyjnym,
- Kifozę grzbietową – wygięcie kręgosłupa do tyłu na wysokości odcinka piersiowego,
- Lordozę lędźwiową – wygięcie kręgosłupa ku przodowi na wysokości odcinka lędźwiowego.
Jak powstają wady postawy?
Wady postawy wiążą się zarówno z czynnikami środowiskowymi, jak i morfologicznymi. Mogą więc wynikać z:
- zaburzenia pracy mięśni, które nie są w stanie utrzymać odpowiedniej postawy ciała,
- rozciągnięcia więzadeł kręgosłupa, co sprawia, z kręgosłup sam układa się nieprawidłowo,
- wady klatki piersiowej: klatka piersiowa kurza lub lejkowata,
- wady budowy kręgosłupa,
- z wad wzroku czy problemu neurologiczne.
Jednak, nawet gdy nie cierpimy na żadną z powyższych przypadłości morfologicznych, wady postawy mogą pojawić się poprzez:
- prowadzenie siedzącego trybu życia,
- niedostosowanie miejsca pracy/nauki,
- małą aktywność fizyczną.
Brak odpowiedniej aktywności fizycznej może sprawić, że mięśnie pleców będą zbyt słabe, by utrzymać odpowiednią postawę ciała. Równocześnie, siedzący tryb życia wpaja nam złe przyzwyczajenia.
Wady kręgosłupa są przyczyną wielu problemów
Nie wszystkie wady kręgosłupa się koryguje – jeżeli odchylenie od normy jest niewielkie, interwencja jest niepotrzebna. Często wystarczy zwiększenie aktywności fizycznej, by organizm sam skorygował problem.
Jednak, jeżeli wada postawy jest znaczna, może ona być przyczyną wielu dolegliwości, które będą się ujawniać z czasem.
Największą z nich są bóle pleców, które w skrajnych przypadkach mogą być odczuwalne nawet w kończynach dolnych, uniemożliwiające wykonywanie najprostszych czynności. Dlatego wad postawy nie można lekceważyć, bo o ile dzieciom mogą nie sprawiać problemów, dorosłym utrudnią codzienne życie.
Utrwalone wady postawy prowadzą do zniekształcenia budowy ciała, nawet przesunięcia się narządów wewnętrznych. Mięśnie oraz tkanki miękkie tracą swoje właściwości, stają się nieelastyczne, skracają się, nie mają możliwości pełnego skurczu.
Wada: plecy okrągłe
Plecy okrągłe to wada odcinka grzbietowego. Jest to nadmierne wysunięcie kręgosłupa do tyłu, co prowadzi do osłabienia mięśni pleców, które nie są w stanie utrzymać postawy wyprostowanej. Może powstać także tzn. kifoza totalna, czyli zaokrąglenie kręgosłupa na całej jego długości.
Najczęściej prowadzi do tego dystonia mięśniowa. Jest to utrwalona niewłaściwa postawa, mogąca powstać m.in. przez długą pracę przy biurku. Pochyleniu do przodu, niejako zwalniamy mięśnie z wysiłku, a te nieużywane słabną.
Może się jednak zdarzyć, że plecy okrągłe powstaną w wyniku choroby:
- Krzywicy (spowodowanej zbyt małą ilością witaminy D w organizmie)
- Gruźlicy
- Choroby Scheuermanna (dotyka tylko dzieci i młodzież)
- Zapalenia stawów kręgosłupa
Wada: plecy wklęsłe
Jest to wada odcinka lędźwiowego, tzn. nadmierna lordoza lędźwiowa. Charakteryzuje się przodopochyleniem miednicy (czyli wypięciem brzucha do przodu i pośladków do tyłu). Podobnie jak w przypadku pleców okrągłych, wada ta może być nabyta przez nieprawidłową postawę lub powstać wskutek identycznych chorób, co plecy okrągłe.
Jednak najczęściej jest to wada spowodowana zaburzoną równowagą mięśni biodrowo-lędźwiowych, mięśnia prostego uda, mięśnia czworobocznego lędźwi oraz prostownika grzbietu. Te grupy mięśni są nadmiernie napięte, ściągając miednicę do siebie. Równocześnie mięśnie brzucha, pośladkowe i kulszowo-goleniowe są osłabione i nie mogą pełnić funkcji przeciwwagi, która zapewnia odpowiednią postawę ciała.
Bardzo często plecy wklęsłe prowadzą do kolejnej wady: pleców wklęsło-okrągłych.
Wada: plecy okrągło-wklęsłe
Jest to wada najczęściej wywodząca się z nadmiernej lordozy lędźwiowej. Jest połączeniem pleców wklęsłych w części lędźwiowej, która pociąga za sobą zwiększenie wady pleców okrągłych w części piersiowej.
W tym przypadku występuje napięcie i zwiotczenie mięśni odpowiadających za obie wady postawy. Wada ta często związana jest z deformacją kości miednicy i może prowadzić do:
- zaburzeń oddychania,
- problemów z krążeniem,
- przesunięcia narządów wewnętrznych,
- bólu w odcinku lędźwiowym.
Plecy płaskie to plecy pozbawione naturalnych krzywizn. Ponieważ krzywizny te są amortyzacją kręgosłupa, osoby z tą wadą są bardziej narażone na urazy spowodowane gwałtownymi wstrząsami. Kręgosłup jest przeciążony i mogą na nim powstawać zmiany zwyrodnieniowe.
Najczęściej za tę wadę odpowiada słabe umięśnienie w wieku dziecięcym.
Wada: skolioza
Skolioza to skrzywienie boczne kręgosłupa – może łączyć się z wadą pleców płaskich. Skolioza to nadmierne wyginanie się kręgosłupa, powstałe na skutek patologii zachodzącej w gospodarce odpowiadającej za równowagę i pozycję pionową.
W pierwszej kolejności zaburzenie występuje w krążkach międzykręgowych, które mają równomiernie rozkładać obciążenia. Jednak zamiast tego, zaczynają tracić elastyczność, zwężają się i wyginają. Następnie uszkodzone zostają mięśniach kręgosłupa i tułowia, które próbują zrównoważyć utraconą równowagę i rozkład ciężkości. Prowadzi to do zdeformowania klatki piersiowej, tzw. garbu żebrowego.
Przestawione zostają także łopatki i barki (jedna strona znajduje się wyżej od drugiej), a także zniekształceń miednicy oraz przesunięcia narządów wewnętrznych.
Wada: lordoza szyjna
Lordoza szyjna to szczególna choroba XXI wieku. Wiąże się ona z przeciążeniem kręgosłupa przez zbyt częste pochylanie głowy. Wada ta uaktywniła się szczególnie w ostatnich latach, gdy większość czasu spędzamy, korzystając ze smartfonów lub przebierając niewłaściwą pozycję podczas korzystania z laptopa.
Ludzka głowa waży od 2,5 do 3 kg, a pochylanie jej do przodu przez zbyt długi czas wytwarza duże obciążenie i zmusza kręgosłup do dodatkowej pracy, która nie jest dla kręgosłupa naturalna. Lordoza szyjna charakteryzuje się zbytnim wygięciem odcinka szyjnego, co jest widoczne jako widocznie wysunięta do przodu głowa.
Jak leczyć wady postawy?
Wady postawy w większości przypadków leczy się odpowiednimi ćwiczeniami korekcyjnymi. Mają one za zadanie wzmocnić osłabione partie mięśni oraz rozluźnić te nadmiernie napięte.
Bardzo często zalecany jest basen (szczególnie przy wadach odcinka piersiowego oraz lędźwiowego), ponieważ podczas pływania pracują mięśnie pleców na całej długości, a woda stanowi odpowiedni opór.
Jeżeli mamy wadę postawy lub bolą nas plecy w odcinku lędźwiowym, warto odwiedzić odpowiedniego lekarza. Ortopeda sprawdzi wady kręgosłupa i zastosuje odpowiednie kroki pozwalające na ich skorygowanie.
Zaleca się także korzystanie zabiegów rehabilitacyjnych. Taka rehabilitacja nie tylko prowadzona jest pod okiem specjalistów, ale pozwala także na bieżącą walkę z bólem pleców poprzez odpowiednie ćwiczenia i masaże.
Operacje zalecane są w bardzo rzadkich przypadkach dużych skrzywień, które nie są możliwe do skorygowania w inny sposób.
Czy wady postawy można korygować w każdym wieku?
Wady postawy można korygować w każdym wieku, choć najłatwiejsze jest to w wieku dziecięcym i nastoletnim, gdy organizm dopiero przyjmuje odpowiednią postawę i szybko uczy się prawidłowych wzorców.
Jednak dorośli także nie powinni zaniedbywać korekcji wad postawy, niezależnie od tego, czy są one nabyte z wiekiem, czy wrodzone. Neurolog z Centrum Medycznego Medea k. Bielska-Białej pomoże w diagnozie i leczeniu urazów kręgosłupa, ale także zajmuje się jego różnymi schorzeniami, także tymi, które powstały w wyniku nieprawidłowej postawy ciała. Rehabilitacja w Centrum Medycznym Medea umożliwia leczenie osób niezależnie od wieku i zaawansowania wady.
Wad kręgosłupa nie powinniśmy lekceważyć, ponieważ mają wpływ nie tylko na to, jak się prezentujemy, ale przede wszystkim wpływają na komfort naszego życia. Ból kręgosłupa i pleców potrafi uniemożliwić normalne funkcjonowanie i wyłączyć z wielu ulubionych aktywności.
Artykuł powstał we współpracy z lekarką Magdaleną Firlej-Pruś.
