Badanie RTG – czy jest bezpieczne i kiedy można je wykonać?
Badanie RTG nazywane potocznie rentgenem należy do grupy badań obrazowych. Wykonuje się je m.in. w przypadku zmian pourazowych kości i stawów oraz podejrzenia obrzęku płuc. Mimo że metoda jest znana w medycynie od dawna, wiele osób zastanawia się, czy badanie RTG jest bezpieczne? Kiedy warto wykonać badanie rentgenowskie?
Na czym polega badanie RTG?
Badanie RTG polega na prześwietleniu tkanek pacjenta za pomocą wiązki promieniowania X, czyli promieniowania rentgenowskiego. Nazwa badania nawiązuje do nazwiska niemieckiego naukowca Wilhelma Röntgena, który w 1895 roku ogłosił fakt istnienia promieniowania X, za swoje odkrycie w 1901 roku otrzymał nobla w dziedzinie fizyki. Wiązki promieni wytwarzane są za pomocą lampy rentgenowskiej. W różnym stopniu przenikają tkanki i struktury tworzące ciało pacjenta, a następnie padają na tzw. błonę rentgenowską, czyli czułą na promienie RTG błonę fotograficzną. W ten sposób powstaje dwuwymiarowe zdjęcie, które uwidacznia organy wewnętrzne, stawy i układ kostny pacjenta. Badanie rentgenowskie, nazywane inaczej prześwietleniem, wykonuje się je w celach diagnostycznych oraz do monitorowania postępów leczenia.
Badanie RTG – wskazania i zastosowanie
Badanie RTG pozwala uwidocznić niemal każdą część naszego ciała, ma zastosowanie w diagnostyce. Pozwala wykryć takie choroby jak gruźlica, zapalenie płuc lub nowotwory. Metoda pozwala także ocenić wielkość i położenie serca oraz wykryć niepokojące anomalie mięśnia sercowego. Na badanie RTG kierowane są także osoby, u których występują problemy układu ruchowego. Mogą to być zmiany reumatoidalne lub po urazach. Cechą szczególną badania rentgenowskiego jest to, że w odróżnieniu od innych metod diagnostyki obrazowej pozwala uwidocznić układ kostny. Służy więc do badania wszelkiego rodzaju złamań, przemieszczenia się kości oraz zmian zwyrodnieniowych.
Badanie RTG stosuje się także w diagnostyce i monitoringu leczenia schorzeń narządów w obrębie jamy brzusznej. Uzyskane zdjęcie pozwala zaobserwować niepokojące zmiany i patologie w tym obszarze. Wskazaniem do badania może być wówczas nawracający ból brzucha nieznanego pochodzenia. Prześwietlenie stosuje się także w stomatologii i ortodoncji.
Czy badanie RTG jest bezpieczne?
Promieniowanie X nie jest obojętne dla naszego zdrowia. Z tego powodu badania rentgenowskiego nie można wykonywać zbyt często. Miarą napromieniowania ciała ludzkiego jest jednostka siwert (SV), która po pojedynczym prześcieleniu stanowi jedynie tysięczne części SV. Są one jednak obecne, a w dużej dawce zwiększają ryzyko powstania nowotworów i uszkodzenia DNA. Mimo niskiej szkodliwości badania w medycynie panuje zasada, aby nie naświetlać się, jeśli nie ma takiej konieczności. Wykorzystuje się także środki, które mają zniwelować szkodliwe działanie promieniowania. Jest to m.in. fartuszek ochronny, który należy stosować w celu ochrony narządów wewnętrznych i rozrodczych.
Kiedy nie można wykonywać badania RTG?
Bezwzględnym przeciwwskazaniem do wykonania badania jest ciąża. Istnieje bowiem ryzyko szkodliwego działania promieni X na płód. U kobiet ciężarnych zaleca się stosowanie bezinwazyjnych metod badań obrazowych jak np. USG. RTG nie jest także pierwszym wyborem w przypadku małych dzieci i noworodków. Wykonuje się je wyłącznie w stanie zagrożenia życia lub gdy korzyści płynące z przeprowadzania badania są niewspółmiernie większe niż związane z nim ryzyko.
Czy do badania RTG należy się przygotować?
Badanie RTG nie wymaga szczególnych przygotowań ze strony pacjenta. Przed prześwietleniem klatki piersiowej, kręgosłupa lub głowy można pić, jeść i prowadzić normalna aktywność. Wyjątkiem jest badanie jamy brzusznej lub narządów w jej obrębie. Wówczas na kilka dni przed badaniem, warto przyjąć leki, które usuną zalegające w jelitach pęcherzyki gazów. Ich obecność mogłaby zakłócać odczyt i sprawić, że wynik byłby niemiarodajny.
