Astma u dzieci – jak zdiagnozować i leczyć?
Co zrobić, gdy dziecko ma problemy z oddychaniem, gwałtownie łapie powietrze? Często kaszle, zwłaszcza w nocy, nad ranem oraz przy okazji wysiłku fizycznego? Są to dolegliwości, których nie można zignorować. Mogą to być pierwsze objawy astmy, dlatego należy udać się z dzieckiem do lekarza. Warto też dowiedzieć się więcej o tym, jak diagnozuje i leczy się astmę u dzieci.
Wizyta u lekarza jest bardzo ważna, dlatego trzeba się do niej wcześniej przygotować, jeśli diagnoza ma być prawidłowa. Przed wizytą warto się zastanowić, czy w naszej rodzinie ktoś choruje na astmę, czy są alergicy i co może powodować problemy z oddychaniem? Na pewno zostaniemy zapytani o okoliczności występowania niepokojących objawów i ich częstotliwość. O jakiej porze dnia się nasilają, a może zależą od pory roku? Czy dziecko odczuwa dyskomfort podczas wysiłku fizycznego, czy też wtedy, gdy ma kontakt z kurzem, bądź zwierzętami? Jak silne są objawy i kiedy je zauważyliśmy? Są to podstawowe pytania, jeśli przemyślimy odpowiedzi wcześniej, pomożemy lekarzowi w ustaleniu dalszego postępowania.
Zdiagnozowanie astmy nie jest kwestią jednej wizyty u lekarza. Poza wywiadem, zbadaniem klatki piersiowej i sprawdzeniem oddechu, lekarz może zalecić badania dodatkowe, takie jak spirometria, czy testy skórne, dzięki którym możliwe jest dokładniejsze określenie alergenu. Tylko w przypadku małych dzieci, które nie ukończyły trzech lat, wywiad lekarski musi wystarczyć do diagnozy. Rozpoznanie u małych dzieci do 5-tego roku życia jest utrudnione, jest to spowodowane między innymi problemami z dokładnym opisaniem objawów przez dziecko, czy też z brakiem możliwości wykonania spirometrii.
Spirometria – co to za badanie?
Spirometria pozwala zmierzyć objętość powietrza zawartego w płucach oraz to, jak szybko powietrze przepływa przez drogi oddechowe. Jest podstawowym badaniem oceniającym wydolność układu oddechowego i może być przeprowadzana u maluchów powyżej 5-tego roku życia. Dziecko musi wykonać kilka wdechów, po czym przyłożyć do ust niewielki ustnik, połączony rurką z aparatem spirometrycznym i wdmuchiwać tam całe powietrze zawarte w płucach. Ważne jest przygotowanie dziecka do badania, zapewnienie, że jest całkowicie bezbolesne i że polega tylko na mocnym dmuchaniu w ustnik. Czasami na nos dziecka zakłada się mały klips, dzięki czemu powietrze nie ucieka, lecz trafia prosto do aparatu spirometrycznego. Podczas badania zaleca się, by nie przeszkadzać dziecku tak, aby skupiło się tylko na mocnym dmuchaniu. Dobrym pomysłem jest, aby rodzice pobawili się wcześniej wspólnie z dzieckiem, ćwicząc wdechy i wydechy (np. starając się dmuchaniem jak najdłużej utrzymać w powietrzu piórko). Ponieważ jest to bardzo proste badanie, zwykle dziecko boi się tylko pierwszej wizyty, gdyż jest to coś nieznanego, nowego i kojarzy się z chorowaniem. Dlatego warto przygotować się do wizyty i zapewnić dziecko, że nie ma się czego obawiać.
Przy rozpoznaniu reakcji alergicznej, która może być przyczyną astmy oskrzelowej, wykonuje się też punktowy test skórny. Na skórze pleców bądź przedramienia umieszcza się kroplę rozcieńczonego alergenu, a następnie bardzo delikatnie nakłuwa skórę. W przypadku wystąpienia w tym miejscu zaczerwienienia, czy bąbli, lekarz otrzymuje sygnał o reakcji alergicznej pacjenta na dany czynnik. Test ten nie daje równoznacznej odpowiedzi, czy dziecko choruje na astmę. Pozwala ocenić reakcję na alergen, co musi być wsparte szczegółowym wywiadem lekarskim, by możliwe było ustalenie co i kiedy niekorzystnie wpływa na zdrowie dziecka. Jest to jeden z etapów, pomocnych przy diagnozowaniu przyczyn astmy.
Leczenie małego astmatyka
Leczenie astmy u dzieci nie różni się bardzo od leczenia astmy u dorosłych – zmianie ulega jedynie dawkowanie. Dawka zależna jest od wieku dziecka, masy ciała i metabolizmu. Najczęściej stosuje się leki wziewne, czasami w połączeniu z lekami doustnymi lub, w przypadku astmy o łagodniejszym nasileniu, w formie tabletek do żucia. Glikokortysteroidy wziewne są lekami z wyboru przy każdej postaci astmy przewlekłej. Rodzice, którzy obawiają się podawania sterydów dziecku mogą spać spokojnie. Lek dociera bezpośrednio do docelowego miejsca działania czyli oskrzeli i tylko niewielka ilość dostaje się do krwi. Taka dawka nie niesie z sobą ryzyka działań niepożądanych, jeśli stosujemy małą lub średnią dawkę leku. U małych pacjentów, przy astmie o łagodnym przebiegu, zamiast niewielkich dawek wziewnych kortykosteroidów, mogą być stosowane leki doustne, które mają formę wygodnych tabletek do żucia. W przeciwieństwie do sterydów wziewnych przyjmowanych kilka razy na dobę, przyjmuje się je raz dziennie. Leki, w tabletkach, mogą być także stosowane zapobiegawczo w przypadku astmy, w której skurcz oskrzeli wywoływany jest głównie przez wysiłek fizyczny np. jeśli nasze dziecko ma duszności na lekcjach wychowania fizycznego.
Życie z astmą
Jeśli diagnoza lekarska jest jednoznaczna i problemy z oddychaniem naszego dziecka oznaczają astmę, warto wiedzieć: co dalej? Bardzo ważna jest edukacja rodziców oraz samego dziecka. Źródłem informacji dla opiekunów mogą być specjalistyczne portale o astmie, takie jak np. www.odetchnijspokojnie.pl. Często, tak jak w tym przypadku, można za ich pośrednictwem zadać pytanie specjaliście, porozmawiać z innymi rodzicami na forum, czy zapoznać się z materiałami na temat choroby.
Wiedza o przyczynach, objawach choroby oraz o tym, że można temu przeciwdziałać, poprawia nastrój i w rezultacie wpływa na stan zdrowia dziecka. Podstawą jest unikanie kontaktu z czynnikami, które wywołują napady duszności. Dlatego tak ważne jest, by choremu dziecku poświęcać uwagę, obserwować i szybko reagować w potrzebie. Na obecnym poziomie rozwoju medycyny, środki farmakologiczne pozwalają dziecku prowadzić życie bez ograniczeń, rozwijać się, uczestniczyć w zabawach i zajęciach razem z rówieśnikami.
Życie z astmą może być pełne radości.
