Przeszczep nerki to szansa na powrót do normalnego życia – pracy, szkoły, założenia rodziny czy podróżowania. Jednak zanim do tego dojdzie, pacjent musi przejść operację, przyjmować leki i przestrzegać ważnych zasad. Musi też obserwować swój organizm, by szybko wykryć ewentualne nieprawidłowości.
Kto może mieć przeszczep nerki?
Lista osób oczekujących na przeszczep nerki w Polsce każdego miesiąca wynosi około 1000. Wskazaniem do wykonania transplantacji jest schyłkowa faza niewydolności nerek. Najczęściej stanowi ona konsekwencję kłębuszkowego zapalenia tego organu. Rzadziej – odmiedniczkowego zapalenia nerek lub torbielowatości.
Potencjalnym biorcą jest właściwie każdy pacjent, który wymaga stałego dializowania. Jedynie w niektórych przypadkach lekarz może uznać, iż transplantacja stanowi zbyt duże ryzyko zdrowotne lub niesie ze sobą wysokie prawdopodobieństwo niepowodzenia. Przeciwwskazaniem do przeszczepu nerki są m.in. choroba nowotworowa, miażdżyca uogólniona, nieuleczalne zakażenia typu HIV, ciężkie uszkodzenie innych narządów, ale też choroba psychiczna, uzależnienie od alkoholu czy rokowania życia poniżej 2 lat.
Pacjent kwalifikujący się do transplantacji zostaje przez lekarza prowadzącego zgłoszony do wpisania na Krajową Listę Osób oczekujących na przeszczepienie nerki. Od tego momentu oczekuje na dostępność organu, który najbardziej „pasuje” do jego parametrów, m.in. grupy krwi oraz tzw. podobieństwa antygenowego.
Jak wygląda zabieg transplantacji nerki?
Choć przeszczep nerki jest najczęściej wykonywanym zabiegiem transplantologicznym, to skomplikowana i poważna operacja. Trwa kilka godzin. Polega ona na wszczepieniu osobie chorej na niewydolność nerek sprawnego organu pobranego od dawcy żywego lub zmarłego. Własna nerka pacjenta najczęściej zostaje pozostawiona w jamie brzusznej. Nowy organ umieszcza się nad prawym lub lewym talerzem kości biodrowej w dolnej części jamy brzusznej. Moczowód zostaje wszyty do pęcherza moczowego, a żyła i tętnica nerki połączona z żyłą i tętnicą biodrową.
Kiedy przeszczepiona nerka zacznie działać?
Do czasu podjęcia pracy przez nową nerkę, pacjent w dalszym ciągu jest poddawany dializoterapii. Przynajmniej przez kilka dni musi pozostać w szpitalu. Czasem okres ten się wydłuża, np. przy wystąpieniu powikłań. Kolejnych kilka tygodni chory przebywa w domu na rekonwalescencji – w tym czasie musi odpoczywać i szczególnie na siebie uważać. Przyjmuje też leki immunosupresyjne, które zapobiegają odrzuceniu przeszczepu przez organizm.
Przeszczepiona nerka może podjąć pracę już w pierwszej dobie po operacji. Dobra wiadomość jest taka, iż właśnie te przypadki są najczęstsze. Czasem narząd zaczyna działać po kilku dniach, rzadziej – po kilku tygodniach. Prawdopodobieństwo odrzucenia przeszczepu jest na szczęście dość niskie – dotyczy 2% przypadków. W takich okolicznościach, gdy lekarz uzna, iż nowa nerka nie podejmie już pracy, wykonuje się zabieg jej usunięcia.
Jakie mogą być powikłania?
Najpoważniejszym powikłaniem po przeszczepie nerki jest odrzucenie tego organu. Dzieje się tak, ponieważ organizm ma zaprogramowane mechanizmy zwalczania ciał, które uzna za obce. Właśnie dlatego pacjent przyjmuje leki immunosupresyjne, które modyfikują odpowiedź immunologiczną organizmu.
Choć leki chronią przeszczepiony organ przed odrzuceniem, znacznie osłabiają odporność organizmu. Przez cały czas stosowania tych farmaceutyków pacjent jest bardziej narażony na infekcje – zarówno te uznawane za łagodne, jak i poważne infekcje negatywnie odbijające się na zdrowiu.
Objawy odrzucenia przeszczepu?
Odrzucenie przeszczepu może nastąpić w różnym czasie. Czasem pojawia się już w pierwszych dobach po operacji – mówimy wtedy o tzw. nadostrym odrzuceniu przeszczepu. Z odrzuceniem przewlekłym mamy do czynienia, gdy następuje w ciągu kilku lat od operacji. To zdecydowanie zbyt krótkie „życie” przeszczepu – statystycznie wynosi ono 15-20 lat, choć zdarzają się przypadki nawet 40-letniego życia z nowym narządem!
Objawy odrzucenia przeszczepu nerki to:
- Zmniejszona ilość wydalanego moczu
- Ból i dyskomfort w okolicy przeszczepionego organu
- Złe samopoczucie
- Podwyższona temperatura ciała
- Wysokie ciśnienie tętnicze
Wszystkie te objawy wymagają jak najszybszego zgłoszenia lekarzowi prowadzącemu. Zleci on badanie stężenia mocznika i kreatyniny we krwi. W dalszym postępowaniu oceni, jakie są szanse na leczenie. Czym szybsza reakcja, tym większa szansa na utrzymanie przeszczepionego narządu.
Jakie zasady musimy wprowadzić po przeszczepie?
Podstawą życia po przeszczepie jest ścisłe przestrzeganie zaleceń lekarskich i przyjmowanie wszystkich przepisanych leków. W pierwszych tygodniach pacjent musi się oszczędzać i natychmiast zgłaszać wszelkie niepokojące objawy. Ze względu na osłabioną odporność, konieczne jest przestrzeganie zasad higieny i nienarażanie się na sytuacje sprzyjające zakażeniu.
Zdecydowanie większą szansę na zdrowe życie po przeszczepie mają osoby, które zaczną stosować zasady zbilansowanej diety i wprowadzą regularną aktywność fizyczną. Pozwoli im to uniknąć m.in. nadwagi i otyłości, które sprzyjają rozwojowi chorób nerek. Należy jednak unikać sportów kontaktowych i bardzo intensywnych – takich, które narażają pacjenta na uraz. Zamiast tego warto wybrać bieganie, jazdę na rowerze, pływanie, spacery itp.
Już 3 miesiące po transplantacji pacjent może powrócić do aktywności zawodowej, podróżować, jeździć samochodem, latać samolotem – po prostu wrócić do normalnego życia. Nie jest już obciążony dializami, wiążącą się z nimi specyficzną dietą i ograniczeniem czasowym. Poprawia się samopoczucie i ogólny stan zdrowia.
Kobieta po transplantacji nerki może zajść w ciążę i urodzić zdrowe dziecko. Powiększenie rodziny to marzenie, którego mnóstwo kobiet zmagających się z niewydolnością nerek przez szereg lat nie mogło zrealizować. Ze względu na konieczność całkowitego przyjęcia przeszczepionej nerki i regenerację organizmu, z planowaniem ciąży należy odczekać minimum rok. Kwestię tę trzeba skonsultować z lekarzem prowadzącym, który indywidualnie oceni stan zdrowia i kondycję pacjentki.
