Kolostomia to często jedyny ratunek dla osób chorujących na nowotwory dolnego odcinka układu pokarmowego (rak odbytu, rak jelita grubego) lub obciążonych wadami rozwojowymi. Wykonuje się ją również po silnych urazach brzucha lub w przypadku pochorobowych powikłań, przez które układ pokarmowy nie może już samodzielnie funkcjonować. Czym dokładnie jest kolostomia? Czy ogranicza codzienne życie chorego? Jak wygląda dieta dla stomików?
Co to jest kolostomia?
Kolostomia (zwana również odbytem brzusznym) to rodzaj stomii, czyli sztucznie wytworzonej przetoki. Najprościej mówiąc jest to połączenie jelita grubego z powłokami jamy brzusznej. Za pomocą stomii osoba, której układ pokarmowy nie działa tak jak powinien, może pozbywać się treści z jelita grubego. Kolostomię tworzy się operacyjnie – po usunięciu zmienionych chorobowo fragmentów jelita grubego, zdrową część wyprowadza się na powierzchnię brzucha i za pomocą szwów przyszywa do skóry. Stomia nie posiada zakończeń nerwowych, więc nie odczuwa się bólu, ciepła ani zimna. Po operacji ilość i konsystencja treści jelitowych może się zmienić, jest to sprawa bardzo indywidualna i każda osoba musi od nowa nauczyć się, jak teraz funkcjonuje jej ciało.
Kolonostomia nie działa na takiej samem zasadzie co odbyt – osoby ze stomią nie mogą kontrolować wydalania treści jelitowej, a ani jej magazynować w organizmie. Dlatego treść jelita grubego zbiera się do specjalnych worków na odchody przyklejanych do skóry na brzuchu. Nowoczesny sprzęt dla stomików jest szczelny, nie podrażnia skóry, a nawet może pielęgnować delikatne miejsce wokół przetoki. Osoby z kolostomią najczęściej używają sprzętu jednoczęściowego, czyli worka w komplecie z przylepcem, który mocuje się na skórze brzucha. Taki worek wymienia się raz dziennie, jest dyskretny i mało widoczny pod ubraniem, dzięki czemu można go zakładać pod strój kąpielowy i dopasowane ubrania.
Kolostomia to nie wyrok
Wiele osób uważa że kolostomia to rzadko wykonywany zabieg. Nic bardziej mylnego. Na świecie żyje ponad milion osób ze stomią, a w samej Polsce nawet 40 tysięcy. Choroby układu pokarmowego są coraz częstsze i w wielu przypadkach wykonanie odbytu brzusznego jest jedynym wyjściem dla chorego. Warto pamiętać, że sama stomia nie jest chorobą. To jedynie zmiana w anatomii ciała, która pozwala na normalne życie i funkcjonowanie.
Innym problemem związanym z kolonostomią jest wstyd lub poczucie obrzydzenia do własnego ciała. Po operacji pacjenci często przeżywają załamanie. Wiele osób jest tak skrępowanych swoją przypadłością, że rezygnują z aktywności fizycznej, kontaktów towarzyskich i podróżowania. W tym trudnym czasie osoby ze stomią potrzebują bardzo dużo wsparcia ze strony bliskich oraz fachowej pomocy psychologa lub pielęgniarki stomijnej. Przed wypisaniem ze szpitala pielęgniarka stomijna uczy jak zakładać samodzielnie worek oraz jak czyścić skórę wokół stomii. Pomaga to w zaakceptowaniu obecnego stanu rzeczy i nauczeniu się, że jest to po prostu kolejny, codzienny zabieg higieniczny. W chwilach zwątpienia warto pamiętać, że prawidłowo wykonana stomia, z odpowiednio dobranymi workami, pozwala na zupełnie normalne życie.
Osoby ze stomią po powrocie do domu, potrzebują często sporo czasu by przystosować się psychicznie do nowego sposobu działania ich układu pokarmowego. Fizyczna część tego procesu jest dużo łatwiejsza, a bardzo wspomaga go uprawianie sportu. Silne mięśnie brzucha pomagają w utrzymaniu stomii w odpowiednim miejscu i zapobiegają powikłaniom. Zaraz po operacji zaleca się przede wszystkim dużo spacerów. Należy wtedy unikać schylania się i dźwigania. Jakiś czas po zabiegu i po konsultacji z lekarzem oraz rehabilitantem można wprowadzić do codziennego życia również takie sporty jak grę w tenisa, jazdę na rowerze i pływanie.
Dieta dla stomików
Osoby w wyłonioną stomią powinny bardzo dużą wagę przywiązywać do diety. Najważniejsze zasady żywienia, osób z kolonostomią to:
– Należy jeść często (nawet 5-6 razy dziennie), ale niewielkie porcje o stałych godzinach. Pozwoli to na uregulowanie pracy jelit i zapobiegnie nadmiernej produkcji gazów. Każdy kęs warto przeżuwać powoli i dokładnie, ułatwi to proces trawienia. Zaleca się również aby nie jeść w godzinach wieczornych.
– Dieta powinna być urozmaicona, ale nowe pokarmy najlepiej wprowadzać powoli i w małych ilościach. Dobrze również testować nowości w domu, zapobiegnie to nieprzyjemnym efektom ubocznym jeśli układ pokarmowy to źle zniesie. W takich przypadkach często pojawiają się gazy, nieprzyjemny zapach, biegunki lub zaparcia (listę pokarmów, które mogą wywoływać gazy, nieprzyjemny zapach, nasilać biegunkę i tych które zagęszczają stolec, a także więcej informacji na temat kolostomii można znaleźć tutaj).
– Należy codziennie pić przynajmniej 2 litry płynów (najlepiej niegazowanej wody, która nie podrażnia układu pokarmowego lub herbat ziołowych).
– Jedzenie powinno być bogate w błonnik, ponieważ zmniejsza to ryzyko występowania zaparć. W codziennej diecie nie powinno zabraknąć owoców, warzyw oraz pełnoziarnistego pieczywa, makaronów i ryżu.
