Zaćma, zwana też kataraktą, to choroba oczu, która objawia się zmętnieniem soczewki i może się skończyć utratą wzroku. Szczególnie narażone są na nią osoby po 60. roku życia.
Wyróżniamy
następujące rodzaje zaćmy:
* zaćma wrodzona
* zaćma nabyta
Objawem charakterystycznym dla obu rodzajów jest utrata ostrości widzenia, dostrzeganie przedmiotów „jak przez mgłę”. Chory nie jest w stanie prawidłowo ocenić odległości dzielącej go od poszczególnych obiektów. U dzieci cierpiących na zaćmę wrodzoną obserwuje się również skłonność do zeza lub oczopląsu. Zmiany chorobowe mogą być jedno- lub obustronne (tzn. mogą dotyczyć jednego lub obu oczu). U osób starszych szczególnie dolegliwa jest kwestia ograniczonej samodzielności podczas choroby. Wówczas konieczne jest leczenie. Polega ono na przeprowadzeniu operacji – wszczepieniu nowej soczewki do oka. Ta metoda jest niezbędna w leczeniu zmian większych niż 0,3 dioptrii. Dawniej zabieg usunięcia całej soczewki i zastąpienia jej sztucznym odpowiednikiem wiązał się z powikłaniami, z których najczęstszym była nadwzroczność. Pacjent był więc zmuszony nosić bardzo grube szkła korekcyjne (nawet do 16 dioptrii). Obecnie udaje się tego uniknąć, gdyż podczas operacji usuwana jest tylko przednia część soczewki i w jej środek umieszczana jest nowa soczewka. Można też wszczepić choremu sztuczną soczewkę międzygałkową, która wzmacnia bądź zastępuje funkcje układu optycznego oczu. W celu jej dobrania dokonuje się skomplikowanych pomiarów tzw. mocy łamiącej soczewki oraz tzw. miarowości oka, którą uzyskuje się poprzez pomiar krzywizn rogówki (keratometrię), pomiar głębokości przedniej komory oraz echograficzny pomiar długości gałki ocznej. Soczewkę, w zależności od wyników pomiarowych, lekarz umieszcza w przedniej bądź tylnej komorze oka. 
Zdarza się, że zaćma zostaje przez długi czas nierozpoznana, zwłaszcza gdy dotyczy jednego oka. Trudno ją też wykryć u dzieci. Podstawowym objawem u nich staje się odruch pocierania i uciskania oczu. Należy wówczas szybko udać się do lekarza okulisty.
Postęp medycyny spowodował, że wiele chorób oczu można korygować lub leczyć poprzez stosowanie soczewek kontaktowych. dotyczy to również niewielkich zmian w przypadku tak nadwzroczności, jak i bezsoczewkowości. Dzięki nim pacjent ma możliwość patrzenia obuocznego, poszerza mu się również pole widzenia oraz zmniejsza się wrażliwość na światło. Nie bez znaczenia, zwłaszcza dla dzieci i osób młodych, jest korzystny wygląd – nie wszyscy przecież lubią i chcą chodzić w okularach. Noszenie soczewek wiąże się jednak z pewnymi ograniczeniami i niekiedy ze zmianą stylu życia – nie wolno m.in. uprawiać wyczynowo sportu oraz należy rzucić palenie. Należy też unikać zadymionych pomieszczeń. Dotyczy to również pacjentów po zabiegu usunięcia zaćmy, którzy wymagają krótkiej hospitalizacji i czasowego oszczędzania wzroku.
