Prawdziwi grzybiarze oddaliby za niego wszystkie podgrzybki, koźlarze, a nawet prawdziwki. Najczęściej występuje w sosnowych i świerkowych młodnikach w wysokim trawiastym runie. Rzadko spotykany w ostatnich latach, lecz za walory smakowe uważany przez wielu za króla wśród grzybów. Jesienny wysyp innych grzybów uszczęśliwił też smakoszy rydzy.
Rydz – Bardzo smaczny grzyb jadalny, pojawia latem do jesieni, występuje gromadnie w laskach sosnowych, na glebach piaszczystych, okresowo zalewanych. W niektórych miejscach występuje bardzo obficie np. w młodych świerczynach. Rzadziej pod sosnami i lasach mieszanych. Dopuszczony w Polsce do obrotu i przetwórstwa.
Mleczaj rydz (rydz) lactarius deliciosus – Inne nazwy tego grzyba: rydz, rydz smaczny, rydz prawdziwy, rydz pański, rydzyk, rydzek, rycek, ryżyk, ryżok …
A może ktoś zna jeszcze inne jego nazwy?
Owocniki są średniej wielkości o charakterystycznej pomarańczowej barwie. Na powierzchni kapelusza charakterystyczne są ciemniejsze smugi koliste. W miejscach zagnieceń i uszkodzeń pojawiają się brudnozielone plamy. Blaszki są jasno, lub ciemnopomarańczowe, uszkodzone zielenieją, są gęste i wychodzą nieco na trzon. Trzon jest jaśniejszy od kapelusza, sinawo oszroniony lub gładki, z płytkimi pomarańczowymi jamkami, uszkodzony zielenieje. Łatwołamliwy, u młodych osobników pełny, potem wnętrze watowieje i staje się puste. Mleczko niezmienne, pomarańczowe, może jaśnieć lub rudzieć, łagodne z gorzkim posmakiem. Miąższ kremowy, o miłym owocowym, zapachu, w smaku łagodny, po jakimś czasie gorzkawy.
Kapelusz u młodych osobników z podwiniętym brzegiem, później lejkowaty. Blaszki u spodu zbiegają w dół trzona. Kapelusz ma średnicę 5-15 cm, ma barwę pomarańczową, łososiową lub czerwonawą, starsze osobniki płowieją i zielenieją. Ma 3-6 koncentrycznych ciemniejszych pręg. U młodszych egzemplarzy kapelusz płaski, wypukły, z czasem wklęśnięty, lejkowaty. Brzeg podwinięty, a u starszych osobników falisty i wywinięty. Powierzchnia gładka i sucha, w czasie wilgotnej pogody śliska. Za młodu oszroniały, potem nagi. Trzon jest pusty w środku, około 5 cm, po przecięcie charakterystyczny kolor pomarańczowy i takie samo mleczko. Od tego mleczka pochodzi nazwa grzyba (mleczaj), a jego kolor jest bardzo ważną cechą rozpoznawczą tego gatunku. Mleczaj rydz jest powszechnie znany i uważany za jeden z najsmaczniejszych, zwłaszcza uduszony na maśle. Chętnie też jest marynowany, solony i konserwowany, ale do suszenia nie nadaje się. Rydze są poszukiwanym rarytasem kulinarnym, niektórzy cenią je nawet bardziej niż borowiki. Rydze najlepiej jednak przyrządzać „od razu”.
Mleczaj rydz jest podobny do mleczaja późnojesiennego, który rośnie pod jodłami, jego mleczko jest pomarańczowe a po pół godzinie czerwienieje lub brązowieje.
Niestety powiedzenie “zdrowy jak rydz” jest lekko przesadzone. Grzyb łatwo ulega zaczerwieniu (robaczywieje) i jest bardzo trudny do transportu w stanie surowym (kruchy i wrażliwy na uszkodzenia).
W pobliżu terenów zamieszkałych coraz rzadszy.
Mleczaj rydz – to wspaniałe i bardzo smaczne grzyby, smażone na maśle można jeść zaraz po powrocie z grzybobrania. Nie sądziłem, że uda mi się tak na zamówienie znaleźć te grzyby, a tu za jednym podejściem nazbierałem cały koszyk. Zwracam uwagę na podobnego rydza – mleczaj wełnianka. Nie jest trujący, ale niejadalny z powodu silnie piekącego mleczka. W wielu krajach jest jedzony w postaci grzyba zasolonego lub po długotrawałym moczeniu i kilkakrotnym obgotowaniu (wodę oczywiście wylać).
Rydze zaraz po kurkach są uważane przez wielu smakoszy za najszlachetniejsze i najsmaczniejsze z polskich grzybów leśnych. Można je podać jako dodatek do wielu różnych potraw. Rydz konkuruje z prawdziwkiem o miano najsmaczniejszego grzyba. Tradycyjnie przyrządza się go na maśle. Można też jednak dodawać go np. do zapiekanek, farszy.
Jako ciekawostkę podam, że w tym roku na terenach Beskidu Niskiego odbędzie się już IV Święto Rydza – w miejscowości Wysowa Zdrój, które przypada na dzień 1-2 października.
Święto to organizowane jest przez Stary Dom Zdrojowy w Wysowej Zdroju IV Święto Rydza odbędzie się w pierwszy weekend października. Jak każdej jesieni miłośnicy grzybobrania i koneserzy grzybowych dań, a także osoby zainteresowane tradycją, historią i kulturą Beskidu Niskiego będą mogli uczestniczyć w wielu atrakcjach przygotowanych specjalnie z myślą o nich.
Więcej informacji dla zainteresowanych na stronie http://www.swietorydza.pl/ Serdecznie zapraszam.
