Problemy z płodnością. Dlaczego warto zrobić badania immunologiczne?

Poronienia, nieudane próby zapłodnienia pozaustrojowego i trudności z zajściem w ciążę o nieustalonej przyczynie to główne wskazania do badań immunologicznych. Testy tego typu pozwalają bowiem na wykrycie przeciwciał oraz schorzeń, które utrudniają lub uniemożliwiają zapłodnienie komórki jajowej, implantację zarodka lub dalszy jego rozwój.

Zaburzenia układu odpornościowego a niepłodność

Czasem zdarza się, że nieprawidłowo funkcjonujący układ immunologiczny (odpornościowy) atakuje, a następnie niszczy komórki rozrodcze, uznając je niesłusznie za zagrożenie dla organizmu. „Mechanizm działania przypomina nieco przebieg reakcji alergicznej, mianowicie układ odpornościowy wytwarza przeciwciała i zaczyna zwalczać „intruza”, mimo iż nie ma ku temu realnych podstaw”, mówi
dr n. med. Patrycja Sodowska, specjalista ginekolog – położnik z kliniki leczenia niepłodności InviMed w Katowicach.

Nie sposób stwierdzić tego metodą obserwacji ani podczas wywiadu lekarskiego, dlatego przy trudnościach z poczęciem dziecka i donoszeniem ciąży warto skorzystać z badań diagnostycznych nakierowanych na ewentualne przyczyny immunologiczne niepłodności. Jednym z nich jest test PCT, czyli badanie śluzu szyjkowego po stosunku.

PCT – test po współżyciu

Badanie wykonuje się po badaniu nasienia u partnera kobiety, które dostarcza konkretnych informacji na temat jakości ejakulatu, tzn. liczby plemników, ich ruchliwości itp.

Analiza śluzu szyjkowego przeprowadzana jest po sześciu-dwunastu godzinach od zbliżenia i ma na celu określenie stopnia przenikania plemników przez śluz oraz ich aktywności. Wynik prawidłowy to przynajmniej sześć żywych i aktywnych plemników w próbce śluzu oglądanej pod mikroskopem. Brak aktywnych plemników daje wynik nieprawidłowy, natomiast obecność plemników nieruchomych sugeruje, że zostały one zniszczone przez układ immunologiczny pacjentki.

Diagnostyka niepłodności – badania na obecność przeciwciał

Nawracające poronienia i nieudane próby zajścia w ciążę (także z pomocą in vitro) to nie jedyne sytuacje, w których badania immunologiczne mogą przynieść odpowiedzi na ważne pytania. Wskazaniami do przeprowadzenia testów są także powikłania ciążowe związane z łożyskiem (np. stan przedrzucawkowy), choroby tarczycy oraz zaburzenia immunologiczne.

Przy podejrzeniu niewłaściwej odpowiedzi immunologicznej organizmu na komórki rozrodcze lub zarodek wykonuje się następujące badania:

• immunofenotyp reprodukcyjny (Reproductive Immunophenotype, RIP) – test służy do pomiaru procentowego udziału limfocytów (białych krwinek) we krwi; limfocyty to najważniejsze z komórek układu odpornościowego, a ich podwyższone stężenie we krwi może oznaczać nieprawidłową reakcję organizmu na zagnieżdżający się embrion;
• test na obecność przeciwciał antyfosfolipidowych (APA) – gdy przeciwciała tego typu znajdują się w krwiobiegu, zwiększają ryzyko poronienia lub powstania skrzepu krwi;
• test wykrywający przeciwciała przeciwjądrowe (ANA) – przeciwciała występują w przebiegu chorób o podłożu immunologicznym (reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń), ponadto mogą doprowadzić do stanu zapalnego w macicy w trakcie implantacji zarodka; kobiety, u których stwierdzono wysoki poziom przeciwciał ANA mają na ogół mniejsze szanse na zajście w ciążę i donoszenie jej do terminu porodu, ale dzięki podjęciu leczenia rokowania ulegają poprawie;
• badanie w kierunku anty-TPO i anty-TG – test pomaga w zdiagnozowaniu schorzeń autoimmunologicznych gruczołu tarczycy, które przyczyniają się do spadku płodności u kobiet; wyrównanie zaburzeń hormonalnych to podstawa przed podjęciem starań o ciążę;
• test na obecność przeciwciał przeciwjajnikowych (AOA) – wysokie stężenie przeciwciał występuje u kobiet dotkniętych endometriozą, przedwczesnym wygaśnięciem czynności jajników oraz zespołem policystycznych jajników; pacjentki z podwyższonym poziomem przeciwciał AOA słabiej reagują na stymulację jajnikową;
• badanie na obecność przeciwciał przeciwplemnikowych u kobiety – przeciwciała te mogą uszkadzać lub niszczyć plemniki, powodując spadek jakości i liczby plemników zdolnych do zapłodnienia komórki jajowej.

Ustalenie przyczyny trudności z zajściem w ciążę to pierwszy krok do doboru właściwej metody leczenia i poprawy szans na dziecko. Badania immunologiczne dostarczają wielu cennych informacji o stanie zdrowia i czasem bywają kluczem do rozwiązania problemu niepłodności.