Zdarza się czasami, że kot nie załatwia swoich potrzeb do kuwety tylko w niewłaściwym miejscu. Najczęstszymi powodami takiego zachowania są czynniki natury zdrowotnej, psychicznej lub środowiskowej. Aby spowodować zmianę niepożądanych zachowań kota – trzeba dotrzeć do przyczyny problemu. Schemat działania jest prosty: jeśli kot siusia Ci do butów, na początek schowaj buty, kota przebadaj i poszukaj przyczyny takiego zachowania.
Czynniki zdrowotne
Najczęściej występującym problemem zdrowotnym, który powoduje oddawanie moczu poza kuwetę, jest zapalenie pęcherza moczowego wywołane przez stres. Inne schorzenia, które mogą powodować oddawanie moczu poza kuwetę to głównie: SUK (syndrom urologiczny kotów), cukrzyca, choroby nerek, choroby stawów, nadczynność tarczycy, zakażenie wirusem białaczki, FIV, FIP, padaczka, zwyrodnienia kręgosłupa, a także zmiany hormonalne związane z rują czy dojrzewaniem. Koty perfekcyjnie ukrywają swoje dolegliwości, toteż załatwianie swoich potrzeb poza kuwetą może być jedynym zaobserwowanym objawem choroby. Nie należy go lekceważyć, zwłaszcza, jeśli się powtarza. Warto wtedy szybko wykonać analizę moczu i/lub kału oraz ogólne badanie krwi, żeby wykluczyć stan chorobowy.
Jeśli kot oddaje małe ilości moczu na pionowe powierzchnie i nowe nieznane rzeczy (stojąc na wyprostowanych nogach, tyłem do przedmiotu, z podniesionym ogonem) – najczęściej oznacza to znaczenie terenu. W takich przypadkach najczęściej pomaga: poddanie kota zabiegowi kastracji, przechowanie nowego przedmiotu jakiś czas w miejscu niedostępnym dla kota (aż zacznie pachnieć znajomym zapachem domu) i/lub spryskanie nowego przedmiotu kocimi feromonami w sprayu.
Czynniki środowiskowe
Oddawanie moczu poza kuwetę, może być także spowodowane zmianami w otoczeniu kota. Najczęściej są to zmiany związane z samą kuwetą, tj.: zmiana typu kuwety lub jej miejsca, zmiana żwirku, użycie nowego pochłaniacza zapachów, użycie nieodpowiedniego detergentu do umycia kuwety etc. Zdarza się również, że niechęć do kuwety pojawia się nagle, bez widocznej przyczyny i ku naszemu zaskoczeniu. Stąd niebagatelne znaczenie ma odpowiedni dobór kuwety, która powinna być dostosowana do wieku i preferencji kota. Odpowiednia kuweta powinna być odpowiednio duża, tak by kot się w niej mieścił (generalnie im większa tym lepsza) i dostosowana do możliwości kota pod względem wysokości brzegów. Powinna też być odpowiedniego typu (niektóre koty nie akceptują kuwet krytych) i ustawiona we właściwym miejscu, niezbyt blisko miejsca gdzie podajemy kotu posiłek. Najlepiej sprawdzają się miejsca skąd kot widzi otoczenie i ma możliwość ucieczki, jeśli poczuje się zagrożony. Jeśli widzimy, że kot załatwia się gdzie indziej – postawmy tam kuwetę. Po kilku dniach można zacząć ją przesuwać powoli (ok. 5 cm dziennie) na inne miejsce (które bardziej nam odpowiada). Jeśli po przestawieniu kuwety kot nadal brudzi gdzie indziej, to z całą stanowczością możemy wykluczyć problem złej lokalizacji.
Kuweta musi być regularnie czyszczona, ponieważ jeśli kot stwierdzi, że jest bardzo brudna, nie skorzysta z niej. Powinna też być regularnie uzupełniana odpowiednią ilością żwirku, który został przez kota zaakceptowany (do wyboru: drewniany, silikonowy lub bentonitowy). Kuweta powinna być sprzątana kilka razy dziennie, co tydzień myta, a żwirek wymieniany w całości co najmniej raz na miesiąc przy użyciu środków pozbawionych intensywnego zapachu. Dla kota ideałem jest drobny miękki żwirek, łatwy do przekopania i nie kłujący w łapy. Jeśli kot zgadza się na nasze propozycje – tym lepiej dla nas! Jeśli nie musimy znaleźć taki, który kot sam uzna za odpowiedni. Ważne jest również by kuweta była do wyłącznej dyspozycji jednego kota. Zdarza się, że niektóre koty dopuszczają dzielenie się toaletą, ale inne absolutnie nie tolerują towarzystwa. Kuweta nie powinna też wywoływać negatywnych skojarzeń, dlatego straszenie czy łapanie kota w kuwecie powoduje, że będzie ona miejscem omijanym z daleka. W takich przypadkach trzeba postawić nową kuwetę gdzie indziej. Przekonanie kota do tej to mission impossible.
Czynniki psychiczne
Częstą przyczyną załatwiania się poza kuwetę są stres i lęk. Koty to zwierzęta, które nie lubią nagłych zmian. Wszelkie niespodziewane przypadki mogą wywołać u nich niepewność i lęk. Wprowadzenie się nowej osoby czy zwierzęcia, zmiana diety, przeprowadzka, remont, zmiana stylu życia właściciela czy nagły spadek zainteresowania pupilem są dla kota potencjalnym źródłem stresu. Kot sytuacji stresowej szuka miejsc, gdzie czuje się bezpiecznie i które pachną właścicielem i tam właśnie zacznie brudzić. Jedyne, co możemy zrobić w większości przypadków, to pomóc kotu zaakceptować te zmiany i uzbroić się w cierpliwość. Musimy sprawić, że kot poczuje się bezpieczny i kochany, spędzać z nim dużo czasu i czekać. Zmiany nie nadejdą szybko. Czasem można się wspomóc różnymi środkami (np. preparaty z feromonami), a w skrajnych przypadkach może być konieczne leczenie farmakologiczne.
Warto wiedzieć, że karanie kota w sytuacji oddawania moczu w niewłaściwych miejscach tylko pogorszy problem, jest to bowiem dodatkowy stres dla kota. Trzeba się pochylić nad kotem, zrozumieć go, a nie karać za złośliwość, a może jeszcze wciskać mu nos w to, co narobił. Brrr! W rozwiązywaniu problemu z kuwetą znacznie pomagają dokładne obserwacje oraz metody prób i błędów (kot sam pokaże nam jakie ma preferencje), a także dodatkowy czas poświęcony na zabawę z kotem i dodatkowa porcja czułości, przez co znacznie obniżymy poziom lęku u naszego pupila. Jeśli przyczyną oddawania moczu poza kuwetę jest schorzenie wywołane stresem – nie wystarczy samo wyleczenie choroby, trzeba także znaleźć przyczynę stresu i ją usunąć.
Należy też zdawać sobie sprawę z faktu, że kot nie jest człowiekiem i nie rozumie pojęcia zemsty i nie potrafi być złośliwy! Jeśli więc załatwia swoje potrzeby nie tam gdzie powinien, najlepiej jest poszukać przyczyny tego zachowania i zachęcić kota, by postępował tak, jak tego oczekujemy.
