Dieta w trakcie dializoterapii

20 sierpnia 2012, dodał: dietetyk medyczny
Artykuł zewnętrzny

Zalecenia żywieniowe dla pacjentów z przewlekłą niewydolnością nerek – w okresie dializacyjnym:

Niebłagalne statystyki wskazują, że około 40% osób dializowanych jest niedożywionych. Występowanie niedoborów białkowych jest wynikiem upośledzenia ogólnej sprawności, upośledzenia sprawności nerek, zaburzeń hormonalnych, biochemicznych, nasilenia niedokrwistości, nasilenia metabolicznego. Jednak dbając o właściwe nawyki żywieniowe można to zmienić!

ENERGIA

Dieta osoby w trakcie dializ powinna zawierać około 2000 – 2500 kcal/dobę. Paradoksalnie, im większa podaż energii tym mniej szkodliwego mocznika wytwarza organizm. Głównym źródłem energii powinny być węglowodany pochodzące z makaronów, kasz, mąki.

WĘGLOWODANY

Połowa ogólnego zapotrzebowania energetycznego powinna pochodzić z węglowodanów. Głównym węglowodanem w diecie powinna być skrobia, która rozkłada się powoli do cukrów prostych i zapobiega w ten sposób hiperglikemii i hiperinsulinemii. Cukry szybko przyswajalne (glukoza, fruktoza, sacharoza) spożywane w nadmiernej ilości zostają metabolizowane do tłuszczu i w tej postaci są odkładane w organizmie, co jest niewskazane.

BIAŁKA

Biorąc pod uwagę spore straty aminokwasów i peptydów u chorych dializowanych, zaleca się, aby około 12 – 15% dobowego zapotrzebowania energetycznego pochodziło z produktów bogatobiałkowych. Jest to od 75 do 110 g białka na dobę. W dializie otrzewnowej w ciągu doby dochodzi do utraty aż około 15g białka oraz 1 – 4g aminokwasów. Przy współistnieniu stanów zapalnych otrzewnej straty te są znacznie wyższe.

Składnik ten powinien pochodzić z produktów pełnowartościowych: z mleka, twarogu, jaj, mięsa, ryb, drobiu. Odpowiednia ilość białka w diecie chroni przed niedożywieniem, jednak warto pamiętać, że nadmiar także jest szkodliwy.

TŁUSZCZE

Zaburzenia lipidowe są dość powszechnym zjawiskiem w przewlekłej niewydolności nerek. Występują w następstwie nietolerancji węglowodanów i hiperinsulinemii. U tych chorych obserwuje się podwyższony poziom triglicerydów oraz cholestreolu. Zaburzenia te można korygować, stosując dietę zawierającą wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Najczęściej zalecane tłuszcze, to: oliwa z oliwek, olej rzepakowy, niewielkie ilości masła oraz miękkie wysokogatunkowe margaryny. Tłuszcze te działają (poza masłem) ochronnie na naczynia krwionośne. W prawidłowo zbilansowanej diecie tłuszcze powinny dostarczać 30 – 35% energii. Wskazane są także tłuszcze ryb morskich zawierające kwasy tłuszczowe z rodziny omega 3.

BŁONNIK POKARMOWY

Wskazane jest aby dieta zawierała około 30 g błonnika, który poprawia właściwą funkcję jelit i obniża stężenie cholesterolu (frakcja rozpuszczalna).

SKŁADNIKI MINERALNE

U chorych dializowanych najczęściej występuje w nadmiarze sód, potas, fosfor, w niedoborowych ilościach jest natomiast wapń, magnez, cynk, żelazo. Jedną z ważniejszych zasad jest zwrócenie uwagi na ilość wymienionych składników w diecie.

POTAS – przy dializach konieczna jest kontrola potasu. Składnik ten należy ograniczyć do 1500 – 2000mg/dobę, aby nie doszło do zatrzymania czynności serca. Potas zawarty w produktach można ograniczyć stosując tzw. podwójne gotowanie bez dodatku soli. Nie powinno się używać wywarów mięsnych i warzywnych.
FOSFOR – nie można usunąć nadmiaru fosforu poprzez dializę, trudne jest również wyłączenie go z diety, ponieważ występuje we wszystkich produktach. Usuwamy jednak z pożywienia sery żółte, podroby, śledzie w oleju, szproty, szynkę, groch, orzechy (ze względu wybitnie na wysoką zawartość potasu). Konieczne jest dlatego przyjmowanie leków wiążących fosforany .
SÓD – ograniczamy dosalanie potraw, nadmiar sodu powoduje m.in. uczucie stałego pragnienia, suchości w jamie ustnej.
WAPŃ –  w ilości 1 – 1,5g/dobę.

PŁYNY – oblicza się na podstawie wydalanego moczu plus około 500 ml. Gdy występuje bezmocz albo skąpomocz przyrost masy ciała pomiędzy dializami nie może przekraczać 1,5 – 2 kg. Podczas upalnej pogody, wysokiej gorączki, obfitego pocenia, wymiotów, biegunki zwiększamy ilość wypijanych płynów.
WITAMINY – u chorych dializowanych występuje niedobór witamin rozpuszczalnych w wodzie oraz witaminy A i D, najczęściej wynikający z: niedostatecznej podaży, niszczenia ich w czasie podwójnego gotowania, eliminacji podczas dializy (np. wit. C, D, kw. Foliowy). Potrzebna jest  (oprócz wit. K i E, gdyż ich zapasy w organizmie są duże .

PRZYKŁADOWA DIETA DLA PACJENTA Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ NEREK W OKRESIE DIALIZACYJNYM.

I śniadanie

Kawa zbożowa z mlekiem 200ml – mleko 150ml, cukier 15mg, kawa 35g; pieczywo niskosodo we z masłem i białkiem jaja, miód – pieczywo 120g, masło 10g, białko 30g, miód 30g

II śniadanie

Bułka niskosodowa z margaryną miękką, cielęciną gotowaną – bułka 100g, margaryna 10g, cielęcina 100g, jabłko pieczone 100g

obiad

Zupa ziemniaczana 250ml, makaron z serem twarogowym – makaron 80g, masło 5g, ser twarogowy 50g; kompot z owoców jagodowych 150ml – owoce 50g, cukier 15g

podwieczorek

Jogurt naturalny 200ml, herbatniki 50g

kolacja

Ryba gotowana – filet rybny 100g, włoszczyzna 50g, olej 10g; pieczywo niskosodowe 120g, margaryna miękka 10g; herbata z Protifar 200ml – Protifar 20g, cukier 10g

Justyna Marszałkowska-Jakubik

www.e-prolinea.pl