Ból jelit w zespole jelita nadwrażliwego – jak sobie z nim radzić?

Czym jest zespół jelita nadwrażliwego?

Zespół jelita nadwrażliwego (IBS)to schorzenie, które polega na zaburzonej motoryce jelit, które skutkuje nieregularną i nagłą potrzebą wypróżnienia lub też niemożnością wydalenia stolca, nawet przy uczuciu przepełnienia. Prawidłowa motoryka jelit polega na harmonijnym przebiegu skurczy jelit, które dzielimy na „odcinkowe” i „propulsywne”. Te pierwsze mają za zadanie wymieszać treść jelitową i ją ugnieść, a propulsywne kierują ją w kierunku odbytu, w celu wydalenia. Kiedy ruchy propulsywne są zbyt silne – dochodzi do biegunek, a kiedy zbyt mocne są ruchy odcinkowe, wtedy dochodzi skurczy jelit odczuwanych jako ból w jelitach, odbijania, czy zaparcia. Dlatego właśnie u osób z zespołem jelita nadwrażliwego często zaparcia przeplatają się z biegunkami. Choć są chorzy, którzy cierpią tylko z powodu biegunek lub tylko z powodu zaparć. W zależności od tego, czy zespół jelita nadwrażliwego przyjmie postać biegunkową, zaparciową, czy mieszaną, odmienny jest sposób leczenia pacjenta.

Najbardziej charakterystycznym objawem zespołu jelita nadwrażliwego jest dokuczliwy ból jelit, który pojawia się w najmniej spodziewanym momencie (zwykle w stresującej sytuacji). Często choroba ta ma podłoże psychosomatyczne, co oznacza, że dolegliwości pojawiają się w sytuacji napięcia i spowodowane są przez wewnętrzne lęki danej jednostki. Dlatego też IBS najczęściej diagnozuje się u osób, u których dominuje nastawienie lękowe lub też depresyjne. U nich to podstawą leczenia schorzenia są leki wyciszające oraz przeciwdepresyjne.

Ból jelit – objawy zespołu jelita nadwrażliwego

Ból brzucha

Ból jelit, odbierany przez pacjenta jako ból brzucha, to bardzo częsty objaw pojawiający się u pacjentów z zespołem jelita nadwrażliwego. Zwykle jest to konkretnie umiejscowiony ból, najczęściej wzdłuż okrężnicy wstępującej lub zstępującej, zlokalizowany po lewej stronie brzucha, który promieniuje aż do pachwiny. Aby dokładnie zdiagnozować przyczynę bólu brzucha, lekarz bardzo często prosi o dokładne wskazanie miejsca na brzuchu, w którym pacjenta najbardziej boli. Ból brzucha w różnych rejonach może wskazywać bowiem na różne rodzaje chorób i lekarz musi mieć pewność, co jest faktycznym źródłem symptomu.

Dowiedz się więcej w poradniku o tym, jak rozpoznać po umiejscowieniu bólu, z jaką chorobą możesz mieć do czynienia. Pamiętaj jednak, by nie diagnozować się samodzielnie, bo to może zrobić tylko lekarz.

Naprzemienne zaparcia i biegunki

Ze względu na zaburzoną motorykę jelit, pacjenci mogą męczyć się albo z powodu nadmiernych biegunek lub też przewlekłych zaparć. Około 40% pacjentów zgłaszających się do lekarza trafia tam z powodu uciążliwych biegunek. Stolce, jakie oddają, są liczne o małej objętości. Bardzo często potrzeba wypróżnienia pojawia się tuż po jedzeniu, co związane jest z nagłym pobudzeniem perystaltyki przewodu pokarmowego. Zaparcia z kolei zgłaszane są przez około 15% pacjentów i są to zazwyczaj osoby płci żeńskiej. Należy pamiętać, że na IBS mogą wskazywać tylko takie biegunki i zaparcia, przy których stolec nie występuje z domieszką krwi. Jeśli tak się dzieje, jest to sygnał, że mamy do czynienia z inną, o wiele bardziej poważną chorobą. Ważną informacją jest też to, że podczas nieregularnego wypróżniania nie może występować nagły spadek masy ciała, bo to też sugerować będzie inne schorzenie.

Inne, specyficzne dolegliwości w IBS

W zespole jelita nadwrażliwego, oprócz bólu w jelitach, bardzo pojawiają się też takie dolegliwości ze strony układu pokarmowego jak: wzdęcia, nadmierna ilość gazów, odbijanie. Mogą też wystąpić takie objawy, jak: uczucie pełności po posiłku, zaleganie pokarmu w żołądku, pieczenie w nadbrzuszu.

Aby stwierdzić, czy dany pacjent może mieć IBS, stworzono tak zwane Kryteria Rzymskie III (2006 r). Osoba, u której można podejrzewać zespół jelita nadwrażliwego musi więc przede wszystkim zgłosić powracający ból lub też dyskomfort w jamie brzusznej, który występował u niej przez ostatni kwartał przez co najmniej 3 dni w każdym miesiącu. Ponadto u osoby tej  muszą wystąpić 2 z 3 objawów dodatkowych: poprawa po wypróżnieniu, początek dolegliwości powiązany ze zmianą rytmu wypróżnień, początek dolegliwości wiążący się ze zmianą wyglądu stolca.

Bolące jelita – jak sobie z nimi radzić?

Ze względu na to, że bardzo dużą rolę w powstaniu i przebiegu IBS odgrywa psychika, u niektórych pacjentów, w celu redukcji dolegliwości, zaleca się psychoterapię. Ma ona na celu nauczyć pacjenta, jak może radzić sobie z codziennym stresem oraz lękami bez kumulowania negatywnych emocji, które odbijają się później na funkcjonowaniu jelit. Duże znaczenie w unormowaniu pracy jelit ma również dieta oraz włączenie odpowiednich środków farmakologicznych.

Dieta na bóle jelit

W zależności od tego, jaką postać przyjmuje zespół jelita nadwrażliwego: czy biegunkową, czy zaparciową, stosuje się odmienny rodzaj diety. W przypadku biegunek zaleca się dietę opartą na produktach gotowanych, duszonych i pieczonych. Warzywa, czy owoce, powinny być przygotowane w sposób lekkostrawny, a więc raczej duszone niż surowe. Ponadto należy wystrzegać się błonnika, gdyż może on podrażniać ścianki jelit. Z tego powodu zakazane są: ziarna, pestki, gruboziarnisty chleb, kasza gryczana, suszone owoce itp. Przy IBS, bez względu na jego postać, powinno się też zrezygnować z cukru oraz wszelkiego rodzaju słodzików. Zalecane jest spożywanie rozgotowanego ryżu, marchewki i herbatki z jagód, gdyż powodują one złagodzenie jelit i hamują biegunki. W przypadku dużej częstotliwości wypróżnień należy zadbać o regularne nawadnianie i dostarczanie sobie odpowiedniej dawki elektrolitów.

Odczuwasz ból jelit po jedzeniu i wypróżnieniu? Sprawdź, co może pomóc na ból jelit.

W przypadku postaci zaparciowej zaleca się spożycie większej ilości błonnika np. w postaci kasz, otrąb, płatków owsianych. Należy jednak pamiętać, że zbyt duża ilość błonnika, przy zbyt małej ilości dostarczanej sobie wody, również może powodować zaparcia. Dlatego też trzeba dbać o wystarczającą ilość płynów oraz ruch, który pobudzi perystaltykę jelit. Jeśli zaparciom towarzyszą wzdęcia, należy dostarczyć sobie enzymów trawiennych, które pozwolą lepiej strawić pokarm. Pacjent musi też dbać o to, aby spożywać posiłki wolno, gdyż pomaga to lepiej mieszać pokarm ze śliną i w ten sposób poprawia trawienie pokarmu.

Leki farmakologiczne w zespole jelita nadwrażliwego

Leki w zespole jelita nadwrażliwego mają przede wszystkim zmniejszyć najbardziej uciążliwe objawy związane z tą dolegliwością, a więc: ból w jelitach, wzdęcia, biegunki, czy zaparcia. W związku z tym podstawowym lekiem na IBS jest lek rozkurczający, który pozwala zredukować zarówno ból jelit, jak i wzdęcia. Ponadto, w IBS biegunkowym podaje się leki przeciwbiegunkowe, hamujące ilość wypróżnień, a w przypadku zaparć podaje się środki przeczyszczające. Ponadto pacjenci mogą również otrzymać od lekarza leki normujące motorykę jelit.

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Źródła:

• Zespół jelita drażliwego – nowe spojrzenie na etiopatogenezę, praca zbiorowa, „Przegląd Gastroeneterologiczny” 2011, nr 6, s. 17-22. Dostęp online 17 maja 2019 https://www.researchgate.net/profile/Piotr_Nehring/publication/266852909_Irritable_bowel_syndrome_-_A_new_approach_to_aetiopathogenesis/links/543d49b60cf25d6b1ad7700d/Irritable-bowel-syndrome-A-new-approach-to-aetiopathogenesis.pdf
• Rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne w zespole jelita nadwrażliwego, praca zbiorowa, „Gastroeneterologia Kliniczna” 2009, nr 1, s. 9-17. Dostęp online 17 maja 2019 https://journals.viamedica.pl/gastroenterologia_kliniczna/article/view/29310
• Gastroeneterologia w praktyce, pod red. A. Gabryelewicza, Warszawa 2002, s. 113-115
• S. Cabot, Zdrowe jelita to zdrowe ciało, Warszawa 2015, s. 65-72