Jak pies z kotem – ile jest prawdy w tym powiedzeniu?

7 listopada 2025,
dodał: Marta Dudzińska

Znamy to powiedzenie od dziecka: „żyć jak pies z kotem” – czyli kłócić się bez końca. A przecież wystarczy zajrzeć do internetu, by zobaczyć zupełnie inny obraz: psy i koty śpiące razem na jednym kocyku, liżące się nawzajem, bawiące jak najlepsi przyjaciele. Skąd więc wzięło się przekonanie o ich wrodzonej wrogości? I czy naprawdę są z natury rywalami, czy raczej ofiarami ludzkich stereotypów? Naukowcy, behawioryści i sami opiekunowie coraz częściej pokazują, że między psem a kotem może zrodzić się nie tylko tolerancja, ale też szczera, trwała więź.

Kiedy instynkt spotyka ciekawość

Pierwsze spotkanie psa i kota potrafi być pełne napięcia – i nie ma w tym nic dziwnego. Oba gatunki komunikują się zupełnie inaczej: pies merda ogonem z radości, a kot… robi to samo, gdy jest zirytowany. Gdy więc po raz pierwszy stają naprzeciwko siebie, często dochodzi do nieporozumień. Ale to, jak dalej potoczy się ta relacja, zależy w dużej mierze od nas. Badania nad adaptacją międzygatunkową pokazują, że jeśli zwierzęta zostaną odpowiednio zapoznane – stopniowo, z zachowaniem przestrzeni i poczucia bezpieczeństwa – potrafią nie tylko się zaakceptować, ale też zbudować przyjaźń opartą na zaufaniu.

Ważny jest czas i sposób socjalizacji. Psy, które od szczenięcia mają kontakt z kotami, szybciej uczą się ich „języka”, podobnie koty, które wychowują się z psami, przestają postrzegać je jako zagrożenie. W jednym z badań Uniwersytetu w Tel Awiwie wykazano, że aż 70% zwierzęcych duetów pies-kot utrzymuje pokojowe, a często wręcz przyjacielskie relacje, jeśli od młodości mieszkają razem. Klucz? Wzajemne zrozumienie i brak presji.

Co ciekawe, nawet zwierzęta, które z natury są terytorialne, potrafią nauczyć się dzielić przestrzeń. Kot potrafi ustąpić psu w zabawie, a pies nauczyć się cierpliwości wobec kociego dystansu. Behawioryści podkreślają, że zwierzęta są dużo bardziej elastyczne emocjonalnie, niż nam się wydaje – nie kierują się uprzedzeniami, tylko doświadczeniem.

Nie można też zapominać o jednym: każda relacja między zwierzętami to indywidualna historia. Tak jak ludzie, mają różne temperamenty i potrzeby. Niektóre duety stają się nierozłączne, inne żyją obok siebie z dystansem – i to też jest w porządku. Najważniejsze, byśmy my, opiekunowie, potrafili stworzyć warunki, w których zwierzęta mogą wybrać swoją formę przyjaźni.

Od nieufności do przyjaźni

Przyjaźń między psem a kotem to nie magia, ale efekt wspólnego rytmu życia. Kiedy mieszkają razem, uczą się siebie nawzajem: rozpoznają nastroje, dźwięki, zapachy. Z czasem zaczynają reagować podobnie – pies uspokaja się, gdy kot kładzie się obok, a kot podąża za psem, gdy ten wychodzi z pokoju. To nie przypadek: naukowcy z Uniwersytetu w Linzu zauważyli, że w takich parach poziom stresu u obu zwierząt spada, a poziom oksytocyny, hormonu przywiązania, wzrasta. Innymi słowy: pies i kot naprawdę potrafią się kochać.

W wielu domach obserwujemy też coś, co można by nazwać opiekuńczym instynktem międzygatunkowym. Psy potrafią pilnować starszych kotów, a koty pielęgnować psy po chorobie, liżąc ich uszy czy pysk. Taka troska nie jest tylko antropomorfizmem – to przejaw empatii, której zwierzęta doświadczają w relacjach opartych na bezpieczeństwie i zaufaniu.

Okazuje się zatem, że przysłowie „żyć jak pies z kotem” jest już raczej reliktem przeszłości niż opisem rzeczywistości. Zwierzęta potrafią budować relacje, a my, ludzie, możemy się od nich wiele nauczyć: cierpliwości, akceptacji i szacunku do inności. Kiedy bowiem patrzymy, jak pies i kot śpią spleceni na jednym kocu, trudno nie pomyśleć, że świat byłby lepszy, gdybyśmy wszyscy potrafili tak żyć – bez uprzedzeń, z ciekawością i ciepłem wobec drugiego. Bo wbrew przysłowiom i stereotypom, prawdziwa przyjaźń nie zna granic – nawet tych między gatunkami.

Psy i koty wcale nie muszą żyć jak wrogowie – mogą być sobie najbliższe. Może więc czas zmienić przysłowie? Bo dziś coraz częściej żyją nie „jak pies z kotem”, lecz jak prawdziwi przyjaciele.