Trzustka odpowiada między innymi za produkcję hormonów (głównie insuliny), regulujących poziom glukozy we krwi. Jej uszkodzenie i stany chorobowe prowadzą do zaburzeń metabolizmu glukozy i rozwoju cukrzycy. Cukrzyca może być zarówno objawem raka trzustki, jak i przyczyną jego rozwoju. Ryzyko wystąpienia tego nowotworu jest u diabetyków o 90% wyższe niż u pozostałej części populacji.
Cukrzyca typu 2 a rak trzustki – czy istnieje związek?
Rozwijające się w cukrzycy nadwaga, otyłość, hiperinsulinemia oraz insulinooporność są poważnymi czynnikami ryzyka wielu chorób. Prawdopodobieństwo zachorowania na raka trzustki zależy od BMI i zwiększa się wraz ze wzrostem masy ciała, natomiast hiperglikemia sprzyja rozwojowi chorób nowotworowych ze względu na stres oksydacyjny, produkcję wolnych rodników uszkadzających DNA.
Prowadzone są badania pod kątem tego, czy rak trzustki może być efektem zwiększenia produkcji endogennej insuliny oraz podawania insuliny egzogennej w trakcie insulinoterapii, jednak w tej kwestii nie ma jednoznacznych wyników. Wiadomo natomiast, że pewną grupę raków trzustki (ok. 5%) stanowią nowotwory z części wewnątrzwydzielniczej, z komórek produkujących insulinę, mogące powodować objawy hipoglikemii.
Cukrzycę stwierdza się nawet u około 40% pacjentów chorujących na raka trzustki. Szczególnie u osób po 50. roku życia, u których zdiagnozowano cukrzycę, ryzyko rozwoju raka trzustki jest aż 8-krotnie większe niż u osób z tej samej grupy wiekowej niebędących diabetykami.
Wczesne rozpoznanie i profilaktyka
Zaleca się przeprowadzenie diagnostyki w celu wykrycia raka trzustki zwłaszcza w grupie chorych ze świeżo rozpoznaną cukrzycą i prawidłową masą ciała oraz u osób z pogorszeniem się długoletniej cukrzycy z niewiadomych przyczyn.
Należy przypominać diabetykom o roli profilaktyki raka trzustki, gdyż jest to najprostszy sposób na walkę z tym nowotworem. Do działań ochronnych należą:
- zmiana diety i przykładanie do niej większej uwagi,
- aktywność fizyczna każdego dnia,
- odstawienie papierosów oraz alkoholu.
Ważne są również regularne kontrole oraz wczesna diagnostyka w momencie zaobserwowania pierwszych możliwych objawów choroby: bólów pleców i brzucha, ciężkiej choroby wrzodowej żołądka, dużych wahań stężenia glukozy we krwi mimo prawidłowego leczenia, a także nowo rozpoznanej cukrzycy bez istotnych czynników ryzyka.
Źródła:
- Lek. Magdalena Kwiatkowska, Rak trzustki a cukrzyca, portal mp.pl diabetologia, [dostęp: 19.05.2017], https://diabetologia.mp.pl/diagnostyka/164674,rak-trzustki-a-cukrzyca.
- Gajewski P.: Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych 2015, Kraków, Medycyna Praktyczna 2015.
- Wywiad, który ukazał się w jubileuszowym wydaniu „Biuletynu Informacyjnego Cukrzyca” z prof. dr hab. Jackiem Jassemem, Cukrzyca a nowotwory, portal Polskie Stowarzyszenie Diabetyków, [dostęp: 22.06.2016], https://diabetyk.org.pl/cukrzyca-a-nowotwory/.
- dr n. med. Maciej Chałubiński, Występowanie raka trzustki u chorych ze świeżo rozpoznaną cukrzycą, portal rynekzdrowia.pl, [dostęp: 01.06.2012], http://www.rynekzdrowia.pl/Uslugi-medyczne/Wystepowanie-raka-trzustki-u-chorych-ze-swiezo-rozpoznana-cukrzyca,120286,8.html.
