Rehabilitacja po udarze. Co warto wiedzieć przed jej rozpoczęciem?
Udar mózgu to jedna z najczęstszych przyczyn nabytych niepełnosprawności u osób dorosłych i seniorów. W wyniku udaru niedokrwiennego i udaru krwotocznego u pacjenta mogą wystąpić m.in.: zaniki mowy i pamięci, paraliż połowy ciała oraz niedowłady kończyn, zaburzenia równowagi, a także niemożność wykonywania rozmaitych ruchów celowych, czy niezrozumienie wypowiadanych słów. Trudne lub wręcz niemożliwe może się okazać wykonywanie zwykłych czynności związanych z codziennym funkcjonowaniem, a dotknięty efektami udaru mózgu pacjent może wymagać całodobowego wsparcia. Tym, co może znacząco ograniczyć ryzyko związane z wystąpieniem trwałej niepełnosprawności jest podjęcie jak najszybciej kompleksowej rehabilitacji.
Czy rehabilitacja jest konieczna?
Podjęcie odpowiedniej rehabilitacji jest konieczne do poprawy jakości życia osoby po udarze, w tym przywrócenia mu częściowej lub całkowitej samodzielności w codziennym funkcjonowaniu, w zarówno w zakresie funkcji motorycznych, jak i poznawczych. Jak to możliwe, skoro u części pacjentów udar mózgu spowodował nieodwracalne zniszczenia wybranych obszarów mózgu? Otóż mózg człowieka jest plastyczny, co oznacza, że przy odpowiednio prowadzonej rehabilitacji – jego nieuszkodzone części mogą przejąć działania obszarów uszkodzonych (częściowo lub w całości!).
Im szybciej zostanie wprowadzona rehabilitacja – tym lepsze rokowania będzie miał pacjent. Optymalnym czasem do rozpoczęcia rehabilitacji jest już pierwsza-druga doba po przebytym udarze, jeżeli oczywiście ogólny stan pacjenta został ustabilizowany. Szacuje się, że około 30% chorych kwalifikuje się właśnie do wczesnej rehabilitacji, ale z różnych przyczyn proceduralnych (poza pacjentem) – jedynie niewiele ponad połowa z nich zostaje nią objęta. Alternatywą dla rehabilitacji refundowanych przez NFZ, są prywatne ośrodki i centra rehabilitacyjne, w których rehabilitacja po udarze mózgu może zostać podjęta w maksymalnie krótki czasie.
Ile trwa rehabilitacja po udarze
Czas trwania rehabilitacji może być różny i zależy od kilku czynników. Najważniejsze z nich to stopień i rodzaj udaru oraz czas, w którym pacjent trafił do szpitala (optymalny czas to okres do dwóch godzin od wystąpienia udaru). Ważne są również: poziom komunikatywności pacjenta ze specjalistami, jego wiek oraz ewentualne choroby towarzyszące. Rehabilitacja po udarze obejmuje kolejno okresy: wiotkości (to stan niedowładu występujący bezpośrednio po udarze), spastyczności (to stan wzmożonego napięcia mięśni, najczęściej obejmujący jedną część ciała pacjenta) oraz względnego wyzdrowienia (to stan, w którym zostały zlikwidowane częściowo lub całkowicie negatywne efekty udaru).
Rehabilitację po udarze mózgu można podzielić na trzy etapy. Pierwszy z nich to rehabilitacja szpitalna – funkcjonalna, która trwa zazwyczaj od 1 do 21 dni, a jej celem jest jak najlepsze przygotowanie narządów ruchu do odzyskania sprawności. Istotnym elementem tej rehabilitacji będzie więc m.in. dbanie o dobrą kondycję ogólną pacjenta, zapobieganie odleżynom, zakażeniom układu moczowego, czy powikłań związanych z podwichnięciem stawu barkowego. Etap rehabilitacji funkcjonalnej może trwać od kilku tygodni do nawet dwóch lat. W tym okresie pacjent przechodzi indywidualnie dobrana terapię, której celem jest rozwiązanie konkretnych problemów z zakresu funkcji motorycznych i/lub poznawczych. Ostatnim etapem rehabilitacji jest tzw. rehabilitacja środowiskowa – to okres adaptacji po udarze, który może trwać od roku do pięciu lat.
Ćwiczenia po udarze w domu
Rehabilitacja w szpitalu powinna odbywać się 3-4 razy dziennie, przez minimum 20 minut. Po zakończeniu hospitalizacji część pacjentów może trafić do specjalistycznego ośrodka rehabilitacyjnego. Pozostali chorzy wracają do własnych domów lub domów swoich bliskich i mogą być rehabilitowanie przez specjalistów mobilnych (dojeżdżających do pacjentów) lub w ośrodkach dziennych. Rehabilitacja po udarze w domu wymaga odpowiedniego przygotowania i wyposażenia pokoju chorego. Wszystkie meble, urządzenia i sprzęty powinny maksymalnie ułatwiać opiekę nad pacjentem i równocześnie działać stymulująco na chorego (np. podręczna szafka przy łóżku powinna być umiejscowiona po porażonej stronie pacjenta, dzięki czemu sięganie po rzeczy będzie każdorazowo ćwiczeniem).
Indywidualny plan rehabilitacji funkcjonalnej dla konkretnego chorego układa zespół specjalistów, w skład którego wchodzą: lekarz i pielęgniarka, fizjoterapeuta, terapeuta zajęciowy, logopeda oraz neuropsycholog. Rehabilitacja funkcjonalna – domowa po udarze obejmuje ćwiczenia ruchowe (zmiany pozycji ciała, prostowanie i zginanie kończyn, nawracanie i odwracanie kończyn w stawach, siadanie, chodzenie), ćwiczenia poznawcze (mówienie i/lub inne formy komunikowania się, pisanie, ćwiczenie małej motoryki, ćwiczenia logopedyczne) oraz ćwiczenia oddechowe i naukę czynności związanych z codziennym funkcjonowaniem.
Ćwiczenia po udarze w ośrodku rehabilitacyjnym
Ośrodki rehabilitacyjne z programami poudarowymi do doskonała opcja dla pacjentów po udarach. Rehabilitacja realizowana jest zarówno w państwowych ośrodkach, jak i centrach prywatnych i sanatoriach. W ramach programu poudarowego, pacjenci mogą liczyć projesjonalne zabiegi fizjoterapeutyczne m.in. na masaże, kinezyterapię, fizykoterapię oraz hydroterapię. W wybranych ośrodkach realizowane są również m.in.: muzykoterapia, choreoterapia, rozmaite terapie zajęciowe.
Więcej informacji: http://dobrybrat.pl/rehabilitacja-po-udarze/
Najczęściej popełniane błędy podczas rehabilitacji
Podstawowym i zdecydowanie najczęściej popełnianym błędem podczas rehabilitacji jest… opóźnienie w jej podjęciu. Jak już wspomniano wyżej – im szybciej zostanie podjęta terapia, tym lepiej. Ćwiczenia wykonywane w domu obarczone są ryzykiem popełnienia błędów wynikających z niewiedzy lub luźnego stosowania się do zaleceń lekarzy / rehabilitantów, np. podczas dobierania urządzeń do ćwiczeń przez chorego lub jego rodzinę, bądź nierównego ćwiczenia stron ciała. Błędy podczas rehabilitacji mogą ponadto wynikać z nie stosowania się przez pacjenta do planu rehabilitacji, braku systematyczności, czy w końcu – braku wsparcia psychicznego chorego. Nawet 30% pacjentów przerywa rehabilitację nie widząc satysfakcjonujących postępów, co może skutkować cofnięciem się osiągniętych już / przywróconych funkcjonalności.
Ile kosztuje rehabilitacja po udarze mózgu?
Koszt rehabilitacji po udarze mózgu może być bardzo różny. Wszystko zależy od stanu zdrowia pacjenta i indywidualnych potrzeb rehabilitacyjnych oraz tego, czy korzysta on z rehabilitacji refundowanej przez NFZ (w całości lub w części). Koszt rehabilitacji poudarowej w prywatnych ośrodkach i centrach rehabilitacyjnych jest zgodny z cennikiem danego ośrodka oraz zależny od rodzaju i ilości zajęć i zabiegów. Więcej informacji na stronie ośrodka rehabilitacyjnego Dobry Brat.
