Jak stan łazienek w szkołach wpływa na komfort uczniów?

 Co trzeci uczeń szkoły podstawowej unika korzystania ze szkolnej toalety[1] – przyczyny i konsekwencje

Opowiada dr Magdalena Śniegulska z Zakładu Psychologii Klinicznej Dziecka Wydziału Psychologii Uniwersytetu SWPS, Szkoła Edukacji Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności i Uniwersytetu Warszawskiego, ekspert programu „Wzorowa Łazienka”.

Nie zawsze czyste, bez mydła, papieru toaletowego i ręczników, zniechęcające brzydkim zapachem – tak część uczniów postrzega toalety w szkołach podstawowych, czego dowodzi badanie przeprowadzone przez inicjatora programu „Wzorowa Łazienka”[2]. Swoimi obawami dzieci dzielą się z rodzicami. Dlatego u progu nowego roku szkolnego powinni oni zwrócić szczególną uwagę na stan łazienek w szkołach swoich pociech, bo – jak dowodzi dr Magdalena Śniegulska z Zakładu Psychologii Klinicznej Dziecka Wydziału Psychologii Uniwersytetu SWPS, ekspert programu „Wzorowa Łazienka – może to mieć duży wpływ nie tylko na edukację nawyków higienicznych, ale także na samopoczucie dziecka, jego komfort przebywania w szkole, a nawet koncentrację i wyniki w nauce. Dlaczego?

1. Czysta, dobrze wyposażona łazienka umożliwia naukę i realizację właściwych nawyków higienicznych

Od dzieciństwa uczymy dzieci właściwych nawyków higienicznych. Są one przyzwyczajone, że w domowej łazience wszystkie służące do tych celów przedmioty i środki są zawsze pod ręką. Nie mają one obaw poruszać się w tej przestrzeni, dotykać i korzystać z sanitariatów. „Czas szkolny to moment, kiedy dorosły, ale i dziecko mówi „sprawdzam” – na ile przydatne były nauki i na ile dziecko opanowało umiejętności związane z dbaniem o higienę. Jaki dostaje komunikat, kiedy nauczyło się, jak ważne jest mycie rąk mydłem i dbanie o czystość, kiedy w toalecie szkolnej brak papieru, mydła, a niejednokrotnie wody – bo ktoś urwał kran?”, zwraca uwagę psycholog Magdalena Śniegulska. Stąd tak ważne jest, by szkolna łazienka była odpowiednio wyposażona – zawsze muszą się w niej znajdować mydło, ręczniki papierowe, papier toaletowy. Nie można doprowadzić do sytuacji, kiedy dziecko musi biegać po szkole w poszukiwaniu łazienki, w której będzie dostęp do tych rzeczy.

2. Łazienka – komfortowa i dająca poczucie bezpieczeństwa – pozwala swobodnie realizować najbardziej intymne potrzeby dzieci

Szkolne toalety często traktowane są po macoszemu – najwięcej uwagi poświęca się przestrzeniom sal lekcyjnych, o łazienkach myśląc na samym końcu. Niesłusznie. Szkolna łazienka jest miejscem, w którym dzieci załatwiają swoje najbardziej intymne potrzeby. Dlatego musi być ona miejscem niezwykle przyjaznym, zachęcającym, w którym uczniowie mają się czuć komfortowo. Pobytowi w niej nie powinien towarzyszyć stres czy nerwowość. Jest to szczególnie ważne w młodszej grupie uczniów.

Jak bowiem zauważa dr Magdalena Śniegulska, „dzieciom w okresie wczesnoszkolnym niejednokrotnie towarzyszy napięcie związane z aktywnością szkolną. Dużo częściej niż dzieci starsze muszą korzystać z toalety – procesy fizjologiczne są bardziej dynamiczne. Ważne, aby toaleta była miejscem, gdzie czują się bezpieczne. Powinny oceniać otoczenie jako przyjazne i zadbane – to gwarantuje zapobieganie takim zachowaniom, w których dzieci przez cały dzień nie korzystają z toalety i wstrzymują swoje potrzeby fizjologiczne. Konsekwencje zdrowotne (fizyczne i psychiczne) takich negatywnych zachowań mogą być bardzo duże. Począwszy od braku możliwości skupienia się na przebiegu zajęć lekcyjnych, a co za tym idzie – trudności w przyswajaniu wiedzy, przez silny stres, aż po poważne schorzenia natury psychicznej i fobie”.

3. Przyjazna łazienka jest miejscem wyciszenia i uspokojenia emocji

Spędzając najwięcej czasu w salach lekcyjnych, uczniowie w sposób naturalny szukają miejsc integracji czy też dających możliwość spokojnej rozmowy poza nimi. Są to szkolne korytarze, stołówki, ale i właśnie toalety. „Ponadto warto pamiętać, że toaleta jest miejscem, które pomaga się też wyciszyć, uspokoić emocje, zapanować nad sobą”, wskazuje psycholog.

4. Estetyczne wnętrza przestrzeni szkolnych są elementem wychowania estetycznego

W przypadku szkolnej toalety aspekt estetyczny wydaje się schodzić na dalszy plan – w co trzeciej szkole remont łazienki odbył się dawniej niż 5 lat temu[3]. Warto zmienić to podejście. „Szkoła bowiem powinna też być miejscem wychowania estetycznego, w którym najmłodsi uczą się wrażliwości na piękno”, opowiada dr Magdalena Śniegulska. „Nauka przez kontakt z dobrymi wzorcami estetycznymi ma szansę zaowocować w przyszłości. To, w jakim środowisku wzrastamy, co nas kształtuje, wpływa na sposób naszego funkcjonowania w społeczeństwie. Dlatego też to na nas – dorosłych – spoczywa odpowiedzialność za to, jak będzie wyglądało najbliższe otoczenie dzieci”.

„Ponadto estetyczne, zadbane otoczenie niejako „wymusza” zachowania zgodne z normą społeczną. Dowodzą tego liczne badania z zakresu psychologii społecznej i wywierania wpływu. Robert Cialdini od lat przekonuje: chcesz, żeby dziecko nie śmieciło, zachowywało porządek, dbało o otoczenie, zadbaj, by wzrastało w czystym i estetycznym środowisku, pokazuj, że dbanie o otoczenie jest społeczną normą. Wzmacniaj każdy przejaw pozytywnego zachowania i pomniejszaj liczbę zachowań niepożądanych! Mów, że dziecko świetnie sprząta, dba o ład, jest wrażliwe na piękno – nawet, gdy nie do końca to wychodzi”, opowiada ekspert.

Jaka więc powinna być wzorowa łazienka w szkole?

* Czysta – dziecko nie może bać się dotykania wyposażenia łazienki. Powinny się w niej znajdować odpowiednie środki higieniczne. Ma w niej panować ładny zapach. Musi umożliwiać realizację wcześniej nabytych właściwych nawyków higienicznych.

* Musi dawać możliwość izolacji i wyciszenia, poczucia intymności.

* Sprzęty powinny być dopasowane do fizycznych możliwości dziecka – krany i umywalki muszą być umiejscowione na odpowiedniej wysokości, podobnie miski wc czy spłuczki, by korzystanie z nich nie było dla najmłodszych stresogenne.

* Estetyczna i przyjazna, by zachęcała uczniów do wizyt, kiedy tylko tego potrzebują.

Niestety szkoły nie zawsze dysponują budżetem, który mogą przeznaczyć na remont czy wyposażenie toalet, by spełniały wszystkie powyższe zalecenia. Z obserwacji takiego stanu rzeczy oraz potrzeb dzieci, które oczekują czystych, estetycznych, higienicznych łazienek zrodził się program „Wzorowa Łazienka”. Wzięcie przez szkołę udziału w nim daje placówce szansę wygrania remontu szkolnej łazienki o wartości 30 000 zł. Rejestracja w programie oznacza również możliwość pogłębienia świadomości uczniów w zakresie higieny. Każda szkoła, która przystąpi do programu, otrzyma bowiem dedykowane materiały edukacyjne wraz ze scenariuszami lekcji. Są one przygotowane w taki sposób, aby można było z nich korzystać na lekcjach wychowawczych dla dzieci w każdej klasie szkoły podstawowej.

Więcej informacji o programie znajduje się na www.wzorowalazienka.pl.

————————————————————————————————————-

[1]  źródło: GfK 2014 | Badanie stanu szkolnych toalet przed kampanią CSR dla marki Domestos, Lipiec 2014.

[2] jw.

[3] jw.