Porady dla opiekunów osób przewlekle chorych i starszych
Życie stawia przed nami różne wyzwania. Czasem na nasze barki spadają obowiązki, których się nie spodziewaliśmy i na które nie jesteśmy gotowi. Nagłe choroby, niepełnosprawność, czy potrzeba opieki nad starszą osobą wymagają silnego charakteru. Wraz z upływem czasu nabieramy doświadczenia, nie znaczy to jednak, że jest nam łatwiej. Jak więc radzić sobie w tak trudnych sytuacjach?
Opieka nad ludźmi starszymi
Opiekunowie osób starszych powinni przede wszystkim pamiętać o podawaniu im leków w odpowiednich dawkach i o odpowiednim czasie. Równie ważne są regularne wizyty u lekarza, w których dobrze towarzyszyć naszym podopiecznym i zapamiętywać za nich wszelkie podawane przez lekarza informacje. Starajmy się mówić do starszych w prosty, jasny sposób. Nie traktujmy ich jak dzieci, raczej postarajmy się wczuć w ich sytuację i zdobyć zaufanie. Nie zmuszajmy starszych do robienia rzeczy, na których nie mają ochoty, a jeśli już jest to coś koniecznego, sformułujmy polecenie w formie zdania twierdzącego, a nie pytania.
Czasem może zdarzyć się, że osoba starsza myli przeszłość z teraźniejszością, nie musimy ich jednak poprawiać. Warto aktywnie spędzać razem czas, np. wychodzić na spacery. Dobrze jest też od czasu do czasu poćwiczyć, nie tylko ciało, ale także umysł. Możemy rozwiązywać krzyżówki, grać w karty albo szachy. Nie pozwalajmy podopiecznemu spędzać zbyt długiego czasu przed telewizorem. Pamiętajmy jednak, że dla starszych najważniejsza może być rozmowa i osoba, która ich wysłucha. Starsi uwielbiają wspominać dawne czasy, zróbmy im więc ta przyjemność i poświęćmy na to czas.
Alzheimer i inne otępienia
Wyjątkowej opieki potrzebują starsi u których rozwija się Alzheimer i inne rodzaje otępienia. Dla chorych codzienne życie staje się wyzwaniem, a zadaniem opiekuna jest tego życia ułatwienie.
Przede wszystkim osoba chora zawsze powinna mieć przy sobie karteczkę, na której zapisaliśmy jej dane osobowe i adres, a także numer telefonu opiekuna. Jeśli sami wychodzimy z domu, zostawmy w widocznym miejscu kartkę z informacją, dokąd poszliśmy i kiedy wrócimy. Chory może mieś problem z orientacją w czasie, ułatwieniem może być umieszczony w widocznym miejscu zegar i kalendarz, na którym skreślamy kolejne dni. Przedmioty codziennego użytku, jak pilot, okulary, kubek chorego powinny być zawsze odkładane w to samo miejsce. Wszelkie przemeblowanie nie są dobrym pomysłem, ponieważ mogą wprowadzić zbyt duży zamęt i spowodować dezorientację. Mieszkanie powinno być jednak posprzątane z niepotrzebnych przedmiotów, które mogłyby stworzyć np. niebezpieczeństwo, że nasz podopieczny się na nich przewróci. Z tego samego powodu lepiej usunąć wszystkie dywaniki i chodniki, które mogą się przesuwać i spowodować upadek.
Leki powinny być zamknięte pod kluczem, chory może zapomnieć, że już je zażył i zrobić to ponownie. Dawkowanie leków jest naszym zadaniem. Także środki czystości i środki owadobójcze powinny być ukryte. Dla bezpieczeństwa, powinniśmy zdjąć z kuchenki kurki od gazu, starsze osoby z różnymi rodzajami otępienia mogą zapomnieć, że je odkręciły. Chorzy czasem zapominają też o tym, że już zjedli posiłek, a do tego towarzyszy im duży apetyt. Warto więc zostawić pod ręką przekąski, jak np. ciasteczka, czy owoce. Jeśli chcemy ułatwić choremu samodzielne ubieranie się, ułóżmy ubrania w takiej kolejności, jak mają być zakładane. Lepsze będą budy na rzepy niż wiązane, a także rzeczy zakładane przez głowę, niż te zapinane na guziki. Ważne jest spędzanie czasu z chorym, rozmowy o przeszłości i wspólne oglądanie zdjęć.
Osoby przewlekle chore
Jeśli osoby, którymi się opiekujemy są przez swoją chorobę przykute do łóżka, naszym podstawowym zadaniem jest zapewnienie im jak najlepszego sprzętu, odpowiedniego materaca przeciwodleżynowego, barierek, które nie pozwolą choremu spaść. Musimy też wiedzieć, w jaki sposób przewracać chorego z boku na bok. Osoba, którą się opiekujemy może być np. po udarze, z zanikiem mięśni lub zwyczajnie zbyt słaba, aby sama mogła się poruszać. Nieumiejętne obracanie takich osób na łóżku może doprowadzić do różnych, czasem dość niebezpiecznych urazów. Opieka nad taką osoba wymaga od nas fizycznej siły.
Z chorymi należy rozmawiać, jednak bez litości i nadmiernej pobłażliwości. Nie powinniśmy ich traktować inaczej niż zdrowych. To może tylko wzmóc w nich na pewno już duże poczucie winy, że są dla nas ciężarem. Jeśli chory tego chce, mówmy mu wprost jak wygląda sytuacja jego zdrowia. Jeśli jednak wypiera ona te fakty i nie chce słuchać, nie zmuszajmy jej. Opiekun osoby chorej musi w pewnym sensie nauczyć się odgadywać, czego taka osoba chce. Dlatego należy uważnie słuchać i obserwować. Chory musi widzieć, że kieruje nami życzliwość, a nie jedynie obowiązek. Zadawajmy pytania, prowadźmy zwyczajną rozmowę z chorym, okażmy zainteresowanie.
Zmęczenie, wypalenie – jak sobie radzić i gdzie szukać pomocy?
O osób opiekujących się starszymi, a przede wszystkim przewlekle chorymi osobami narażone są na ogromny stres. Opiekunowie często rezygnują z własnego życia, aby zająć się potrzebującym, a swój dzień podporządkowują tym obowiązkom. W wyniku tego pojawia się u nich tzw. zespół stresu opiekuna. To stan fizycznego i psychicznego wyczerpania. Jak sobie z nim radzić?
Ważne aby opiekun pamiętał, że mimo obowiązków, a nawet szczerych chęci oddania choremu całego swojego czasu, ma też własne życie i nie może z niego rezygnować i spędzać z podopiecznym każdej chwili. Tak jak każdej ciężko pracującej osobie, należy się nam odpoczynek i relaks, spotkania i rozmowy ze znajomymi, dbanie o własne zdrowie. Jeśli obowiązki nas przerastają, nie wstydźmy się prosić innych o wsparcie, albo zwyczajne wysłuchanie naszych problemów.
Pamiętajmy też, że mamy prawo do negatywnych emocji, jesteśmy tylko ludźmi. Mogą być one skierowane przeciw nam samym lub przeciw choremu i są czymś całkowicie naturalnym. Musimy jedynie znaleźć sposób, aby dać im upust. Pomocne może okazać się właśnie „wygadanie się” komuś zaufanemu albo rozładowanie się dzięki aktywności fizycznej. Tłumienie emocji może tylko pogorszyć sprawę.
Ważne jest też abyśmy byli odpowiednio dokształceni w kwestii opieki chorymi i starszymi osobami. Rozmawiajmy na ten temat z lekarzami, szukajmy pomocy u specjalistów. Istnieją także stowarzyszenia skupiające osoby z podobnymi chorobami, a dla opiekunów tworzone są grupy wsparcia, gdzie możemy wziąć udział m.in. w zajęciach psychoedukacyjnych, czy warsztatach relaksacyjnych, a także mamy do dyspozycji psychologów i terapeutów.
Takie miejsca mogą być też rozwiązaniem naszych problemów finansowych, które również mogą przyczyniać się do naszego złego samopoczucia i stresu. Osoby z trudną sytuacją materialną mogą tam znaleźć sponsorów, którzy są w stanie przekazać swoje pieniądze na potrzebne nam środki higieniczne, sprzęt medyczny i inne.
Oprócz tego, przysługuje nam prawo do starania się o pomoc finansową u przedstawicieli państwowych placówek. Przede wszystkim możemy poprosić o pomoc pielęgniarki środowiskowej, która powinna przyjść do naszego domu i poinstruować wszystkich zainteresowanych w jaki sposób zajmować się potrzebującą osobą, a później w razie potrzeby może przychodzić z wizytami i pomagać nam w razie trudności. Inną możliwością jest pielęgniarska opieka długoterminowa. Aby się o nią ubiegać potrzebujemy skierowania od lekarza oraz potwierdzony stopień niepełnosprawności pacjenta. Takie świadczenia są realizowane przez placówki mające podpisaną umowę z NFZ. Taka pielęgniarka odwiedza nas 4 razy w tygodniu, opatruje pacjenta, a także odpowiednio edukuje jego i jego opiekunów.
Opiekunowie mają też zapewnioną pomoc NFZ w kwestii środków higienicznych i sprzętu rehabilitacyjnego. Możemy np. poprosić lekarza o wniosek na materac przeciwodleżynowy, laskę, balkonik czy wózek inwalidzki dla osób, które mają problemy z poruszaniem się. Wnioski takie należy składać w placówkach NFZ i jeśli idziemy tam sami, jako opiekunowie, musimy mieć przy sobie pisemne upoważnienie od pacjenta. Nie każdy sprzęt refundowany jest w całości. Jeśli wybierzemy droższy model wózka, możliwe, że część ceny będziemy musieli zapłacić sami.
