XXI wiek zapoczątkowuje nową erę nauki o żywieniu, współczesna nauka odsłania bowiem przed nami zadziwiającą moc korzyści zdrowotnych, jakie czerpać możemy z żywności. W tym kontekście poszukiwanie fontanny młodości przestaje być już tylko bajką. Badania naukowe wyraźnie dowodzą, że odpowiednia dieta może spowolnić tempo biologicznego starzenia się, a nawet cofnąć zaistniałe zmiany o kilka lat.
Starzenie jest kompleksem procesów biologicznych, które z czasem powodują zmniejszenie funkcjonalnych możliwości organizmu, by ostatecznie doprowadzić do jego śmierci. Jest ono również związane z występowaniem wielu chorób, w tym także raka. Pomimo wielu badań przeprowadzonych na całym świecie przyczyny starzenia się pozostają nie do końca zrozumiałe, tajemnicą pozostaje zwłaszcza to, dlaczego po pewnym okresie życia następuje naturalny spadek funkcjonalny. Wiadomo jednak, że duże znaczenie dla przebiegu procesu starzenia się naszego ciała ma ilość produkowanych przez nie komórek macierzystych.
Wszystkie tkanki organizmu przechodzą ciągłe przemiany, uszkodzone i martwe komórki zmieniają się w nowe i zdrowe. Aby proces ten mógł zachodzić, każda tkanka organizmu uwalnia wyspecjalizowane komórki macierzyste, będące w stanie rozwijać się i różnicować do wszystkich innych rodzajów komórek w tkance, lepiej tolerujące stres i uszkodzenia niż pozostałe komórki organizmu. To odmładzanie i odnowa trwają przez całe nasze życie, mogą jednak zostać poważnie zaburzone. Jak podają naukowcy z laboratorium Mechanisms of Cancer and Aging z Centre for Genomic Regulation, uszkodzenie, a tym samym na ograniczenie sprawności komórek macierzystych to skutek pojawienia się w organizmie mediatorów stanu zapalnego.
Przyczyna: stan zapalny
Podczas gdy krótkotrwałe ostre stany zapalne mogą uratować nam życie, np. w przypadku urazu lub rany, to przewlekłe stany zapalne, utrzymujące się przez dłuższy czas, powoli prowadzą do chorób i śmierci. Uwalnianie się substancji prozapalnych przez dłuższy okres przyczynia się do uszkodzeń zdrowych komórek, tkanek i naczyń krwionośnych. Bardzo często nie wiąże się to z jakimikolwiek objawami bólowymi, przez co zmiany te pozostają niewidoczne, a my żyjemy ze złudnym poczuciem pełni zdrowia.
Istnieje bardzo wiele czynników, które przyczyniają się do rozwoju przewlekłego stanu zapalnego, a jednym z najważniejszych jest nietolerancja pokarmowa (opóźniona alergia pokarmowa), która – w przeciwieństwie do alergii pokarmowych – zazwyczaj nie powoduje natychmiastowej reakcji organizmu, ale staje się przyczyną uszkodzenia kosmków jelitowych w jelicie cienkim, a w konsekwencji prowadzi do rozwoju przewlekłego stanu zapalnego. Proces ten trwa kilka lat, jednak najczęściej nie zdajemy sobie sprawy z problemu. Ignorując takie symptomy, jak zmęczenie, bóle głowy i pojawiające się choroby przewlekłe, dalej osłabiamy swój układ odpornościowy, spożywając nietolerowane produkty. Aby ustrzec się przed spustoszeniem organizmu na skutek nietolerancji pokarmowej warto wykonać tekst, który pozwoli dowiedzieć się, jakich produktów należy unikać w diecie. Naturalną konsekwencja takiego tekstu powinna być współpraca z doświadczonym dietetykiem zmierzająca do skomponowania indywidualnej, zbilansowanej diety.
Przewlekły stan zapalny jest przyczyną wielu pozornie niepowiązanych ze sobą chorób związanych z wiekiem. Z czasem może on wywołać niekorzystne efekty zwyrodnieniowe w całym organizmie, takie jak miażdżyca tętnic, nowotwory, dysfunkcje zastawki serca, zastoinowa niewydolność serca, cukrzyca, otyłość, choroby układu pokarmowego, choroba Alzheimera, reumatoidalne zapalenie stawów, alergie, migreny i wiele innych.
Rozwiązanie: dieta
Na szczęście istnieją przekonujące dowody naukowe na to, że przewlekły stan zapalny można istotnie zmniejszyć, a tym samym zapobiec licznym chorobom starzeniowym lub nawet spowodować odwrócenie już istniejących. Oto kilka prostych sposobów, dzięki którym zapewnisz sobie zdrowie na długie lata:
1. Eliminacja nietolerowanych składników
Swoją walkę o odmłodzenie organizmu powinieneś rozpocząć od likwidacji źródeł przewlekłego stanu zapalnego powstałego na skutek szkodliwego działania pokarmów. Podstawą jest tu ustalenie indywidualnego pokarmowego profilu immunologicznego i eliminacja z diety nietolerowanych produktów spożywczych na podstawie cytotoksycznego testu alergii pokarmowej. Dzięki temu poprawisz transport tlenu i składników pokarmowych do komórek mózgu i sprawisz, że toksyczne produkty przemiany materii będą z nich efektywnie usuwane. W rezultacie zapewnisz sobie sprawniejszy umysł i zmniejszysz ryzyko zachorowania na choroby degeneracyjne układu nerwowego (choroba Alzheimera, choroba Parkinsona), do których może dochodzić właśnie na skutek niewykrytej opóźnionej alergii pokarmowej.
2. Odpowiednia proporcja między spożyciem kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6.
Zarówno kwasy tłuszczowe omega-6 jak i omega-3 są ważnymi składnikami błon komórkowych oraz prekursorami licznych substancji w organizmie. Kwasy tłuszczowe omega-6 sprzyjają m.in. powstawaniu czynników prozapalnych, natomiast kwasy tłuszczowe omega-3 wykazują działanie przeciwzapalne. Kwasy tłuszczowe omega-6 występują w takich produktach, jak mięso, jaja, olej słonecznikowy, sojowy, kukurydziany, z kolei kwasy tłuszczowe omega-3 trafiają do naszego organizmu m.in. dzięki jedzeniu tłustych ryb, oleju lnianego, oleju z orzechów włoskich, oleju rzepakowego. Jak podaje Europejska Rada Informacji o Żywności, dane epidemiologiczne wykazały, że w większości państw spożycie kwasów tłuszczowych omega-3 jest za niskie.
3. Unikanie produktów podwyższających poziom insuliny we krwi.
Produkty takie jak słodycze, słodkie napoje, biały chleb, ciasta, powodują wzrost poziomu glukozy we krwi. Organizm reaguje na nie zwiększeniem poziomu insuliny, wydzielanej w celu normalizacji poziomu glukozy. Nadmiar insuliny to z kolei przyczyna podwyższenia poziomu kwasu arachidonowego, należącego do kwasów z grupy omega-6 zwiększających produkcję komórek i hormonów o działaniu prozapalnym. Oto kolejny powód, dla którego powinieneś unikać rafinowanych cukrów prostych.
4. Spożywanie żywności bogatej w antyoksydanty
Jak zapewne wiesz, za uszkodzenie i przyspieszenie procesów starzenia się komórek organizmu odpowiedzialne są wolne rodniki. Na szczęście możesz zneutralizować ich działanie, jedząc pewne produkty żywnościowe wykazujące silne właściwości przeciwstarzeniowe. Szczególnie warte uwagi i włączenia do codziennego menu są:
• Warzywa zielonolistne i warzywa krzyżowe (brokuły, kalafior, kapustne, rzodkiewki)
• Morele
• Owoce jagodowe
• Ogórki
• Winogrona
• Pomidory
• Awokado
• Orzechy, szczególnie migdały
• Oleje roślinne bogate w wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3, takie jak olej lniany, olej z orzechów włoskich, oliwa z oliwek, olej rzepakowy
• Dziki łosoś (nie hodowlany)
Warto wiedzieć, że działanie wolnych rodników w naszym organizmie zależy nie tylko od jakości spożywanego pokarmu, ale i od liczby kalorii konsumowanych w ciągu dnia. Liczba kalorii odpowiedzialna jest za ilość powstających w organizmie wolnych rodników, a rodzaj produktów, z których te kalorie pozyskujemy, determinuje zakres i ilość antyoksydantów zdolnych do neutralizacji powstałych wolnych rodników. Z wiekiem dzienne zapotrzebowanie na kalorie spada, przez co tym istotniejsze jest, aby spożywane pokarmy były niskokaloryczne, a zarazem obfitowały w składniki odżywcze. Kryteria te spełniają warzywa, owoce i produkty pełnoziarniste, ograniczyć zaś powinniśmy pełnotłuste produkty mleczne, tłuste mięsa i słodkie desery, są one bowiem mniej zdrowe i mają wysoką gęstość energetyczną.
Dodatkowa pomoc
Choć od właściwej diety zależy wiele, to nie jest ona w stanie usunąć skutków wieloletnich zaniedbań i nadrobić strat, na jakie się narażamy w wyniku niehigienicznego trybu życia. Dowiedz się, co jeszcze możesz zrobić, aby mieć pewność, że wykorzystałeś swoją szansę na długowieczność.
1. Tlenoterapia hiperbaryczna
Zdaniem dr. Mehmeta Oza, kardiochirurga, amerykańskiego eksperta do spraw zdrowia, sposobem na przewlekły stan zapalny może być podawanie tlenu w warunkach podwyższonego ciśnienia w specjalnym urządzeniu, tzw. komorze hiperbarycznej. Tajemnica skuteczności tej bezinwazyjnej i bezbolesnej metody tkwi w fakcie, że tlen stymuluje wzrost naprawczych komórek macierzystych. Badania dowodzą, że zwiększa ich liczbę aż ośmiokrotnie, co powoduje regenerację uszkodzonych tkanek, usprawnienie krążenia, zmniejszenie stanu zapalnego. W ten sposób nie tylko spowolnione zostają procesy starzenia, ale pojawia się także ogromna szansa na sukces w walce z chorobami przewlekłymi.
2. Oczyszczenie organizmu
Oddychając zanieczyszczonym powietrzem, spożywając żywność zanieczyszczoną pozostałościami środków ochrony roślin, hormonami, lekami, korzystając z zanieczyszczonej wody, dostarczamy organizmowi tak dużych ilości toksyn, że nie jest on w stanie ich wydalić. Staje się to przyczyną znacznego obciążenia układu odpornościowego i może wywołać zaburzenie jego równowagi, prowadząc do przewlekłego stanu zapalnego i szybkiej degeneracji organizmu. Głównym narządem oczyszczającym nasz organizm z toksyn, obok nerek, skóry i płuc, jest wątroba. To od jej kondycji zależy, jak długo organizm będzie znosił obciążenie zanieczyszczeniami. Dysfunkcje pracy wątroby często widoczne są „gołym okiem”, objawiają się one np. ciemnymi plamami wątrobowymi (często nazywanymi też wątrobowymi znamionami starczymi), zlokalizowanymi na skórze dłoni, twarzy; obserwuje się również żółte zgrubienia w okolicach oczu, utratę naturalnego blasku w oczach, głębokie pionowe zmarszczki pomiędzy brwiami i wiele innych symptomów. Nadmierne obciążenie wątroby ma negatywny wpływ nie tylko na wygląd zewnętrzny, ale przede wszystkim na zdrowie i dobre samopoczucie. Przeciążenie tego narządu może być wskazaniem do przeprowadzenia dalszej diagnostyki i oczyszczania wątroby pod okiem wykwalifikowanego personelu medycznego.
3. Unikanie stresu
Badania dowodzą, że zbyt silny stres czyni nas bardziej podatnymi na infekcje i spowalnia proces leczenia. Prowadzi on także do pojawienia się w organizmie wolnych rodników, czyli reaktywnych cząsteczek uczestniczących m.in. w niszczeniu włókien kolagenu, w efekcie czego następuje zwiotczenie skóry, powstają zmarszczki, a ciało traci jędrność. Ponadto nadmiar hormonów stresu – adrenaliny i kortyzolu – blokuje działanie ważnych dla odporności organizmu komórek natural killers, czyli. „naturalnych zabójców”, lokalizujących i naprawiających powstające każdego dnia uszkodzenia w komórkach, neutralizujących wirusy i prekursorowe komórki raka.
4. Odpowiednia ilość snu
Nawet strata kilku godzin snu w ciągu nocy osłabia układ odpornościowy, przyczyniając się do zwiększenia ilości prozapalnych czynników w organizmie. Obniża się przy tym poziom intelektualny i spowalnia praca mózgu. Zdaniem naukowców z amerykańskiego Uniwersytetu Portland długi i zdrowy sen to także sposób na przedłużenie człowiekowi życie. Do tych wniosków doprowadziło ich badanie przeprowadzone na 15 tysiącach starszych ludzi, wśród których prawie 3 tysiące miało już ponad 100 lat. Stwierdzono, że średnia długość ich snu w nocy wynosiła 7,5 godziny, przy czym większość spośród 100-latków spała jeszcze dłużej, nawet do 10 godzin.
Istnieje wiele czynników wpływających na długowieczność, a jednym z nich jest z pewnością styl życia. Dbając o aktywność fizyczną, jedząc bogatą w składniki odżywcze żywność oraz wspomagając naturalne procesy oczyszczania organizmu, możemy spowolnić procesy starzenia, a nawet znacząco ograniczyć ryzyko rozwoju chorób związanych z wiekiem.
***
Artykuł powstał na podstawie materiałów prasowych Centrum Medycznego VIMED.
