Najczęstsze dolegliwości ciążowe

Powoduje to powstawanie dokuczliwych dolegliwości, z którymi trzeba się oswoić oraz umieć im przeciwdziałać. Warto też wiedzieć które z objawów występujących podczas ciąży zalicza się do stanów fizjologicznych, a które stanowią sygnał alarmowy i kiedy konieczna jest konsultacja lekarza.
Nawet, jeżeli ciąża przebiega bez problemów, zwykle towarzyszy jej szereg dolegliwości i różnych nieprzyjemnych objawów. Niektóre z nich pojawiają się tak często, że są nawet uważane za zjawisko normalne świadczące o ciąży. Objawy typu: nudności, wymioty, zgaga, zaparcia, wzdęcia, wiatry i obrzęki to dolegliwości nie ułatwiające wcale kobiecie pogodnie znosić ten stan. Świadomość, że objawy te są w ciąży powszechne, nie oznacza że kobieta musi je znosić bez próby zapobiegania ich występowaniu, zwłaszcza że takie dolegliwości utrzymując się przez długi czas, mogą niekorzystnie wpływać na stan odżywienia przyszłej matki, jej samopoczucie, kondycję, a tym samym zakłócić prawidłowy rozwój dziecka.

To często jedna z pierwszych zauważalnych oznak zajścia w ciążę. Mogą zdarzyć się o każdej porze dnia, choć najczęściej słyszy się o „porannych nudnościach”. Występują u około 80% kobiet w ciąży. Te wczesne sygnały ciąży są spowodowane zmianami hormonalnymi (wzrost poziomu estrogenu i progesteronu, które początkowo są produkowane tylko przez jajniki, a po kilku tygodniach ciąży także przez rozwijające się łożysko) i metabolicznymi (zmniejszona aktywność układu trawiennego). Utrzymują się zwykle do 13-15 tygodnia ciąży. Jeżeli po tym czasie nie ustępują to kojarzone są głównie z bodźcami ze strony układu pokarmowego takimi jak duża objętość posiłków, produkty i posiłki wysokotłuszczowe. Czynnikami stymulującymi mogą być również: podrażnienie błędnika (jazda samochodem), wdychanie dymu tytoniowego, a nawet jakiś odrażający widok lub wspomnienie. Zmęczenie i czynnik emocjonalny pogłębiają objawy. Nudności i mdłości są często zwiastunem i zapowiedzią wymiotów. Uporczywe, przedłużające się niepowściągliwe wymioty ( hyperemesis gravidarum) mogą stanowić komplikację ciążową prowadzącą do odwodnienia organizmu oraz innych zmian ze spadkiem masy ciała ciężarnej włącznie.

1) głęboki oddech w pierwszej fazie,
2) unikanie bodźców stymulujących,
3) odwrócenie i skupienie uwagi na innych doznaniach,
4) w przypadku nudności wywołanych czynnikami kojarzonymi z przewodem pokarmowym: zmiana czasu spożywania posiłków, gdy nudności pojawiają się o tej samej porze dnia, spożywanie małych ilościowo posiłków ze zwiększoną częstotliwością, obniżenie objętości spożywanego posiłku poprzez wyeliminowanie napojów podawanych po posiłku lub w czasie jego spożywania, unikanie smażonych oraz tłustych potraw, unikanie ekspozycji na zapachy pochodzące z gorących, parujących potraw,
5) poranne nudności najlepiej łagodzi podwyższenie poziomu glukozy w organizmie poprzez przyjęcie węglowodanów (np. suchego herbatnika) tuż po przebudzeniu w łóżku, a po wstaniu zjedzenie lekkiego śniadania, dopiero w późniejszej porze dnia bardziej treściwego posiłku,
6) zastosowanie naturalnego środka, jakim jest imbir jako dodatku do potraw lub herbaty,
7) herbatki ziołowe zawierające takie zioła jak: melisa, mięta, rumianek, tymianek, kozłek, lawenda, które mają działanie rozkurczowe, uspokajające i usprawniające trawienie,
8) regularne spożywanie produktów bogatych w błonnik, takich jak otręby pszenne, owoce ze skórką, chleb pełnoziarnisty oraz picie dużych ilości wody,
9) ubieraj się ciepło. Wychłodzenie organizmu i gwałtowana zmiana temperatury może nasilać torsje.

To uczucie bolesności określane jako palenie lub pieczenie przełyku nie nazywane jednak zazwyczaj bólem lecz przykrą dokuczliwością. Za główny czynnik wywołujący zgagę uważa się kwas żołądkowy przedostający się do przełyku w wyniku tzw. refluksu (odpływu) żołądkowo-przełykowego. Kwas solny drażni śluzówkę przełyku i powoduje bolesne uczucie pieczenia w dołku podsercowym promieniujące do gardła oraz gorzko-kwaśny smak w ustach. Tu również winne są hormony, pod wpływem których rozluźniają się mięśnie zwieracze żołądka i kwaśna treść żołądkowa cofa się do przełyku. Pozycja leżąca ułatwia wypływanie kwasów żołądkowych do przełyku. W większej ciąży, uciskająca na żołądek macica, wypycha jego zawartość do góry.

1) częste spożywanie posiłków,
2) wyłączenie z diety potraw wysokotłuszczowych,
3) unikanie ostrych przypraw (pieprz, papryka, cebula, czosnek),
4) wyeliminowanie kawy naturalnej, która powoduje silne wydzielanie kwasu żołądkowego,
5) wyeliminowanie alkoholu i zwyczaju palenia papierosów,
6) unikanie jedzenia przed snem,
7) płyny należy przyjmować przed i po posiłkach, a nie w trakcie posiłku,
8) picie wywaru z siemienia lnianego (1 łyżeczkę zalewamy szklanką zimnej wody, gotujemy do uzyskania konsystencji rzadkiego kisielu), naparu z rumianku (1 kopiastą łyżeczkę suszu zalewamy szklanką wrzącej wody i zostawiamy pod przykryciem na 15 min., cedzimy i pijemy małymi łyżeczkami),
9) picie wody mineralnej niegazowanej, która nie powoduje wzdęć przewodu pokarmowego,
10) jeść należy powoli, długo przeżuwając, wydziela się wtedy większa ilość śliny wzmacniającej mechanizm obronny błony śluzowej przewodu pokarmowego,
11) jeżeli posiłek (wbrew zaleceniom) był obfity, koniecznie trzeba iść na spacer; jelita wtedy szybciej i efektywniej pracują, dzięki naturalnemu masażowi jakim jest ruch.
12) Jeśli nie jesteś uczulona – spróbuj migdałów lub suszonych fig.

To nadprodukcja gazów (przy zakłóconym procesie trawienia i fermentacji), których zdrowy organizm wytwarza 180-520 g/dziennie. Ich nadmiar powoduje nieprzyjemne, bolesne uczucie nadmuchanego brzucha, uczucie rozpierania, napadowe kurcze jelit (tzw. kolkę), głośne kruczenie oraz przelewania się w jamie brzusznej, odbijanie, powstawanie kłopotliwych tzw. wiatrów. Gazy gromadzące się w przewodzie pokarmowym to połykane przy jedzeniu i piciu powietrze oraz produkty powstające głównie w czasie fermentacji niestrawnych części pożywienia: wodór, metan, dwutlenek węgla, azot, indol, skatol. Niestrawne produkty metabolizowane przez bakterie to najczęściej węglowodany. Jedną z przyczyn zaburzeń trawienia i wchłaniania węglowodanów jest brak lub niedostateczna aktywność enzymów trawiennych. Drugą przyczyną jest zbyt szybkie przechodzenie pokarmu przez przewód pokarmowy, a tym samym krótki czas trawienia. Głównymi źródłami gazów są węglowodany oraz tłuszcze (zwłaszcza u osób z dysfunkcją wątroby lub pęcherzyka żółciowego). Do grupy produktów, które są w wysokim stopniu odpowiedzialne za wywoływanie wzdęć należą również: groch, fasola i mleko. Fasola może zwiększać produkcję gazów nawet 10-krotnie w stosunku do ilości uznanej za normalną.

1) wprowadzenie czasowo (1-2 tygodnie) diety o możliwie najniższej zawartości węglowodanów i kontrolowanej zawartości tłuszczu, a zawierającej głównie białka,
2) eliminacja z diety wzdymających produktów takich jak: kapusta, brukselka, szparagi, świeże pieczywo, pieczywo razowe,
3) pozbycie się związków gazotwórczych z roślin strączkowych (fasola, groch, soja itp.) poprzez odpowiednie techniki kulinarne np. usunięcie znacznej części cukrów rozpuszczalnych wraz z wodą w której się moczyły oraz z wodą świeżą, w której się gotowały,
4) ograniczenie spożycia słodyczy, miodu oraz przetworów i napojów słodzonych,
5) unikanie przypraw korzennych, suszonych owoców, orzechów,
6) dla osób ze schorzeniami wątroby lub pęcherzyka żółciowego dieta o stałej kontrolowanej zawartości tłuszczu,
7) odpowiednie ćwiczenia odwykowe zapobiegające połykaniu powietrza i wolne jedzenie, długie żucie produktów przy zamkniętych ustach,
8) częste spożywanie posiłków,
9) można stosować koper włoski, kminek, rumianek, czopki rozkurczowe,
10) doraźną ulgę przynosi masaż brzucha i ogrzewanie go ciepłą poduszką.

Są bardzo częstym objawem, który występuje już we wczesnym okresie ciąży, spowodowanym uciskiem powiększającej się macicy na dolny odcinek odbytnicy, co utrudnia ruchy robaczkowe jelit. Inne pozażywieniowe przyczyny zaparć to brak ruchu (a więc wskazane są spacery), depresja i niepokój oraz życie w ciągłym pośpiechu i nieregularność w oddawaniu kału, który zbyt długo zalega w jelicie grubym. Prawidłowa częstość wypróżnień powinna wynosić jedno na dobę, lecz może się wahać od 2, a nawet 3 dziennie do 3-4 tygodniowo, co zależy od indywidualnych cech człowieka, a szczególnie od sposobu żywienia. Głównym czynnikiem sprzyjającym powstawaniu tendencji do zaparć jest zanik uczucia dostatecznego parcia na stolec powodowany częstym świadomym powstrzymywaniem wypróżnienia i odkładaniem go do bardziej sprzyjających okoliczności.

Długotrwała tendencja do zaparć powoduje wyraźne zwiększenie zagrożenia takimi chorobami jak uchyłki jelita grubego, czy rak jelita grubego. Najlepszą metodą zapobiegania występowaniu zaparcia jest odpowiedni sposób żywienia, zapewniający dzienne spożycie od 20 do 40 g błonnika. Regularne wydalanie z organizmu „resztek” pokarmowych jest jednym z głównych czynników decydujących o prawidłowej przemianie materii. W przypadku kobiet ciężarnych nie należy jednak przesadzać z ilością błonnika w diecie, pamiętając o tym, że zmniejsza on wchłanianie wielu cennych i tak potrzebnych w tym czasie kobiecie składników odżywczych – witamin i składników mineralnych np. wapnia, cynku i żelaza. Stąd też przy podawaniu diety bogatej w błonnik, należy szczególnie uważnie zabezpieczyć podaż tych składników.

1) wprowadzenie do diety produktów wysokobłonnikowych – świeże warzywa w formie surówek, świeże owoce (jadać raczej surowe wraz ze skórką), suszone owoce, produkty zbożowe – razowe pieczywo, kasza gryczana, pęczak, płatki i otręby),
2) spożywanie niesłodzonych fermentowanych napojów mlecznych – świeżego kwaśnego mleka, naturalnego jogurtu i kefiru, soków ze świeżych owoców i warzyw, warzyw w formie surówek oraz namoczonych lub ugotowanych suszonych owoców (śliwki, morele, gruszki, figi) szczególnie bogatych w błonnik,
3) dodatkowe wypijanie niesłodzonych płynów (6-8 szklanek dziennie),
4) wypicie 1 szklanki ciepłej wody po przebudzeniu i przed śniadaniem,
5) można pić kolejno następujące zioła: senes, kruszynę i rzewień,
6) dwa razy dziennie zjadać łyżeczkę siemienia lnianego zmielonego z cukrem (3 łyżki siemienia + 1 łyżeczka cukru),
7) regularne spożywanie posiłków w spokoju,
8) wyrobienie nawyków regularnych wypróżnień.

To nadmierne gromadzenie się płynu w przestrzeni pozakomórkowej i jamach ciała wskutek ogólnoustrojowego zaburzenia gospodarki wodnej i białkowej lub miejscowych zmian zakłócających równowagę między zatrzymywaniem płynu w naczyniach a przedostawaniem się płynu poza ich światło. Za patologiczne zatrzymanie wody można uważać stan, gdy masa ciała kobiety ciężarnej w ostatnich trzech miesiącach wzrasta o więcej niż 80 g dziennie. W trzecim trymestrze ciąży mogą zacząć puchnąć kobiecie okolice kostki lub stopy w czasie stania. Ulgę przynosi położenie się z nogami uniesionymi do góry. Jeśli te obrzęki trwają dłużej niż 24 godziny, również rano, po wstaniu z łóżka i obejmują ręce i twarz, należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem. Może to być objaw tzw. zatrucia ciążowego – gestozy. Przy zwalczaniu obrzęków ważne jest nie tylko ograniczenie podaży płynów, ale również zmniejszenie ilości spożywanego sodu (dieta niskosodowa z ograniczeniem podaży soli kuchennej).

1) należy zlikwidować zwyczaj dosalania gotowych potraw – nie używamy solniczki,
2) podczas gotowania zastępujemy tradycyjną sól kuchenną tzw. solą dietetyczną lub niskosodową,
3) sporządzamy potrawy bez dodatku soli kuchennej zmieniając ich smak poprzez dodatek naturalnych przypraw i ziół (koperek, ziele angielskie, liście pietruszki, majeranek, szczypiorek, cebula, czosnek, sok cytrynowy, kminek),
4) wyłączamy spożycie produktów wędliniarskich (wędzonki, kiełbasy, pasztety, konserwy mięsne), a tradycyjne dodatki do pieczywa zastępujemy np. gotowanym mięsem, pastą mięsno-warzywną,
5) unikamy kiszonek (ogórki kwaszone i kapusta kwaszona), solonych śledzi, ryb wędzonych, konserw rybnych,
6) nie używamy przypraw na bazie glutaminianu sodu (magii, vegeta, jarzynka),
7) znacznie ograniczamy spożycie serów żółtych i topionych ze względu na zawartość dużych ilość sodu,
8) skuteczna w nowej metodzie terapii obrzęków kończyn dolnych i bólów kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego jest aplikacja specjalnego, elastycznego plastra-taśmy; w celu przeciwdziałania lub zmniejszenia obrzęków limfatycznych, plaster powinien zostać nałożony spiralnie wokół kończyny dolnej, obejmując udo, następnie łydkę, aż do stawu skokowego.

Gwarancją uzyskania zdrowego potomstwa jest dobry stan zdrowia obojga rodziców, a szczególnie matki w czasie całej ciąży. Prawidłowe żywienie w czasie ciąży wpływa na jej przebieg i może chronić przed powikłaniami takimi jak: poronienie, poród przedwczesny, zaśniad groniasty, a także wadami rozwojowymi i chorobami np. niedokrwistością megaloblastyczną, wadą cewy nerwowej. Właściwe prowadzenie kobiety w ciąży przez ginekologa-położnika to nie tylko dbałość o prawidłowy rozwój płodu, stan zdrowia i prawidłowe odżywianie się matki, ale również uwzględnienie wszelkich dolegliwości wiążących się z ciążą a możliwych do uniknięcia bądź złagodzenia naturalnymi niefarmakologicznymi sposobami. Bardzo ważne jest (i nie powinno być lekceważone) samopoczucie przyszłej matki, by okres ciąży nie wiązał się z uczuciem dużego dyskomfortu, lecz był czasem spokojnego oczekiwania na narodziny upragnionego dziecka.