1 stycznia 2012 roku weszła w życie nowa ustawa refundacyjna. Zmieniły się zasady wystawiania recept, zmieniła się lista leków refundowanych, wprowadzone zostały się sztywne ceny leków. Jeżeli pacjent byłby nieubezpieczony, a lekarz tego nie zweryfikował oraz w razie wystawienia recepty nieuzasadnionej udokumentowanymi względami medycznymi pojawia się odpowiedzialność lekarza za tzw. nienależną refundację.
Recepta na leki refundowane nie może mieć mniej niż 200 mm długości i 90 mm szerokości, a przed danymi dotyczącymi przepisanych leków musi się znaleźć adnotacja „Rp”. Natomiast recepta, na której przepisano wyłącznie leki niepodlegające refundacji, nie musi odpowiadać podanemu wzorowi. Leki oznaczone w wykazie leków zarejestrowanych symbolem „Rpw” można przepisywać wyłącznie na drukach zgodnych z wzorem, ale w kolorze różowym, numerowanych i wydawanych nieodpłatnie przez NFZ (albo wskazany przez NFZ podmiot). Druki tych recept są drukami ścisłego zarachowania; recepty te są wystawiane z kopią, która pozostaje u osoby wystawiającej receptę. /Podstawa prawna: § 9 ust. 1, § 10 ust. 1 oraz § 11 r.r.l./
Do 30 czerwca 2012 r. można stosować druki recept niezgodne z nowymi wymogami. Należy jednak pamiętać, aby w polu dotyczącym chorób przewlekłych nie wpisywać literki „P”, ponieważ nowe przepisy nie dopuszczają takiego działania. Ponadto przepisy stanowią, że nawet recepty wystawione na dotychczasowych drukach muszą zawierać informację o odpłatności. /Podstawa prawna: § 29 ust. 1 r.r.l./ Wystawienie recepty tak jak dotychczas polega na czytelnym i trwałym naniesieniu na awersie recepty treści obejmującej dane określone w rozporządzeniu oraz złożeniu na awersie recepty własnoręcznego podpisu osoby uprawnionej do wystawiania recept.
Od 1 stycznia 2012 r. refundacji podlegają wyłącznie leki wymienione w obwieszczeniu Ministra Zdrowia. Pacjent nie ma już możliwości otrzymania z refundacją tych leków, które co prawda na listach się nie znalazły, ale są dokładnymi odpowiednikami leków z list i mają cenę nieprzekraczającą limitu. Wynika to z faktu, że art. 38 ust. 4a ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm.) został uchylony przez art. 63 pkt 15 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (Dz. U. Nr 122, poz. 696, dalej: ustawa refundacyjna).
Zgodnie z nowymi przepisami na recepcie, na której znajdzie się przynajmniej jeden lek refundowany muszą się znaleźć następujące informacje:
1. Dane osoby uprawnionej lub świadczeniodawcy, u którego lekarz jest zatrudniony albo wykonuje zawód. Dane te są następujące: nazwa albo firma, wskazanie siedziby i numer telefonu, identyfikator stanowiący 9 pierwszych cyfr numeru identyfikacyjnego REGON. Dane te mogą zostać naniesione na jeden z trzech sposobów, za pomocą: nadruku, pieczątki, naklejki przymocowanej do recepty w sposób uniemożliwiający jej usunięcie bez zniszczenia druku recepty.
W przypadku recept „pro auctore” i „pro familia” podaje się inne dane. Na takiej recepcie w części przeznaczonej na wpisanie danych pacjenta należy umieścić dodatkowo adnotację „pro auctore” lub „pro familia”. Ten pierwszy rodzaj recepty jest wystawiany, gdy lekarz przepisuje dany lek sam sobie, ten drugi zaś wtedy, gdy lekarz ordynuje leki dla małżonka, zstępnych lub wstępnych w linii prostej oraz dla swojego rodzeństwa (§ 3 ust. 3 r.r.l.). W takim przypadku lekarz wpisuje w polu dotyczącym świadczeniodawcy następujące dane: swoje imię i nazwisko oraz adres miejsca zamieszkania i numer telefonu; dziewięciocyfrowy numer identyfikacyjny określony w umowie z oddziałem wojewódzkiego funduszu upoważniającej do wystawiania recept na refundowane leki (zbudowany jest on w następujący sposób: dwie początkowe cyfry to „98”, dwie kolejne cyfry są identyfikatorem oddziału wojewódzkiego NFZ, który zawarł umowę upoważniającą do wystawiania recept na leki refundowane, a pięć pozostałych cyfr to numer ustalony przez NFZ).
W przypadku recepty „pro auctore” dane pacjenta nie muszą zawierać elementów umieszczonych na pieczątce osoby wystawiającej receptę.
2. Dane dotyczące pacjenta:
– imię i nazwisko;
– adres, który ma zawierać nazwę miejscowości, ulicę, numer domu, numer lokalu, jeżeli został nadany (nie ma potrzeby podawania kodu pocztowego); w przypadku większości pacjentów należy podać adres miejsca zamieszkania; w przypadku osób bezdomnych należy podać adres miejsca zamieszkania lub siedziby świadczeniodawcy, który udzielił świadczenia; w przypadku osób, których to dotyczy, podaje się miejsce pełnienia służby wojskowej;
– wiek w przypadku pacjenta do lat 18, jeżeli nie można ustalić wieku na podstawie numeru PESEL – patrząc praktycznie na problem, należy zauważyć, że wiek trzeba wpisać w przypadku tych pacjentów do 18. rż., dla których PESEL nie jest podawany na recepcie (będą to więc np. cudzoziemcy, dzieci, dla których podaje się numer PESEL opiekuna);
– kod uprawnień dodatkowych pacjenta, a jeżeli pacjentowi nie przysługują te uprawnienia – znak „X”; warto mieć także na uwadze, że zgodnie z § 15 ust. 1 pkt 1 lit. a r.r.l., jeżeli na recepcie nie wpisano, wpisano nieczytelnie lub niezgodnie z rozporządzeniem kod uprawnień dodatkowych pacjenta, to osoba wydająca receptę może określić te dane na podstawie dokumentów dotyczących pacjenta przedstawionych przez osobę okazującą receptę;
– numer PESEL, a w przypadku dziecka do 1. rż. nieposiadającego numeru PESEL lub w razie niemożności ustalenia tego numeru – numer PESEL jednego z opiekunów wraz z odpowiednią adnotacją i podpisem osoby wystawiającej receptę;
– w przypadku osób korzystających ze świadczeń na podstawie przepisów o koordynacji (są to przepisy, na podstawie których obywatele państw Unii Europejskiej mają prawo do korzystania ze świadczeń zdrowotnych w Polsce) należy podać numer poświadczenia dotyczącego tych uprawnień, a w razie braku tego poświadczenia – numer dokumentu uprawniającego do korzystania ze świadczeń na podstawie przepisów o koordynacji wystawionego przez właściwą instytucję zagraniczną; dane te również może uzupełnić osoba wydająca receptę;
– w przypadku cudzoziemca niekorzystającego z przepisów o koordynacji należy podać numer paszportu lub innego dokumentu ze zdjęciem potwierdzającego tożsamość, a przypadku osób posiadających Kartę Polaka numer tej karty; także i te dane mogą zostać uzupełnione podczas wydawania leku w aptece;
3. Identyfikator płatnika: w przypadku większości pacjentów należy podać identyfikator oddziału wojewódzkiego NFZ właściwego dla miejsca zamieszkania pacjenta albo miejsca pełnienia służby wojskowej, natomiast w przypadku osoby bezdomnej – miejsca zamieszkania lekarza wystawiającego receptę albo siedziby świadczeniodawcy; w przypadku pacjentów innych niż ubezpieczeni w funduszu i nieposiadających dokumentu potwierdzającego prawo do świadczeń opieki zdrowotnej należy wpisać znak „X”; w przypadku osoby korzystającej ze świadczeń na podstawie przepisów o koordynacji należy wpisać symbol instytucji właściwej dla tej osoby (czyli symbol państwa); 4. Dane dotyczące przepisanych leków. Dane dotyczące przepisanych leków obejmują:
– międzynarodową lub handlową nazwę leku;
– postać leku (jeżeli występuje w więcej niż jednej postaci); dawkę leku (jeżeli występuje w więcej niż jednej dawce);
– ilość leku (w przypadku leku recepturowego nazwę i ilość surowców farmaceutycznych, które mają być użyte do jego sporządzenia);
– sposób dawkowania – podanie sposobu dawkowania nie zawsze jest konieczne. Należy jednak pamiętać, że bez podawania dawkowania można przepisać maksymalnie dwa najmniejsze opakowania leku określone w wykazach leków refundowanych (w przypadku recept na leki refundowane) albo określone dla leku gotowego (w przypadku recept na leki niepodlegające refundacji), a także 100 sztuk strzykawek do insuliny wraz z igłami, 100 sztuk pasków diagnostycznych albo ilość doustnego środka antykoncepcyjnego niezbędną do sześciomiesięcznego stosowania. Trzeba mieć także na uwadze, że dawkowanie musi zostać podane w przypadku przepisania leku w ilości większej niż podana powyżej lub przepisania leku gotowego albo recepturowego zawierającego w swoim składzie środek odurzający lub substancję psychotropową;
Na jednej recepcie można przepisać do pięciu leków gotowych albo jeden lek recepturowy. Wyjątkiem są leki zawierające środki odurzające lub substancje psychotropowe – w ich przypadku na jednej recepcie można przepisać tylko jeden lek.
Nowością w stosunku do dotychczas obowiązujących przepisów jest między innymi właśnie określenie w rozporządzeniu w sprawie recept lekarskich, że dane dotyczące przepisanych leków obejmują również określenie poziomu odpłatności. W § 6 ust. 1 pkt 6 r.r.l. podano następujące poziomy odpłatności:
B – dla leku wydawanego bezpłatnie,
R – dla leku wydawanego za odpłatnością ryczałtową,
30% – dla leku wydawanego za odpłatnością 30% limitu finansowania,
50% – dla leku wydawanego za odpłatnością 50% limitu finansowania,
100% – dla leku wydawanego za pełną odpłatnością.
Jeśli jednak na recepcie lekarz nie wpisze informacji o odpłatności albo wpisze ją błędnie lub nieczytelnie, to osoba wydająca lek w aptece będzie miała prawo tę informację uzupełnić albo poprawić, zamieszczając na rewersie recepty odpowiednią adnotację i swój podpis (§ 15 ust. 1 pkt 1 lit. h r.r.l.). Sytuacja ta dotyczy wszystkich leków, które mają w przepisach ustalony jeden poziom odpłatności, bez względu na to, czy są one refundowane w przypadku każdego wskazania, czy tylko we wskazaniu określonym w rozporządzeniu.
5. Data wystawienia recepty;
6. Data realizacji recepty, od określonego dnia, a jeżeli nie dotyczy – znak „X” (chodzi tu o recepty z tzw. datą realizacji);
7. Dane dotyczące osoby wystawiającej receptę; dane te muszą zawierać przynajmniej imię i nazwisko oraz numer prawa wykonywania zawodu; podobnie jak w przypadku informacji o świadczeniodawcy dane te mogą zostać naniesione na trzy sposoby, za pomocą: nadruku, pieczątki, naklejki przymocowanej do recepty w sposób uniemożliwiający jej usunięcie bez zniszczenia druku recepty;
8. Numer recepty, który także musi zostać przedstawiony techniką służącą do automatycznego odczytu (kod kreskowy); numer ten ma się składać z 22 cyfr (a nie jak dotychczas z 20 cyfr), przy czym dla starych druków recept ma się on rozpoczynać od cyfr 00, a dla nowych od 01. Kod kreskowy jest obowiązkowy jedynie w przypadku numeru recepty.
9. Inne: Tak jak dotychczas na recepcie może się znaleźć polecenie pilnej realizacji – „Cito”, lub inna równoznaczna informacja, a także zastrzeżenie o konieczności wydania pacjentowi wyłącznie określonego leku – adnotacja „nie zamieniać” lub „NZ” przy leku, którego dotyczy (zob. § 6 ust. 2 pkt 1–2 r.r.l.).
W przypadku większości recept termin realizacji wynosi 30 dni od daty wystawienia. W przypadku recept, na których określona została data realizacji, 30 dniowy termin realizacji jest liczony od naniesionej na recepcie daty realizacji. Wyjątki:
– recepty na antybiotyki i recepty wystawione w ramach pomocy doraźnej – 7 dni;
– recepty na leki sprowadzane z zagranicy dla indywidualnego pacjenta – 120 dni;
– recepty na preparaty immunologiczne wytwarzane dla pacjenta – 90 dni;
– recepty na leki zawierające środki odurzające grupy I N lub substancje psychotropowe grupy II P – 14 dni.
/Rozporządzenie MZ z 23 grudnia 2011 r. w sprawie recept lekarskich (§ 16)/.