Życie seksualne po traumie – porady eksperta

Pewne wydarzenia w naszym życiu mogą oddziaływać tak silnie, że tracimy poczucie sensu, integralności z własnym ciałem czy zaufanie do innych. Zjawisko to nazywamy traumą, która stopniowo przestaje być tematem tabu. O tym, czym jest trauma, jak sobie z nią poradzić oraz jak rozmawiać z partnerem mówi Sylwia Ligowska, psycholożka z Mind Health Centrum Zdrowia Psychicznego.

Czym jest trauma?

 Trauma to stan psychiczny, wpływający negatywnie na funkcjonowanie organizmu, powstały w wyniku działań czy wydarzeń zagrażających bezpośrednio naszemu życiu lub zdrowiu. Mogą to być zarówno nasze własne doświadczenia, jak również innych osób. Stresory traumatyczne to sytuacje zagrażające bezpieczeństwu fizycznemu człowieka i wzbudzające uczucie strachu, przerażenia i bezradności. Są to np. wypadki drogowe, katastrofy komunikacyjne, pożary, gwałt, klęski żywiołowe, akty terroru, wojny.

 – Osoby zmagające się z traumą często nawet nie zdają sobie z tego sprawy. Na poziomie wspomnień czy emocji są bowiem od niej odcięte, a pojawiające się przebłyski pozbawione są kontekstu. Podświadoma reakcja ciała niewiele im zatem mówi. W ustaleniu, co jest jej przyczyną, pomóc może terapeuta. Dzięki specjalistycznym metodom potrafi on przywołać doświadczenia, z okresu którego dana osoba np. nie pamięta – wyjaśnia psycholożka, Sylwia Ligowska z Mind Health Centrum Zdrowia Psychicznego.

Objawy traumy

Przebyta trauma może odbijać się bezpośrednio na naszym zdrowiu fizycznym oraz psychicznym. Często odczuwamy silne poczucie lęku czy niepokoju, które pojawia się w reakcji na konkretny bodziec, kojarzący się z traumą. Dotyk, zapachy czy określone lokalizacje to często bodźce przywołujące doświadczenie stresowe. Aby zredukować taki stan, często unikamy określonych miejsc, kontaktów, które wywołują w nas negatywne skojarzenia. Co więcej, kiedy zmagamy się z trudnym przeżyciem, najczęściej pojawiają się problemy ze snem, a także obniżone poczucie własnej wartości, któremu towarzyszy poczucie winy czy uczucie gniewu, bezpośrednio oddziałujące na naszych bliskich. Przy traumie nieodłącznymi elementami są pojawiające się flashbacki, czyli wspomnienia, na które nasze ciało nagle reaguje tak, jakby właśnie doświadczało ponownie stresora traumatycznego. Dotyczy to również sfery seksualnej. W przypadkach traum związanych z doświadczeniami seksualnymi, często dają one o sobie znać podczas zbliżenia z aktualnym partnerem.

– Trauma może pojawić się jako lęk, strach, napięcie, płacz, sztywność kończyn czy wybuchowość i agresja. Jest to zawsze kwestia indywidualna. Zachowania te mogą objawić się nagle w reakcji na różne bodźce. Nawet będąc w szczęśliwym związku, mając u boku wspierającego i rozumiejącego partnera również mogą pojawić się pewne zachowania i reakcje obronne organizmu u osoby, która doświadczyła kiedyś traumy – mówi psycholożka, Sylwia Ligowska z Mind Health Centrum Zdrowia Psychicznego

Jak poradzić sobie z traumą?

Organizm, a właściwie układ neurologiczny, zazwyczaj sam próbuje poradzić sobie z traumą, jednak czasami potrzebuje wsparcia. Wtedy należy udać się do specjalisty, np. psychoterapeuty czy psychiatry, którego pomoc może okazać się kluczowa. W kontekście doświadczeń seksualnych terapia może sprawić, że seks przestanie nam się kojarzyć z traumatycznym wydarzeniem. – Specjalista może nam pomóc zmienić przekazy, które często pojawiają się w naszej głowie w wyniku traumy – typu „jestem beznadziejna/y”, „to moja wina” – na „przetrwałam/łem”, „udało mi się”, „zrobiłem wszystko co mogłam/em”. Nadając nam bardzo ważną sprawczość – zaznacza psycholożka, Sylwia Ligowska z Mind Health Centrum Zdrowia Psychicznego

Jak rozmawiać z partnerem o traumie?

Pamiętajmy, że w akt seksualny zaangażowane są dwie osoby. Nasz partner zauważy nagły płacz czy sztywność ciała. Warto zatem powiedzieć, co się dzieje, aby druga osoba mogła zrozumieć daną sytuację. Nie ma idealnego scenariusza, jak przeprowadzić taką rozmowę. Ważne jednak, aby osoba, która doświadczyła traumy, sama decydowała o jej tempie i szczegółowości. Rozmowa powinna pojawić się w momencie, kiedy czujemy się bezpiecznie, a także wiemy, że obdarzamy rozmówcę zaufaniem. Są to niezwykle delikatne, intymne kwestie. Najlepiej rozpocząć rozmowę od ogólników, żeby liczba informacji nie przytłoczyła naszego partnera.

– Osoba dzieląca się tak głębokimi przeżyciami także musi wykazać się zrozumieniem, cierpliwością, wsparciem oraz empatią, ponieważ nasz partner może nie wiedzieć, jak poradzić sobie z usłyszanymi informacjami. Może on doświadczyć wyrzutów sumienia, bólu, żalu czy gniewu. Warto w takiej sytuacji komunikować, jakie zachowania partnera będą dla nas pomocne, jakiego wsparcia od niego oczekujemy. Punktem wyjścia do rozmowy może stać się również zaproszenie bliskiej osoby do tego, aby poszła z nami na konsultację do specjalisty. Tam wspólnie para może poszukać, jak radzić sobie z doświadczeniem traumy – podkreśla psycholożka, Sylwia Ligowska z Mind Health Centrum Zdrowia Psychicznego. – Kiedy doświadczyło się traumy, która związana jest z gwałtem czy przemocą seksualną, powrót do seksu wymaga odkrycia na nowo siebie, swojej cielesności i seksualności. Pamiętajmy, niezależnie od sytuacji, zawsze mamy prawo powiedzieć „nie” – bez względu na to, na jakim etapie jest zbliżenie czy rozmowa na jego temat. Nasz partner powinien to zrozumieć i nie naciskać – dodaje Sylwia Ligowska.