Wpływ kwasów tłuszczowych z grupy omega-3 na rozwój mózgu dziecka

Mózg człowieka jest skomplikowanym narządem koordynującym wszystkie procesy zachodzące w organizmie. Aby wspomóc i usprawnić jego pracę, należy zadbać o odpowiednią podaż żywności bogatej w długołańcuchowe wielonienasycone kwasy tłuszczowe, które wpływają na ważne funkcje organizmu.

Na 1000 pierwszych dni życia (czas od chwili poczęcia przez pierwsze lata życia) przypada najintensywniejszy okres rozwoju mózgu. Już w czasie ciąży supernarząd kształtuje się niezwykle szybko. Przed upływem 10. tygodnia ciąży jest już skomplikowanym organem składającym się z miliardów wyspecjalizowanych komórek. Dojrzewanie mózgu przebiega nierównomiernie, w wyniku czego niektóre jego funkcje są dojrzałe pod koniec życia płodowego, a ukształtowanie pozostałych można obserwować, aż do dorosłości. W pierwszym roku życia dziecka mózg zwiększa swój ciężar trzykrotnie – głównie poprzez rozrost neuronów i zwiększenie grubości kory mózgowej. Dlatego przez cały okres 1000 dni życia istotne jest dbanie o zbilansowaną dietę – zarówno mamy, jak i dziecka – która będzie solidnym wsparciem dla rozwijającego się układu nerwowego.

W 5. miesiącu ciąży powstają komórki nerwowe – neurony, dzięki którym niemowlę będzie zdolne do odbierania i rozpoznawania bodźców ze środowiska zewnętrznego – smaku, zapachu, dźwięku, światła oraz dotyku. Po 20. tygodniu ciąży dziecko jest zdolne do odczuwania bólu, a około 26. tygodnia wyraźnie zaczyna reagować na głos mamy. Około 7. miesiąca ciąży tworzy się siatkówka oka, dziecko nabiera zdolności do otwierania i zamykania powieki, a mózg potrafi reagować na światło. W ostatnim miesiącu ciąży układ nerwowy nadal intensywnie się rozwija, jednak organizm dziecka jest już gotowy do życia pozamacicznego, podczas którego nastąpi rozrost komórek nerwowych. Po narodzinach dziecko uczy się reagować na docierające z otoczenia bodźce i nabiera różnych umiejętności (np. koordynację wzrokowo-ruchową, zdolności motoryczne czy poznawcze), które świadczą o rozwoju mózgu i układu nerwowego.

Pozytywne działanie kwasów tłuszczowych

Sposób żywienia ma istotny wpływ na proces kształtowania się układu nerwowego dziecka. Spośród wielu cennych składników zawartych w mleku mamy na szczególną uwagę zasługują wielonienasycone długołańcuchowe kwasy tłuszczowe z grupy omega-3: kwas α-linolenowy i kwas DHA, które są niezbędne do rozwoju mózgu, tkanki nerwowej oraz wzroku. Kwas α-linolenowy korzystnie wpływa na rozwój ośrodkowego układu nerwowego, a kwas DHA na ostrość widzenia u dziecka. W czasie ciąży kwasy α-linolenowy i DHA docierają do płodu przez łożysko, pozytywnie oddziałując na rozwijający się układ nerwowy. Kwas DHA jest głównym materiałem budulcowym błon komórkowych neuronów kory mózgowej. Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe korzystnie wpływają na budowę komórek nerwowych i przekazywanie bodźców zewnętrznych pochodzących z otoczenia. Odgrywają również ważną rolę w rozwoju wzroku – ich znaczną ilość stwierdzono w błonach komórek nerwowych i siatkówki oka.

Kwasy tłuszczowe w ciąży

Przez cały okres ciąży należy zapewnić odpowiednią podaż wielonienasyconych długołańcuchowych kwasów tłuszczowych, jednak szczególnie duże zapotrzebowanie na nie przypada na III trymestr ciąży, kiedy następuje rozwój siatkówki oka dziecka. Kwasy te należy dostarczyć wraz z pożywieniem, gdyż ludzki organizm nie jest w stanie ich sam wytworzyć. Znajdziemy je w tłustych rybach, orzechach czy oleju lnianym. Ponadto ze względu na wysokie znaczenie dla prawidłowego rozwoju całego układu nerwowego Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zaleca kobietom ciężarnym suplementację kwasu DHA na poziomie 200-300 mg dziennie, a w przypadku niskiego spożycia ryb wartość ta wzrasta do 400-600 mg dziennie1.

Źródła cennych składników po urodzeniu dziecka

Karmienie piersią jest najlepszym sposobem żywienia niemowląt. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca wyłączne karmienie piersią przez 6 pierwszych miesięcy życia dziecka, a następnie kontynuację karmienia, przy jednoczesnym rozszerzaniu diety dziecka, do 2. roku życia lub dłużej. Mleko mamy zawiera wiele cennych substancji, między innymi dużą ilość kwasów tłuszczowych mających kluczowe znaczenie dla rozwoju mózgu. W przypadku, gdy mama z różnych przyczyn nie może karmić piersią, warto aby wraz z lekarzem pediatrą wybrała odpowiednie mleko modyfikowane. Na rynku dostępne są produkty, których receptury powstały w oparciu o długoletnie badania nad mlekiem mamy i zawierają kwas alfa-linolenowy – Bebilon 2 z Pronutra+. Właściwie dobrane mleko modyfikowane wspiera prawidłowy rozwój organizmu dziecka, zwłaszcza mózgu, wzroku oraz całego układu nerwowego.

Ważne informacje: Karmienie piersią jest najwłaściwszym i najtańszym sposobem żywienia niemowląt. Mleko matki zawiera wszystkie składniki odżywcze niezbędne do prawidłowego rozwoju dziecka oraz chroni je przed chorobami i infekcjami. Karmienie piersią daje najlepsze efekty, gdy matka prawidłowo odżywia się w ciąży i w czasie laktacji oraz gdy nie ma miejsca nieuzasadnione dokarmianie dziecka. Przed podjęciem decyzji o zmianie sposobu karmienia matka powinna zasięgnąć porady lekarza.

1 Poradnik żywienia kobiet w ciąży, Dorota Świątkowska Klinika Położnictwa i Ginekologii Instytutu Matki i Dziecka, str 75.