Skóra trądzikowa – coraz większy problem nastolatków oraz dorosłych
Trądzik jest głównie kojarzony z osobami w okresie dojrzewania. Do niedawna, nieodłączną częścią nazwy tego schorzenia był przymiotnik „młodzieńczy”, co podkreślało, że jest to przypadłość charakterystyczna dla osób w młodym wieku, ale dzisiejsze statystyki są niepokojące.
Trądzik (także) u dorosłych
Według portalu informacyjno-edukacyjnego Tradzik.edu.pl, trądzik pospolity dotyka ponad 50% kobiet i ponad 40% mężczyzn po 20 roku życia. Coraz więcej osób dojrzałych (nawet po 30 r.ż) boryka się ze skórą trądzikową. Jest to zjawisko globalne; współczesny styl życia (stres, zła dieta, zaburzenia hormonalne) przyczyniają się do rozwoju tej choroby. Skutki nieleczonego trądziku to przede wszystkim blizny potrądzikowe. Stanowią one złożony problem – nie tylko od strony estetyczno-kosmetycznej, ale także psychospołecznej. Osoby, dotknięte tą przypadłością, często odczuwają trudności z socjalizowaniem się – tak na niwie prywatnej, jak i zawodowej. Świadomość negatywnego wyróżniania się wyglądem odbiera pewność siebie i utrudnia kontakty międzyludzkie. W niektórych środowiskach, osoby z bliznami potrądzikowymi mogą mieć poczucie bycia stygmatyzowanymi, dyskryminowanymi czy ocenianymi w niesprawiedliwy sposób. Dlatego podstawowe metody walki z trądzikiem, takie jak dieta, pielęgnacja skóry twarzy i leczenie, prowadzone przy wsparciu profesjonalistów, są tak ważne.
Odmiany trądziku
Dla podjęcia prawidłowego leczenia, kluczowa jest właściwa ocena rodzaju choroby, z którą zmaga się pacjent. Odmian trądziku niestety jest wiele. Lekarz dermatolog i/lub endokrynolog mogą przeprowadzić odpowiednie badania bez których leczenie trądziku młodzieńczego lub u dorosłych może okazać się bezskuteczne lub wręcz szkodliwe dla zdrowia.
Najczęściej można się spotkać z trądzikiem pospolitym. Pod tą nazwą kryje się grupa chorób skóry, dla których wspólnych elementami są: występowanie łojotoku oraz zmiany skórne (wykwity, wypryski, cysty lub torbiele) wypełnione płynem surowiczo-ropnym. W zależności od nasilenia problemu, mówimy o trądziku zaskórnikowym, grudkowo-krostkowym oraz ropowiczym. Dla dwóch ostatnich grup zaleca się połączenie leczenia farmakologicznego doustnego wraz z terapią objawową (zewnętrzną), ponieważ większe zmiany skórne, nieumiejętnie wyciskane, mogą spowodować wystąpienie dużych, widocznych i ciężkich do usunięcia, blizn.
Trądzik bliznowcowy to choroba skóry, zlokalizowana najczęściej w okolicach tyłu głowy. Podstawowymi objawami są: uczucie nieznośnego swędzenia oraz występowanie zapalnych krost i grudek, które z czasem mogą przekształcić się w większe keloidy (zgrubiałe blizny), w których okolicach dochodzi do łysienia i ew. dalszego łączenia keloidów aż do formy większych, nieestetycznych, narośli.
Trądzik wywołany to odmiana choroby, charakterystyczna dla naszych czasów. Zgodnie z nazwą, w tym przypadku zmiany skórne są spowodowane czynnikami zewnętrznymi, zarówno mechanicznymi (zbyt mocne rozdrapywanie czy wyciskanie wyprysków), jak i chemicznymi (agresywne kosmetyki, mocne detergenty, przyjmowane leki z dużą zawartością hormonów lub jodu, medykamenty na bazie barbiturany, etc.).
Trądzik różowaty charakteryzuje się wykwitami o charakterze krostek lub rumieni, których przyczyną jest łojotok oraz uwarunkowane genetycznie zaburzenia naczynioworuchowe (czerwienienie się skóry pod wpływem stresu, aktywności fizycznej, alkoholu, etc.). Pierwsze objawy trądziku różowatego mają charakter nieswoisty, ale ten przewlekły stan zapalny skóry twarzy (głównie środkowej części) może doprowadzić do bardzo poważnych powikłań, np. przerastania skóry nosa czy występowania dolegliwości ocznych.
Trądzik skupiony jest najcięższą odmianą trądziku pospolitego. Jest również trudny do wyleczenia. Charakteryzuje się występowaniem niemal wszystkich zmian skórnych, które pojawiają się w innych rodzajach schorzenia, a także możliwą obecnością przetoków, ropni, blizn koloidalnych i in. Przyczyną powstawania trądziku skupionego jest ponadnormatywne wytwarzanie łoju i rogowacenie ujść mieszków włosowych. Nieleczony odpowiednio wcześnie, może wymagać nawet interwencji chirurgicznej.
Biorąc pod uwagę powyższe odmiany trądziku, w tym potocznie nazywany trądzik młodzieńczy jak również trądzik u dorosłych (odmiany trądziku pospolitego), trafna diagnoza jest kluczowa. W zależności od rodzaju trądziku, leczenie może obejmować stosowanie leków (w tym leków hormonalnych) pod okiem lekarza, stosowanie odpowiedniej diety, maści, kremów lub innych preparatów w formie suplementów diety – takich jak tabletki na trądzik bez recepty.
Blizny potrądzikowe
Najgorszą pozostałością po problemach z cerą są blizny, które w wypadku cięższych rodzajów trądziku potrafią być bardzo głębokie. Odpowiednio wcześnie zdiagnozowana przyczyna trądziku pozwala na szybkie podjęcie leczenia i zwiększanie jego skuteczności poprzez symultaniczne wykorzystanie kilku terapii. Bardzo dobre efekty daje leczenie we współpracy z endokrynologami i dermatologami, ogromne znaczenie ma także ewentualna zmiana sposobu odżywiania, np. przejście na spożywanie produktów nieprzetworzonych, o niskim indeksie glikemicznym. Największą przeszkodą w podjętym wcześniej procesie leczenia jest jednak sam pacjent. Swędzenie, niekiedy towarzyszące trądzikowi oraz świadomość obecności wyprysków i wykwitów na twarzy powoduje nieodpartą potrzebę drapania i wyciskania, co może prowadzić do powstania lub pogłębienia blizn i stanów zapalnych skóry.
W przypadku lżejszych przypadków, łagodnych i stosunkowo niewielkich blizn, dobrze sprawdzają się peelingi chemiczne. Ich zadaniem jest złuszczanie uszkodzonego naskórka co pozwala wygładzić strukturę rany. Powszechnie stosuje się do tego kwas trichlorooctowy, choć do zmian skórnych o charakterze przebarwień można stosować słabsze (np. migdałowy czy salicylowy). W uzasadnionych przypadkach, można wykorzystać głęboki peeling fenolowy, który działa także na głębsze warstwy skóry, dodatkowo pobudzając wytwarzanie kolagenu. Ta substancja świetnie sprawdza się jako „wypełniacz” pozostawionych przez blizny bruzd i przyspiesza procesy gojenia.
Alternatywą dla peelingu są zabiegi medycyny estetycznej z zakresu mikrodermabrazji i dermbrazji. Do złuszczania naskórka wykorzystuje się tutaj oddziaływanie mechaniczne specjalnej głowicy. Zabiegi są bezbolesne i nieinwazyjne, ale skuteczne; w odróżnieniu od peelingu, poza pobudzaniem naskórka do regeneracji, wytwarza się (w wyniku działania sił tarcia) niewielka ilość energii cieplnej, która trafia także do głębiej położonych warstw skóry. Ponieważ ciepło przyspiesza czas reakcji chemicznych, poprawia się ukrwienie określonych części ciała, a co za tym idzie – procesy regeneracyjne, efekt przeciwbólowy, gojący i inne zachodzą szybciej oraz mają bardziej intensywny przebieg.
Zbliżony mechanizm wykorzystuje laseroterapia. Pod wpływem ciepła, tkanki blizny zostają uszkodzone i rozpoczyna się proces ich regeneracji, wzmacniany miejscowo temperaturą, docierającą do głębiej zlokalizowanych tkanek skórnych oraz pobudzającą korzystne procesy naprawcze. Szybki i wyraźny efekt jest jednak okupiony pewnymi ograniczeniami: lasery ablacyjne mogą niekiedy zostawiać niepożądane ślady lub nawet powodować ból, występowanie strupków czy obrzęków. Tej wady nie posiadają lasery nieablacyjne, ale też ich intensywność działania jest mniejsza – terapię przy wykorzystaniu tych urządzeń poleca się zatem do blizn niewielkich, możliwie świeżych i niezbyt głębokich.
Trądzik do niedawna był kojarzony głównie z przejściowym efektem ubocznym burzy hormonalnej, jakiej doświadcza większość nastolatków. Ostatnie badania pokazują jednak, że problem ten dotyczy również dojrzałych osób, co więcej nawet – nie jest to wśród nich zjawisko marginalne. Przykładowo, w przedziale wiekowym 30 – 39 lat, zagrożonymi powstaniem blizn potrądzikowych na twarzy jest. ok. 35% kobiet i 20% mężczyzn. Dlatego właśnie te pozornie nastoletnie przypadłości należy traktować z dojrzałością i świadomością konsekwencji ewentualnych zaniechań; okresowe wizyty u dermatologa i/lub endokrynologa, obserwowanie zmian skórnych, właściwa dieta czy choćby regularne zabiegi oczyszczające skórę nie są mogą pomóc zapobiec rozwinięciu się choroby.
