Słyszałaś, że cholesterol wyłącznie szkodzi zdrowiu. Takich obiegowych opinii na jego temat jest znacznie więcej. Przeczytaj, które z nich odpowiadają prawdzie, a które są fałszywe.
1. Nawet mała ilość cholesterolu jest szkodliwa dla zdrowia
Fałsz. Cholesterol jest bardzo potrzebny organizmowi, m.in. do budowy błon komórkowych, wytwarzania niektórych hormonów, a także kwasów żółciowych ułatwiających trawienie tłuszczów. Większość niezbędnego cholesterolu produkuje sam organizm, reszta jest dostarczana w pożywieniu.
2. Wystarczy badać tylko jego ogólne stężenie
Fałsz. Informacja ta jest niewystarczająca. Bardzo istotna bowiem jest proporcja pomiędzy „złym” cholesterolem LDL i „dobrym” HDL. Ten pierwszy, gdy jest go za dużo, osadza się na ściankach tętnic, tworząc blaszki miażdżycowe. HDL zbiera zaś jego nadmiar i przenosi do wątroby, która wytwarza z niego kwasy żółciowe. Jeśli nie ma równowagi między dostawą a odprowadzeniem cholesterolu, zaczyna rozwijać się miażdżyca. Choroba ta często prowadzi do zawału serca i udaru mózgu.
3. Osoby szczupłe zawsze mają prawidłowe stężenie cholesterolu
Fałsz: Możesz mieć podwyższony poziom cholesterolu, spowodowany złym odżywianiem (np. nadmiarem jaj, tłustych serów), a jednocześnie zachować smukłą sylwetkę dzięki szybkiej przemianie materii. Powinnaś pamiętać również o tym, że u kobiet na straży „dobrego” cholesterolu, chroniącego naczynia krwionośne przed miażdżycą, stoją estrogeny. Gdy po menopauzie zaczyna ich brakować, spada stężenie HDL, podwyższa się zaś LDL. Tymczasem ty możesz nadal pozostać szczupła.
4. Dieta, w której dominują produkty pochodzenia roślinnego, pomaga utrzymać tę substancję w normie
Prawda. Produkty roślinne są zupełnie pozbawione cholesterolu (nawet oleje). Zawierają go natomiast artykuły spożywcze pochodzenia zwierzęcego, np. 100 g sera gouda ma 69 mg cholesterolu, szynki wieprzowej – 81 mg, chudej wołowiny – 50 mg, jedno jajko – 264 mg. Dzienna dawka cholesterolu w pożywieniu nie powinna zaś przekraczać 300 mg.
5. Ćwiczenia fizyczne podwyższają stężenie HDL we krwi
Prawda. Dodatkowo obniżają poziom cholesterolu całkowitego. Aby jednak ćwiczenia były skuteczne, trzeba je wykonywać regularnie, co najmniej 3-4 razy w tygodniu po 30 minut.
6. Trzeba zrezygnować z jedzenia tłuszczów, by obniżyć cholesterol
Fałsz. Nie możesz całkowicie pozbawić organizmu tłuszczów. Bez nich zacznie ci brakować witamin A, E, D i K (tłuszcz jest niezbędny do ich przyswajania) oraz choliny, potrzebnej do trawienia i sprawnego myślenia. Ale wybieraj tłuszcze zawierające głównie nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), czyli oleje roślinne. Nie tylko nie podwyższają one poziomu cholesterolu, ale nawet go nieco obniżają. Ogranicz natomiast do minimum spożycie tłuszczów zwierzęcych (np. smalcu, masła, słoniny). Pamiętaj, że jadasz ich znacznie więcej niż ci się wydaje, bo ukryte są w wielu produktach spożywczych. Właśnie dlatego staraj się wybierać chude gatunki wędlin oraz mięsa i przetwory mleczne (mleko, sery, śmietanę) o niskiej zawartości tłuszczu.
7. Wszystkie tłuszcze zwierzęce szkodzą zdrowiu
Fałsz. Wyjątek stanowią tłuszcze rybie. Zawierają nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3, które obniżają stężenie „złego” cholesterolu, przeciwdziałają tworzeniu się zakrzepów w tętnicach i żyłach. W związku z tym dietetycy zalecają jadanie tłustych ryb morskich przynajmniej 1-2 razy w tygodniu.
8. Dzięki błonnikowi w diecie łatwiej utrzymać tę substancję w ryzach
Prawda. Błonnik (zawarty np. w gruboziarnistym pieczywie, roślinach strączkowych, kaszach) zmniejsza stężenie cholesterolu całkowitego, ponieważ go wchłania. To ogranicza przenikanie tej substancji z jelit do krwi. W związku z tym, po zjedzeniu posiłku bogatego w błonnik, część cholesterolu z pożywienia zostaje wydalona wraz z kałem.
9. Leki obniżające cholesterol przynoszą więcej szkody niż pożytku
Fałsz. Są niezbędne, gdy zmiana stylu życia (np. modyfikacja diety, wysiłek fizyczny) nie jest w stanie zmniejszyć ilości cholesterolu. Dzieje się tak u osób z uwarunkowanym genetycznie wysokim stężeniem tej substancji. Leki te trzeba także zażywać po przebytym zawale serca, w cukrzycy.
10. Żeby zmniejszyć jego ilość, należy wyeliminować z diety mięso
Fałsz. Trzeba tylko ograniczyć ilość potraw mięsnych w codziennym jadłospisie. Mięso jest bogatym źródłem wartościowego białka, żelaza, witamin i soli mineralnych. Nie powinno się więc z niego całkowicie rezygnować. Należy tylko wybierać chude gatunki.
11. Alkohol „zbija” cholesterol
Prawda. Rzeczywiście tak się dzieje. Ale ponieważ alkohol szkodzi wątrobie, lekarze zalecają inne naturalne metody obniżenia cholesterolu: dietę i ruch. Co zaś do alkoholu, dopuszczają jego picie, ale w małych ilościach.
12. Ludzie, którzy mają wysoki poziom cholesterolu, są bardziej podatni na atak serca
Prawda. Młodzież oraz ludzie w średnim wieku, u których poziom cholesterolu przekracza 350, znajdują się tak naprawdę w takim samym zagrożenia jeżeli chodzi o zawał, jak ludzie, u których ten poziom jest znacznie poniżej tego pułapu. Natomiast dla mężczyzn w wieku dojrzałym oraz dla wszystkich kobiet, niezależnie od wieku, wysoki cholesterol wpływa pozytywnie na długość życia.
13. Nadmiar cholesterolu odpowiada za miażdżycę i ma wpływ na choroby układu krwionośnego
Prawda. Cząsteczki tego związku tłuszczowego krążą stale we krwi (nie rozpuszczając się w niej) i docierają do wszystkich komórek. Żeby mogły swobodnie krążyć po organizmie, łączą się z białkami, fosfolipidami i trójglicerydami, tworząc lipoproteiny beta i alfa, czyli LDL i HDL. Nadmiar LDL odkłada się w tętnicach. HDL próbuje z tym walczyć i zabierać złe tłuszcze do wątroby w celu kolejnego przetworzenia. Jeśli jednak LDL jest więcej, zaczyna odkładać się w tętnicach, oblepiając ich ścianki i zwężając tzw. światło naczyń. Krew z trudem się przeciska przez zwężone i usztywnione naczynia, ma w związku z tym duże problemy z dotarciem do wszystkich narządów. To prowadzić może do zakrzepów, wylewów, niedokrwienia tkanek, uszkodzenia nerek itd. Zmniejszone dostawy krwi grożą zwyrodnieniem, a nawet martwicą tkanek i narządów.
14. Kobiecy i męski cholesterol niczym się nie różnią
Fałsz. Kobiety, za sprawą estrogenów, z reguły mają nieco wyższe stężenie cholesterolu, ale jednocześnie wyższy poziom „dobrego” cholesterolu. W ich przypadku jednak cholesterolowa frakcja LDL podnosi się wskutek: ciąży (nie stosuje się wtedy żadnego leczenia), zażywania pigułek antykoncepcyjnych (jeśli przeważają w nich estrogeny, ryzyko miażdżycy nie wzrasta; jeśli przeważają progesterony, HDL obniża się znacznie), menopauzy (z powodu spadku produkcji estrogenów grozi wzrostem LDL; skuteczna może okazać się wtedy zastępcza terapia hormonalna).
15. Rośliny są pomocne w obniżaniu LDL
Prawda. Występują w nich sterole, związki zbliżone budową do cholesterolu. Potrafią wyprzeć go z tzw. miceli, absorbujących cholesterol. Dzięki temu twój organizm wchłania mniej tej substancji tłuszczowej z pożywienia. Sterole obniżają tylko poziom LDL. Źródła steroli: oleje roślinne (sojowy, słonecznikowy), orzechy, migdały. Niewielkie ilości zawierają buraki, szparagi, kalafiory, figi. Wystarczy od 1 do 3 g steroli dziennie, żeby zmniejszyć poziom LDL o 5-15%.
16. Palenie nie ma wpływu na szkodliwe działanie cholesterolu
Fałsz. Nikotyna zwęża i uszkadza ściany tętnic, sprawiając, że organizm jest niedotleniony. Palenie papierosów doprowadza do niedotlenienia mięśnia sercowego, a także do niedokrwienia naczyń krwionośnych, co z kolei przyśpiesza miażdżycę. Eliminacja nikotyny i innych toksyn to ogromna ulga dla serca i krwiobiegu, jak też dla innych narządów ciała. Poza tym udokumentowano, że porzucenie palenia papierosów znacząco zmniejsza ryzyko zawału.
17. Witamina C może obniżyć poziom cholesterolu we krwi
Prawda/Fałsz. Nie istnieją jeszcze jednoznaczne wyniki badań. Wiele badań naukowych jest zgodnych co do tego, że codzienne przyjmowanie 1 g witaminy C u osób z umiarkowanie podwyższonym poziomem cholesterolu może obniżyć potencjalnie szkodliwy cholesterol VLDL i LDL bez ujemnego wpływu na pożądany cholesterol HDL. W tej kwestii nie padło jeszcze jednak ostatnie słowo.
18. Cholesterol jest potrzebny
Prawda. Chociaż ma on nie najlepszą opinię, to bez niego nie możemy się obejść , gdy ż jest potrzebny każdej komórce naszego organizmu od momentu narodzenia po sam kres. jest niezbędny do dobrego trawienia, do produkcji hormonów, do produkcji i przyswajania witaminy D, czy ochrony organizmu przed nowotworami. tak naprawdę cholesterol spożywany przez nas w produktach takich jak mięso czy jaja jest czysty, dopóki nie zostanie poddany procesom przetwarzania (np. gotowanie, smażenie). Wówczas jego część przekształca się w oksycholesterol (utleniony, zawierający dodatkowe atomy tlenu). To on jest toksyczny dla naszych naczyń. Niebezpieczny oksycholesterol zawierają również przetworzone , paczkowane produkty spożywcze.
Jakie powinien mieć stężenie?
Prawidłowy wynik badania to: cholesterol całkowity – poniżej 200 mg/dl, frakcja LDL – poniżej 130 mg/dl (dla osób z chorobą wieńcową i po zawale serca wartość ta jest niższa – poniżej 100 mg/dl), frakcji HDL – powyżej 45 mg/dl (im więcej, tym lepiej). Po raz pierwszy badanie cholesterolu we krwi powinnaś wykonać po ukończeniu 20. roku życia. Potem powtarzaj je co 5 lat. Częściej, raz do roku, powinnaś sprawdzać poziom cholesterolu, jeśli: masz nadwagę, cukrzycę, osoby blisko spokrewnione cierpią na choroby układu krążenia, jesteś po menopauzie.
Źródła:
Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu, pod red. J. Gawęckiego i L. Hryniewieckiego. Wyd. PWN. Warszawa 2003.
http://zdrowie.onet.pl.
http://zdrowie.onet.pl.
http://www.swiat-zdrowia.pl
Anna Skwarek, Moda na Zdrowie, nr 1(80) styczeń 2010.
Zobacz również:
- Czy powinniśmy jeść ryby?
- Dlaczego kobiety żyją dłużej?
- Najlepsze naturalne spalacze tłuszczu
- Zadaj bezpłatnie pytanie dietetykowi
DLa mnie mitem okazało się że statyny leczą, niestety tylko zmniejszają poziom na papierze ale nie leczą przyczyny
punkt 4 nie jest prawdą