Obrazki na papierosach

Barwne ilustracje ostrzeżeń pełniej przedstawiające skutki palenia tytoniu nakaże zamieścić na opakowaniach wyrobów tytoniowych zmiana rozporządzenia w sprawie badania zawartości niektórych substancji w dymie papierosowym oraz informacji i ostrzeżeń zamieszczanych na opakowaniach wyrobów tytoniowych, która właśnie trafiła do konsultacji.
Jak podkreśla resort zdrowia, ostrzeżenia o ryzyku związanym z paleniem tytoniu umieszczane na opakowaniach wyrobów tytoniowych odgrywają istotną rolę w kształtowaniu postaw i zachowań konsumenckich, zwiększając motywację do odrzucenia palenia tytoniu.

Obecne ostrzeżenia tekstowe występują na opakowaniach wyrobów tytoniowych od 6 lat. według MZ upływ czasu powoduje, że stają się one elementem tła, które nie przyciąga uwagi konsumentów. Wprowadzenie ostrzeżeń z ilustracjami jest zgodne z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/37/WE z dnia 5 czerwca 2001 roku w sprawie dostosowania ustaw, rozporządzeń i przepisów administracyjnych państw członkowskich dotyczących produkcji, prezentacji i sprzedaży wyrobów tytoniowych. Nie nakłada ona wprawdzie na kraje członkowskie Unii Europejskiej obowiązku stosowania ostrzeżeń ilustrowanych obrazami, jednak takie rozwiązanie jest zalecane przez Komisję Europejską i Radę Unii Europejskiej (Council Recommendation on Smoke Free Environments, 30.11.2009: COM 2009/328) jako jeden ze skutecznych elementów strategii ochrony zdrowia przed ryzykiem chorób odtytoniowych. Ważnym czynnikiem motywującym do doskonalenia przedmiotowych komunikatów ostrzegawczych są postanowienia art. 11 Ramowej Konwencji Światowej Organizacji Zdrowia o Ograniczeniu Użycia Tytoniu, do której przystąpiły kraje Unii Europejskiej, w tym również Polska.

Dotychczas wśród krajów Unii Europejskiej ostrzeżenia mieszane, łączące tekst z ilustracjami, wprowadziły: Belgia, Francja, Hiszpania, Malta, Łotwa, Rumunia i Wielka Brytania. Ich pozytywne doświadczenia potwierdzają celowość tego środka oddziaływania, zwłaszcza na osoby młode, okazjonalnych palaczy i osoby o niższym poziomie wykształcenia.

Udowodniono, że skuteczne ostrzeżenia na opakowaniach papierosów, w szczególności takie, które uwzględniają ilustracje, motywują palaczy do podjęcia decyzji rzucenia palenia, a także zmniejszają atrakcyjność tytoniu w oczach tych, którzy nie stali się jeszcze nałogowymi palaczami.

Potwierdzono, że zamieszczanie ostrzeżeń na opakowaniach jest niedrogim i silnie oddziałującym sposobem ujawniania prawdy na temat skutków konsumpcji tytoniu. Ostrzeżenia zawierające ilustracje odnoszące się do skutków palenia tytoniu okazują się szczególnie skuteczne w komunikowaniu ryzyka zdrowotnego i motywowaniu zmian w zachowaniu, takich jak rzucenie palenia lub zmniejszenie spożycia tytoniu.

Ostrzegające ilustracje niosą wyraźny i bezpośredni przekaz, jasny nawet dla osób nie potrafiących pisać i czytać. Ilustracja taka redukuje ogólną atrakcyjność paczki papierosów, która spełnia ważną funkcję produktu, którego nowymi konsumentami są z reguły ludzie młodzi, z wysoką wrażliwością na komunikat wizualny i z wysoką świadomością marek.

Ostrzeżenia z ilustracjami okazały się skuteczne w krajach, które wprowadziły wymóg ich zamieszczania. Przykładowo:
– w Kanadzie 58 proc. palaczy stwierdziło, że ostrzeżenia te skłoniły ich do głębszego zastanowienia się nad zdrowotnymi skutkami palenia,
– w Brazylii 67 proc. palaczy stwierdziło, że ostrzeżenia te wzmocniły w nich decyzję rzucenia palenia, a 54 proc. palaczy stwierdziło, że ostrzeżenia skłoniły ich do zmiany opinii o zdrowotnych skutkach palenia,
–  w Singapurze 28 proc. palaczy stwierdziło, że ostrzeżenia te skłoniły ich do ograniczenia liczby wypalanych papierosów, a co szósty palacz stwierdzał, że pod wpływem tych ostrzeżeń zaczął unikać palenia w obecności dzieci,
– w Tajlandii 44 proc. palaczy stwierdziło, że wskutek oddziaływania tych ostrzeżeń perspektywa rzucenia przez nich palenia w przeciągu miesiąca stała się „dużo bardziej” prawdopodobna, a 53 proc. z nich stwierdziło, że ostrzeżenia skłaniają ich do „ częstego” zastanawiania się nad ryzykiem zdrowotnym palenia.