Kuchnia irlandzka – tradycyjne dania, przyprawy i przepisy

Irlandia to kraj w przeważającej części rolniczy, stąd sztuka kulinarna tego kraju opiera się na niewyszukanej kuchni wiejskiej, składającej się z prostych aczkolwiek wyśmienitych i bardzo pożywnych potraw. Mimo, iż kuchnia irlandzka uległa wpływom kuchni francuskiej i amerykańskiej, to nawyki pozostały te same. W kuchni irlandzkiej ze względu na surowość klimatu używa się dużych ilości mięsa, ryb, owoców morza i nabiału. Najbardziej popularnymi gatunkami mięs są wołowina, baranina i wieprzowina. Dania mięsne spożywane na co dzień są niezbyt wyszukane i podobnie jak w Polsce, podawane najczęściej z ziemniakami. W kuchniach tego wyspiarskiego państwa używa się też dużo chleba. Popularnością cieszy się chleb razowy i biały chleb sodowy. Wśród nabiału Irlandczycy preferują sery. Takie marki serów jak Gubbeen i Cashel Blue są dobrze znane nie tylko w Europie, ale też w poza nią. W Irlandii produkuje się ser cheddar, na farmach położonych w centrum kraju.

Na śniadanie podaje się porcję tradycyjnej owsianki lub smażony bekon, kiełbaski, jajka, placki ziemniaczane i kaszankę. Wszędzie, poza dużymi miastami, lunch stanowi główny posiłek dnia i zwykle składa się z trzech dań. Jada się kanapki z filiżanką herbaty, kawy lub zupy. Tradycyjny obiad składa się przede wszystkim z baraniny oraz ziemniaków (taką potrawą jest m. in. Irish Stew – czyli baranina duszona z ziemniakami i cebulą w gęstym sosie). Kolacja jest dość lekka, podaje się przeważnie wędliny. Na deser Irlandczycy przyrządzają często puddingi z jabłek lub jagód, mleka, mąki owsianej i miodu. Pieką również barm brack, czyli słodki „wróżebny chleb” z bakaliami i owocami.

Jeżeli zaś mowa o irlandzkich przysmakach, jak na wyspiarzy przystało, Irlandczycy korzystają z darów morza, rzek i jezior. Do miejscowych przysmaków należą makrela, łosoś, sola. Krewetki z Morza irlandzkiego cieszą się sławą na całym świecie. Ostrygi, nota bene bardzo drogie, również znajdują się na rynku i w przepisach, mimo iż nie pojawiały się kiedyś na stołach. Muszle, kraby, krewetki oraz ostrygi podawane są z dużą ilością czosnku, trawy cytrynowej i wina.

W kuchni irlandzkiej tradycyjnie królują ziemniaki, przywiezione z Ameryki pod koniec XVI wieku, obecnie ziemniaki spożywa się niemal przy każdym posiłku. Irlandczycy gotują je tradycyjnie „w mundurkach”. Wiele tradycyjnych irlandzkich potraw opiera się, zatem na ziemniakach, często podawanych razem pod kilkoma postaciami. Ziemniaki tłuczone, gotowane w mundurkach, puree, placki, ciastka i zupy ziemniaczane, colcannon to tylko niewielka próbka irlandzkich umiejętność „obchodzenia” się z tym, wydawałoby się bardzo prostym warzywem. Na uwagę zasługują placki ziemniaczane oraz zupa kartoflana. Do popularnych potraw należą też tłuczone ziemniaki obsmażane na maśle z cebulką i kapustą  lub posiekanymi porami i jarmużem. Obie te potrawy przygotowuje się z okazji święta Halloween.
Irlandia to także kraj baraniny i steku, słynących ze swojej znakomitej jakości. Kuchnia irlandzka, podobnie jak polska, w dużej mierze opiera się na mięsie. Niemal wszędzie serwuje się gulasz. Składniki na irlandzki gulasz Irish Stew są różne w zależności od regionu jest to mięso baranie lub jagnięce. Kwestia czy należy dodać marchew czy nie budzi gorące dyskusje! Innym popularnym mięsnym daniem jest Coddle – co w tłumaczeniu oznacza „rozpieszczać”. Danie pochodzi z Dublina, jest to warstwa gotowanych wieprzowych parówek, bekon, plastry ziemniaków i cebuli, a wszystko to podawane w wywarze z bekonu i kiełbasek posypane pietruszką.
Równie długą tradycją szczyci się słodki chlebek korzenny z bakaliami, zwany barm brack. Klasycznym irlandzkim napojem jest oczywiście piwo Guinness, rodzaj portera – ciemne i gorzkie. Zamawiając a guinness, zawsze dostaje się pintę, czyli nieco ponad pół litra; kto chce ćwiartkę, musi poprosić o a glass. Jak zgodnie twierdzą Irlandczycy, piwo z pubu ma niewiele wspólnego z napojem sprzedawanym pod tą samą nazwą za granicą. Prawdziwego Guinnessa trzeba przede wszystkim odpowiednio przechowywać, czym rzadko zawracają sobie głowę właściciele nieirladzkich pubów. Piwo nalewa się powoli (chyba największą gafą w pubie jest poprosić barmana, żeby się pospieszył) i nawet w Irlandii nietrudno wyczuć różnice w smaku – najlepsze podają w Dublinie, gdzie się je warzy. Niektórzy smakosze Guinnessa oceniają jego jakość po charakterystycznej gęstej pianie. Whiskey irlandzka jest wytwarzana z jęczmienia, pszenicy, żyta oraz owsa. Po procesie destylacji rozczyn rozcięcza się czystą wodą otrzymując w ten sposób trunek o zawartość około 40 % alkoholu. W Irlandii Whiskey leżakuje w beczkach przez co najmiej 3 lata, oczywiście im dłużej leżakuje tym lepiej. W Irlandii Whiskey pija się przeważnie czystą a dodanie lodu uważane jest za profanację narodowego trunku. Wpływ kultury angielskiej na sztukę kulinarną Irlandczyków spowodował dużą popularność herbaty. Pije się tu również kawę, którą przyrządza się mocną, często z dodatkiem whisky lub bitej śmietany.

Składniki: 1 kg baraniny bez kości, 40 dag cebuli, 1,5 kg ziemniaków, 2 marchewki, sól, pieprz, szczypta tymianku.
Przygotowanie: Na patelnię położyć baraninę z tymiankiem, dodać zimną wodę, tak aby przykryła składniki. Gotować na małym ogniu przez godzinę. Dodać obraną wcześniej cebulę, ziemniaki i marchewkę. Doprawić solą i pieprzem. W dalszym ciągu gotować (aż warzywa zmiękną). Przyprawiać w miarę potrzeby. Można podawać samo lub z ugotowaną zieloną kapustą lub brukselką.

Składniki: 0,15 l śmietany, 0,15 l mleka, 1 jajko, 2 łyżki (lub więcej) parmezanu, 1 łyżka mąki kukurydzianej (lub zwykła, rozpuszczona 1 łyżeczką zimnej wody) do zagęszczenia, czarne oliwki, wędzona lub miodowa smażona szynka, grzyby, pietruszka, czarny pieprz, gałki muszkatowe.
Przygotowanie: Usmażyć szynkę i grzyby. Ubić razem jajko, mleko, ser, pieprz, gałki muszkatowe i pietruszkę. Ugotuj całą mieszankę i dodaj rozpuszczoną mąkę aż sos zgęstnieje. Polać tym sosem szynkę i grzyby. Dodać pokrojone oliwki.

Składniki: 75 g masła, 125 ml mleka, 2 pory (można zastąpić cebulką szalotką), 6-8 ziemniaków, sól, pieprz.
Przygotowanie: Wkładamy 25 g masła na patelnię, dodajemy mleko i stawimy na średnim ogniu. Mieszamy, aż masło stopi się i wrzucamy posiekany por. Zmniejszamy ogień i dusimy przez 10-15 min., aż poru będą miękkie, od czasu do czasu mieszamy. Ziemniaki pokrojone w kawałki wrzucamy do dużego garnka z osoloną zimną wodą i doprowadzamy do wrzenia. Przykrywamy i gotujemy na wolnym ogniu przez 20 min., aż ziemniaki będą miękkie. Dokładnie odcedzamy. Do ziemniaków dodajemy por wraz z wywarem. Całość ucieramy, aż wszystkie składniki wymieszają się na kremową masę. Doprawiamy solą i pieprzem. Nakładamy masą ziemniaczaną na ogrzany półmisek, podczas nakładania ziemniaków na talerz, zamaczamy każdą porcję w stopionym, maśle następnie robimy w środku masy wgłębienie, do którego wkładamy resztę masła.

Składniki: 500 g kapusty, 75 g masła, 125 ml mleka, 2 pory (można zastąpić cebulką szalotką), 6-8 ziemniaków, sól, pieprz.
Przygotowanie: Wkładamy 25 g masła na patelnię, dodajemy mleko i stawimy na średnim ogniu. Mieszamy, aż masło stopi się i wrzucamy posiekany por. Zmniejszamy ogień i dusimy przez 10-15 min., aż poru będą miękkie, od czasu do czasu mieszamy. Ziemniaki pokrojone w kawałki wrzucamy do dużego garnka z osoloną zimną wodą i doprowadzamy do wrzenia. Przykrywamy i gotujemy na wolnym ogniu przez 20 min., aż ziemniaki będą miękkie. Dokładnie odcedzamy. Kapustę gotujemy, aż będzie miękka. Do ziemniaków dodajemy por wraz z wywarem. Całość ucieramy, aż wszystkie składniki wymieszają się na kremową masę. Doprawiamy solą i pieprzem. Ugotowana kapustę szatkujemy i dodajemy do masy.
Nakładamy masą ziemniaczaną na ogrzany półmisek, następnie robimy w środku masy wgłębienie, do którego wkładamy resztę masła.

Składniki: 5 dużych ziemniaków, 2 duże cebule, 75 g masła, gałązka pietruszki, tymianku, szałwii lub pół łyżeczki sproszkowanych ziół, 1,25 l wody, 2 łyżki śmietany, siekany szczypiorek lub mięta.
Przygotowanie: Ziemniaki i cebule obrać, pokroić w cienkie plasterki i dusić powoli w maśle szczelnie przykryte przez 15 min., nie dopuścić do zbrązowienia. Dodać wodę i zioła, sól, pieprz i gotować dalej na wolnym ogniu aż do miękkości warzyw (około 25 min.). Dodać zioła, mleko zagotować i podawać na gorąco z dodatkiem śmietany i siekanym szczypiorkiem i miętą. Aby zupa była gładka i kremowa przetrzeć przez sito lub zmiksować przed dodaniem szczypiorku i śmietany.

Składniki: 1/2 dużej marchewki, 1-2 duże cebule, 450 g mielonego mięsa, 1 puszka pomidorów, 1/2 puszki puree z pomidorów, 4 cienkie kawałki salami, 6 cienkich kawałków pepperoni, 2 kawałki majeranku, 1 kawałek rozmarynu, 3 kawałki bazylii, 1/2 łyżeczki czarnego pieprzu, 1 łyżeczka parmezanu (lub szczypta do smaku), 2 ząbki czosnku, lekko wędzona szynka, pieprz, grzyby i marynowane cebule do smaku, czerwone wino do polania.
Przygotowanie: Posiekać i usmażyć cebule, mięso i czosnek. Dodać wszystko z wyjątkiem pieprzu i wina, gdy mięso jest zarumienione. Dodawać przyprawy dopóki mikstura nie będzie miała ich smaku. Dodać pieprz na 5 min. przed podaniem, dodać wino w ostatniej minucie.