Dna (skaza) moczanowa a powikłania zdrowotne | Wszystko dla zdrowia i urody, porady kulinarne Uroda i Zdrowie - serwis nie tylko dla kobiet!

Dna (skaza) moczanowa a powikłania zdrowotne

2 listopada 2022, dodał: pinkmause
Artykuł zewnętrzny

Share and Enjoy !

Shares

Porozmawiaj o tym na Forum TUTAJ

Dna moczanowa jest chorobą cywilizacyjną. Towarzyszy ludzkości od zawsze. W dawnych czasach nazywana chorobą bogaczy jest przewlekłym i nieuleczalnym schorzeniem. W dzisiejszych czasach dzięki postępowi medycyny można ją jednak prawie całkowicie wyeliminować, poprzez przestrzeganie odpowiedniej diety.

dna moczanowa kobieta
Skaza moczanowa (dna moczanowa, artretyzm, łac. arthritis urica, diathesis urica) jest przewlekłą chorobą charakteryzującą się podwyższonym poziomem kwasu moczowego w krwi, który wynika z nadmiernego wytwarzania kwasu moczowego (postać metaboliczna choroby) lub niedostatecznego jego wydalania (postać nerkowa choroby). W skazie pierwotnej nie stwierdza się przyczyn innych niż genetyczne. W większości przypadków, spowodowana jest upośledzeniem wydalania kwasu moczowego do cewek nerkowych w wyniku obniżenia filtracji lub sekrecji kwasu moczowego i zwiększenia jego resorpcji. Rzadko przyczyną jest zwiększone wytwarzenie kwasu moczowego, spowodowane niedoborem fosforybozylotransferazy hipoksantynowoguaninowej HG-PRT (zespoły Lescha-Nyhana i Kelleya-Seegmillera). Jeszcze rzadziej przyczyną jest nasilenie aktywności syntetazy fosforybozylopirofosforanowej (choroba von Gierkego). W skazie wtórnej nadmierne wytwarzanie kwasu moczowego lub jego upośledzone wydalanie są wynikiem innej choroby (białaczka, czerwienica, niedokrwistości hemolityczne, choroba nowotworowa, mocznica) lub objawem ubocznym farmakoterapii lub rentgenoterapii. Przyczyną dny wtórnej może też być mniejsze wydalanie kwasu moczowego spowodowane głodem, chorobami nerek, kwasicą ketonową lub mleczanową oraz działanie leków, np. moczopędnych. Częstsza jest postać wtórna (70%) niż pierwotna. Obserwuje się także predyspozycje rodzinno-dziedziczne do tej choroby. U 20% chorych przyczyną dny moczanowej są diuretyki czyli leki moczopędne.
Wspólnym mianownikiem wszystkich postaci dny jest tzw. hiperurykemia, czyli podwyższony poziom kwasu moczowego w surowicy. Jest to warunek konieczny do wystąpienia jakiejkolwiek postaci dny moczanowej. Przyczyna skazy moczanowej leży w organizmie chorego, ale u osób z hiperurykemią znamiennie częściej wykazuje się spożywanie potraw bogato komórkowych, obfitujących w kwasy nukleinowe. Podczas trawienia kwasy nukleinowe są początkowo rozszczepiane do nukleotydów przez nukleazy trzustkowe. Następnie w jelicie cienkim wydzielane są nukleotydazy, które hydrolizują nukleotydy do nukleozydów i kwasu fosforowego. Nukleozydy ulegają rozszczepieniu przez jelitowe nukleozydazy do cukrów, puryn i purymidyn wchłanianych w drodze transportu czynnego. Wchłonięte puryny są metabolizowane do kwasu moczowego /porównaj: https://urodaizdrowie.pl/skaza-moczanowa/.
Kliniczne objawy skazy moczanowej mogą występować także u osób z nietolerancją fruktozy, u których stężenie kwasu moczowego we krwi wzrasta po spożyciu nawet bardzo małych ilości tego cukru. Dane wskazują, że choć rodzaj diety nie przyczynia się do powstania choroby, to jednak może wpływać na jej przebieg, modyfikując stężenie kwasu moczowego we krwi. Nagromadzony w ustroju kwas moczowy odkłada się w postaci moczanu sodowego w stawach, chrząstkach i tkankach miękkich z nerkami włącznie, wywołując objawy kliniczne ze strony tych narządów. Prawidłowy poziom kwasu moczowego we krwi wynosi 200-420 μmol/l u mężczyzn i 150-340 μmol/l u kobiet przed okresem menopauzy (wpływ estrogenów). W warunkach fizjologicznych kobiety po menopauzie mają podobne stężenia kwasu moczowego we krwi jak mężczyźni. Kobiety chorują zwykle dopiero po menopauzie. U ludzi kwas moczowy jako końcowy produkt przemiany puryn jest wydalany przez nerki. U większości innych ssaków kwas moczowy przed wydaleniem jest przekształcany w alantoinę. Prawidłowe dobowe wydalanie kwasu moczowego wynosi 10 mg/kg należnej masy ciała. Zmniejsza się ono wskutek defektów cewkowych lub jako wyraz upośledzenia czynności nerek. Wytrącanie moczanów w niższej temperaturze (ok. 30oC) występuje już w stężeniu 4 mg/dl, igiełki kryształów moczanu jednosodowego odkładają się w tkankach słabo unaczynionych (ścięgna, więzadła) i nieunaczynionych (chrząstka), np. w małżowinach usznych, w pobliżu stawów obwodowych. Skaza moczanowa rozwija się więc, gdy rośnie stężenie kwasu moczowego w surowicy krwi i tkanki okołostawowe reagują zapalnie na odkładanie się w nich złogów kwasu moczowego – powstają wtedy guzki dnawe (inaczej artretyczne, które mogą pojawić się też pod skórą małżowiny usznej). Złogi te wywołują typowe, bardzo bolesne, wysiękowy zapalenia i powodują niszczenie chrząstek stawowych. W zaawansowanych postaciach choroby złogi kryształów moczanów odkładają się w dużych stawach i nerkach.

Zapalenie stawów w przebiegu dny

Choroba przez długi czas (nawet 20-30 lat) niszczy nasz organizm w ukryciu i bezobjawowo (bezobjawowa hiperurykemia). Wśród późniejszych, symptomatycznych objawów wymienia się: ostre nagłe napadowe (zwykle w nocy) zapalenie, na początku pojedynczych, stawów, zwykle stawu palucha (podagra) lub stawu łokciowego (chiragra). Są to obrzęki stawów, zaczerwienienia skóry wokół obrzękniętego stawu, towarzyszy im bardzo silny ból. Temperatura ciała wzrasta, rośnie stężenie limfocytów we krwi obwodowej oraz stężenie kwasu moczowego we krwi. Napad może trwać nawet kilka dni, czasami kilka tygodni. W początkowym stadium choroby napady są dość rzadkie, zdarzają się raz na kilka do kilkunastu miesięcy, w dalszym przebiegu choroby zdarzają się jednak coraz częściej. Między napadami dny nie ma żadnych dolegliwości, są tylko zniekształcenia stawów oraz guzki dnawe (okresy międzynapadowe) /więcej, patrz: https://urodaizdrowie.pl/skaza-moczanowa/. Napadom sprzyja duży wysiłek fizyczny, urazy, zdenerwowanie i stres, nadużywanie alkoholu, operacje, także niektóre leki, zła dieta i niektóre potrawy zawierające dużo puryn (wątroba, nerki, mózg, ryby: sardynki, śledzie). Ostre zapalenie stawów w przebiegu dny częściej dotyczy mężczyzn niż kobiet. U mężczyzn po raz pierwszy napad bólu występuje zazwyczaj po 40-50 roku życia, kobiety zwykle chorują po menopauzie. Według różnych danych choruje od 5 do 28 mężczyzn/1000; spośród kobiet 1-6/1000 kobiet.
W zależności od umiejscowienia ostrego, nawrotowego stanu zapalnego narządu ruchu wyróżniamy:
1) chiragrę – jeśli dotyczy dłoni;
2) podagrę – jeśli dotyczy stóp;
3) gonagrę – jeśli umiejscowiony jest w obrębie stawu kolanowego;
4) omagrę – jeśli obejmuje staw barkowy;
Nieleczenie dny prowadzi do dny przewlekłej, czyli przewlekłego wielostawowego zapalenia stawów. Zapaleniu towarzyszą inne choroby: nadciśnienie tętnicze nerkopochodne, niewydolność krążenia, charakterystyczne ubytki kostne, objawy ze strony układu moczowego, przede wszystkim kamica moczanowa i nefropatia, zapalenie i niewydolność nerek. Przewlekłe zapalenie stawów obejmuje wiele stawów, przebiega z powstawaniem nadżerek na powierzchniach stawowych, tworzeniem się złogów moczanowych w kaletkach stawowych i pochewkach ścięgnistych. Guzki dnawe na rękach i stopach przebijają skórę, a zawarte w nich moczany wydostają się na zewnątrz w postaci kredowej masy.

Nerkowe powikłania dny

Choroba nerek jest najczęstszą po zapaleniu stawów postacią dny moczanowej. Zajęcie nerek może się objawiać różnego typu zaburzeniami. Nefropatia dnawa charakteryzuje się odkładaniem złogów kryształów moczanu jednosodowego w tkance śródmiąższowej rdzenia i piramid nerkowych. Przewlekła niewydolność nerek, przechodząca w stadium schyłkowej niewydolności, jest przyczyną 10% zgonów chorych z dną moczanową. Kamica moczanowa jest spowodowana wytrącaniem się kryształów kwasu moczowego w cewkach zbiorczych, miedniczkach nerkowych i moczowodach. Zablokowanie przez kamień odpływu moczu z nerki jest przyczyną typowej kolki nerkowej. Kamienie moczanowe stanowią ok. 10% wszystkich kamieni nerkowych. Kamica nerkowa moczanowa występuje u 10-25% chorych z dną moczanową. Kamica moczanowa ze względu na lokalizację zwana jest także kamicą nerkową, moczowodową, kielichową, pęcherzową lub cewkową.
Rozpoznanie dny moczanowej opiera się na charakterystycznych objawach chorobowych, badaniu krwi określającym stężenie kwasu moczowego w surowicy, badaniu płynu stawowego na obecność kryształów moczanów i RTG stawów. Prawidłowe leczenie tej przewlekłej choroby jest warunkiem uniknięcia nieodwracalnych powikłań stawowych i nerkowych. Polega na zmniejszeniu ilości napadów dny, łagodzeniu objawów oraz bólu, usuwania skutków zmian w stawach i innych narządach (kolchicyna, leki niesterydowe przeciwzapalne: najczęściej indometacyna, naproksen lub ibuprofen, glikokortykosteroidy). Podaje się leki hamujące syntezę kwasu moczowego oraz zwiększające jego wydalanie z moczem (allopurinol – lek hamujący wytwarzanie kwasu moczowego lub probenecid – lek moczanopędny, czyli zwiększający wydalanie kwasu moczowego z moczem) /więcej, patrz: https://urodaizdrowie.pl/skaza-moczanowa/Uszkodzenia dotkniętych stawów leczy się też ortopedycznie i stosuje się zabiegi fizykoterapeutyczne. Leczenie powikłań nerkowych polega na skutecznym zwalczaniu infekcji bakteryjnych w drogach moczowych (wskazana jest alkalizacja moczu sodką lub Citrolytem, co ułatwia rozpuszczanie złogów moczanowych), ewentualne kamienie nerkowe usuwa się bądź metodą chirurgiczną lub rozkrusza się je przy pomocy uderzeniowej fali ultradźwiękowej (tzw. ESWL), albo usuwa się innymi metodami instrumentalnymi. Ważne jest również szybkie i efektywne leczenie wszelkich infekcji dróg moczowych. Można również stosować roślinne leki o działaniu moczopędnym np. liście mącznicy, liście brzozy, ziele skrzypu, korzeń lubczyku, korzeń mniszka lekarskiego, ziele nawłoci pospolitej. Zioła te wchodzą w skład popularnej mieszanki ziołowej Urosan. Bardzo ważną rolę w profilaktyce odgrywa także unikanie stresów zarówno psychicznych jak i fizycznych (ekspozycja na niskie temperatury, wysiłek fizyczny) oraz utrzymanie prawidłowej masy ciała.
Już w czasach Hipokratesa (460-370 p.n.e.) skazę moczanową wiązano z nadużyciem pokarmów, wina i seksu, traktując ją jako chorobę elit społecznych. Od czasów Galena (131-201 n.e.) znany jest korzystny wpływ diety na przebieg choroby. Dziś już wiadomo, że dieta niskopurynowa zmniejsza stężenie moczanów we krwi oraz zapobiega ostrym atakom i przewlekłym komplikacjom dny (ścisłe przestrzeganie diety ubogopurynowej powoduje obniżenie poziomu kwasu moczowego w surowicy o 1 mg%). Z punktu widzenia patofizjologii choroby naczelną zasadą dietetyczną jest ograniczenie podaży związków purynowych w pożywieniu. Stworzono wykazy produktów żywnościowych, skategoryzowanych pod względem zawartości puryn. Zawartość ta jest przeliczana na ilość wytwarzanego kwasu moczowego z określonej zwyczajowym spożyciem porcji produktu. Wyróżnia się produkty, z których powstaje <50 (I), 50-100 (II), >100 mg kwasu moczowego (III) (ze zwyczajowej porcji). Produkty z grupy III są zasadniczo zabronione (zdecydowanie przeciwwskazane w diecie chorego na dnę). Produkty z grupy II mogą być spożywane w ograniczonych ilościach (poza okresami zaostrzeń), natomiast grupa I to produkty ubogopurynowe, zalecane w żywieniu w tej jednostce chorobowej. Dieta niskopurynowa z definicji powinna zawierać poniżej 300 mg kwasu moczowego, chociaż często wystarczające i znacznie łatwiejsze do osiągnięcia jest mniej restrykcyjne ograniczenie do 500 mg.
1) Grupa I – mleko, sery białe, żółte, tłuszcze, produkty zbożowe, większość warzyw (w tym ziemniaki), większość owoców, ziarna i orzechy, z wędlin – metka, mortadela, salami, szynka gotowana;
2) Grupa II – mięsa, ryby i wędliny: flądra, lin, wołowina, mostek, parówki, kaszanka; warzywa: dynia, fasolka szparagowa zielona, jarmuż, kapusta czerwona i włoska, suche nasiona roślin strączkowych; owoce: banan, melon;
3) Grupa III – ryby: dorsz, karp, łosoś, pstrąg, sandacz, makrela, sardynka, sola, szczupak, szproty wędzone, śledź; mięso: cielęcina, jagnięcina, wołowina, karkówka, rostbef, wieprzowina, drób, podroby, dziczyzna; warzywa: brokuły, brukselka, kalafior, kukurydza, papryka, por, szpinak; grzyby, napoje alkoholowe.
Źródłem białka w tej diecie są głównie produkty mleczne. Przy nie tolerowaniu mleka i produktów mlecznych w czystej postaci, należy je spożywać w potrawach: 100 g mleka płynnego = 15 g sera twarogowego = 10 g mleka w proszku odtłuszczonego = 15 g mleka w proszku pełnego. Mogą to być np. pierogi leniwe, budynie z twarogu i warzyw lub z twarogu i kasz. Organizmowi należy zapewnić dostatecznej ilości żelaza i witamin. Tłuszcze wydatnie ogranicza się. Zapotrzebowanie energetyczne uzupełnia się węglowodanami. Węglowodany w przeciwieństwie do tłuszczów wzmagają wydalanie moczanów z organizmu. Posiłki należy podawać regularnie, 4-5 dziennie lecz ostatni posiłek należy jadać 4-5 godzin przed snem. Chorzy powinni również pić co najmniej 2-3 litry płynów dziennie (najlepiej wodę mineralną alkaliczną), co sprzyja obniżaniu stężenia kwasu moczowego we krwi. Największe stężenie związków sprzyjających rozwoju kamicy nerkowej stwierdza się w moczu w godzinach rannych, kiedy objętość minutowa moczu jest najmniejsza. Z tego powodu chorzy powinni też przyjmować płyny przed pójściem spać. Zagęszczenie moczu wzrasta także po posiłkach, stąd zalecane jest nie przejadanie się, zwłaszcza w porze obiadowej, i przyjmowaniem płynów przy każdym posiłku. Aby podwyższyć pH moczu, zaleca się picie alkalicznych wód mineralnych. Nadmierne spożycie alkoholu może powodować wzrost stężenia kwasu moczowego we krwi i wywołać ostry atak dny stawowej. Alkohol bowiem nie tylko aktywuje metabolizm puryn, lecz także zwiększa stężenie kwasu mlekowego we krwi, który hamuje wydalanie kwasu moczowego przez nerki. Chorzy powinni więc wystrzegać się spożywania napojów alkoholowych.
Przyjmowanie leków skutecznie obniżających stężenie kwasu moczowego w surowicy, powoduje, że ograniczenia dietetyczne przy dnie moczanowej nie muszą być radykalne. Z diety przy dnie moczanowej należy wykluczyć jako pokarmy szczególnie bogate w puryny: wątrobę, móżdżek, cynaderki, mięso baranie, kawior, śledzie, sardynki, czekoladę, kakao, kawę naturalną, mocną herbatę i orzechy. Zalecane są natomiast: warzywa, owoce, mleko, chudy ser, ziemniaki /więcej, patrz: https://urodaizdrowie.pl/skaza-moczanowa/. Związków purynowych nie zawierają również : masło, śmietana, miód, dżemy, marmolady i cukier. Jednak w połączeniu dny z cukrzycą, hipercholesterolemią lub hiperlipoproteinemią, nie mogą one mieć dużego zastosowania w diecie. Potrawy przygotowywać bez tłuszczu; tłuszcz na surowo dodawać do ugotowanych potraw. Technika sporządzania posiłków opiera się na gotowaniu w wodzie lub na parze. Mięso gotuje się wyłącznie w dużej ilości wody. Ze względu na małą jego ilość do spożycia dziennie (około 50 g) zaleca się sporządzanie potraw typu risotta, gołąbki itp. Zabrania się spożywania potraw smażonych, pieczonych i duszonych. Jadanie świeżych lub konserwowanych wiśni (250 g dziennie) może powstrzymywać napady dny, ponieważ zmniejsza stężenie kwasu moczowego. Niektórzy chorzy wierzą w ich skuteczność, a badania przeprowadzone wiele lat temu rzeczywiście wykazały, że mogą one obniżać stężenie kwasu moczowego. Można przyjmować codziennie1 g wyciągu z owoców wiśni w tabletkach. Podobnie działają truskawki, borówki czarne i selery oraz wyciąg z nasion selera.
Chorzy z dną wymagają szczególnej uwagi przy terapii innych chorób, ponieważ niektóre leki mogą nasilać hiperurykemię zwłaszcza kwas acetylosalicylowy i salicylany, jak również inne np. adrenalina, alfametyldopa, aminofilina, dopamina, etambutol, glikokortykosteroidy, leki cytotoksyczne, lewodopa, kofeina, probenecyd, pirazynamid, witamina B12, witamina C, witamina PP. Poza tym chory z dną powinien unikać częstych urazów, przebywania w zimnie i dużych wysiłków fizycznych. U osób z nadwagą lub otyłych korzystne jest również zmniejszenie masy ciała. W przypadku współistnienia nadciśnienia tętniczego lub zaburzeń gospodarki lipidowej ważne jest przestrzeganie zasad leczenia tych schorzeń.
Systematyczne leczenie dny od początku choroby, jak i jej następstw (zmiany stawowe, guzki dnawe, kamica nerkowa i uszkodzenie nerek) wpływa korzystnie na przebieg choroby, dzięki czemu jakość życia chorych na dnę nie odbiega istotnie od życia innych ludzi.
Źródła:
http://www.biomedical.pl/choroby/ukladu-moczowego/skaza-moczanowa-519.html.
http://zdrowie.flink.pl/dna_moczanowa.php.
http://www.poradnikmedyczny.pl/mod/archiwum/426_moczanowa_zwana_inaczej.html.
http://www.grabieniec.pl/pokaz_artykul.php?id_artykulu=336.
http://www.ajmc.com/supplement/managed-care/2005/2005-11-vol11-n15Suppl/Nov05-2218pS451-S458.
http://natural-cures.org/blog/.
http://www.poradnikmedyczny.pl/mod/archiwum/7926_moczanowa_zasady_racjonalnego.html.

 

 

Share and Enjoy !

Shares


Możesz śledzić wszystkie odpowiedzi do tego wpisu poprzez kanał .

2 komentarzy do Dna (skaza) moczanowa a powikłania zdrowotne

  1. avatar gość pisze:

    Na pół szklanki wody bierzemy łyżeczkę witaminy c (ja kupuję kwas askorbinowy w proszku), do tego pół łyżeczki sody oczyszczonej i rozduszoną kapsułkę siarki organicnzej MSM. Dobrze mieszamy. Pijemy dotąd aż objawy związane z dną moczanową miną (czasem i kilka miesięcy). Nie jest to sposób usłyszany od lekarza, ale od mojej cioci, chemiczki, która sama tak się leczyła, skutecznie.mocz stopy w soli do kąpieli z mentholem, posmarować maścią mentholka miejsca gdzie czuć ból , olej CBD 10% bardzo pomaga przeciwbólowo. Jestem dopiero na początku kuracji, ale już jest lepiej.

  2. avatar Slonecznik pisze:

    Dużo ciekawych informacji :) Mnie się głównie przydadzą te dotyczące diety. Środek na ból i zmiany chorobowe już znalazłam, ale z dietą trochę się jeszcze gubię. Jednak dzięki leczeniu jest już coraz lepiej.

Dodaj komentarz do Slonecznik