Czy warto stosować probiotyki?

Probiotyki promowane są jako produkty pozytywnie wpływające na zdrowie. Czy istotnie tak jest? Jakie faktyczne korzyści daje ich spożywanie? Kiedy należy je  stosować? Jakie wybrać? Czy stosowanie probiotyków jest bezpieczne? Na te pytania coraz częściej próbują sobie odpowiedzieć lekarze i pacjenci.

Czym są probiotyki?

Probiotyki to żywe mikroorganizmy, które po spożyciu wywierają korzystny wpływ na organizm gospodarza. Przypisuje się im wiele dobroczynnych działań, ale tylko część z nich znalazła potwierdzenie w wynikach obiektywnych badań klinicznych. Wiadomo,  że właściwości preparatów probiotycznych są ściśle uzależnione od  znajdującego się w nich szczepu bakterii. Aby racjonalnie je  stosować niezbędna jest znajomość działania konkretnego szczepu bakterii, który w nim występuje.

Jednym z najbardziej szczegółowo przebadanych szczepów bakterii probiotycznych jest LGG (Lactobacillus rhamnosus GG). Na jego temat zostało napisanych ponad 500 publikacji naukowych.

LGG spełnia kryteria idealnego probiotyku, między innymi dlatego że:

• pochodzi z naturalnej mikroflory jelitowej człowieka;
• posiada zdolność przeżycia w środowisku przewodu pokarmowego;
• posiada zdolność przylegania do nabłonka jelitowego i szybko rozmnaża się w jelitach;
• nie jest chorobotwórczy ani szkodliwy dla gospodarza;

Kiedy stosować probiotyki?

Dzięki wszechstronnej aktywności probiotyki znalazły zastosowanie w profilaktyce i terapii szeregu chorób.

Najlepiej udokumentowana jest efektywność stosowania bakterii probiotycznych w terapii biegunek różnego pochodzenia. Biegunka stanowi poważny problem zdrowotny, zwłaszcza u dzieci, u  których często jest wskazaniem do hospitalizacji. Zlekceważenie tego problemu może prowadzić do groźnych powikłań, takich jak odwodnienie, niedobory elektrolitowe, osłabienie połączone ze spadkiem ciśnienia krwi i  wiele innych. Zastosowanie probiotyku znacząco skraca występowanie objawów biegunki.

Zapobieganie biegunce poantybiotykowej jest jednym z najbardziej oczywistych wskazań do stosowania probiotyków. Antybiotykoterapia często zaburza prawidłowy stan mikroflory przewodu pokarmowego, której całkowite odtworzenie może trwać nawet 6 miesięcy. Im szybciej rozpocznie się przyjmowanie preparatów osłonowych, tym szybciej nasz organizm wróci do formy. Pierwszą dawkę probiotyków można wziąć już pierwszego dnia kuracji antybiotykowej. Należy jednak pamiętać, że  nie każdy szczep bakterii probiotycznych zaczyna działać w momencie przyjmowania antybiotyków.

Radość z podróżowania i zwiedzania świata może nam popsuć biegunka podróżnych. Jest to odmiana biegunki infekcyjnej, występującej u około 20-50 procent wszystkich podróżujących do krajów tropikalnych (zwłaszcza o niższym standardzie higienicznym). Biegunka tego typu zazwyczaj ma podłoże bakteryjne, głównie z powodu zanieczyszczenia środowiska, niedostatecznego zaopatrzenia w czystą wodę oraz nieodpowiednich warunków sanitarnych i higienicznych. Probiotyki mogą być skuteczne w  redukcji ryzyka tego typu biegunki. Ich przyjmowanie możemy rozpocząć tuż przed wyjazdem i  w czasie jego trwania.

W ostatnich 20–30 latach stwierdzono wyraźny wzrost schorzeń alergicznych, zwłaszcza w wysoko rozwiniętych krajach Europy. W wielu państwach różnorodne reakcje alergiczne obserwuje się u 35 procent społeczeństwa. Najnowsze badania potwierdzają występowanie współzależności pomiędzy mikroflorą jelitową a alergią. Naukowcy doszli do wniosku, że odpowiednie zadbanie o skład mikroflory jelitowej może być kluczowym elementem zapobiegania i niwelowania skutków ubocznych alergii pokarmowych.

Stosowanie probiotyków jest całkowicie uzasadnione, ale tylko pod warunkiem, że przepisywany jest produkt zawierający szczep bakterii o dobrze udokumentowanym działaniu w przypadku danej choroby.

Na co należy zwracać uwagę przy doborze probiotyku?

Najważniejsze cechy skutecznego probiotyku to:

• Działanie i bezpieczeństwo potwierdzone w badaniach (LGG było dotychczas przedmiotem ponad 500 badań przeprowadzonych na całym świecie);
• Zawartość szczepu o trzyczłonowej nazwie, np. Lactobacillus (rodzaj) rhamnosus (gatunek) GG (szczep), a także kodzie taksonomicznym wskazującym na  zarejestrowanie szczepu w  Amerykańskiej Kolekcji Rodzajów Kultur (w przypadku LGG to ATCC 53103);
• Odpowiednia liczba bakterii w preparacie gwarantująca dobroczynny wpływ na zdrowie (w przypadku LGG – 6 miliardów bakterii w jednej dawce dla osób dorosłych i 3 miliardy w przypadku dzieci).

Idea stosowania probiotyków w terapii znajduje zatem coraz szersze zastosowanie w medycynie. Możliwość wykorzystania omawianych preparatów w  profilaktyce i lecznictwie sprawia, iż probiotykoterapię stosuje się już standardowo w licznych jednostkach chorobowych. Nie bez znaczenia jest nieinwazyjność i wielokrotnie potwierdzone bezpieczeństwo przyjmowania probiotyków.

Korzystając z dobrodziejstw probiotykoterapii należy mieć jednak na uwadze wyniki badań klinicznych i stosować te szczepy, które mają udokumentowaną skuteczność w danej chorobie. Jedynie wówczas terapia probiotyczna ma sens.