Cynk jest mikroelementem niezbędnym dla wzrostu i rozwoju każdego żywego organizmu. Obecność tego pierwiastka w komórkach umożliwia funkcjonowanie wielu enzymów, również tych uczestniczących w procesach syntezy białek i DNA1. W ludzkim organizmie znajduje się 2-4 g cynku, a jego stężenie w osoczu wynosi jedynie 12–16 μmol/L2. Pomimo niskiego stężenia w surowicy pierwiastek ten odgrywa niezwykle ważną rolę w funkcjonowaniu komórek, szczególnie tych wchodzących w skład układu immunologicznego 3. Przez to nawet jego niewielkie niedobory wpływają negatywnie na naszą odporność 4.
Rola cynku w funkcjonowaniu układu immunologicznego
Cynk reguluje liczne elementy wchodzące w skład układu immunologicznego. Jest on niezbędny w rozwoju i funkcjonowaniu komórek odpowiedzi wrodzonej jak neutrofile czy komórki NK uczestniczące np. w odpowiedzi na atak wirusów. Niewystarczająca ilość cynku w organizmie wpływa również na makrofagi czyli komórki żerne usuwające chorobotwórcze bakterie. Cynk potrzebny jest im do regulacji procesów fagocytozy (pożerania), wewnątrzkomórkowego zabijania oraz produkcji cytokin czyli cząsteczek odpowiedzialnych za dalsze przekazywanie informacji o zagrożeniu. Braki cynku wpływają także negatywnie na funkcje limfocytów B oraz T. Ze względu na zdolności antyoksydacyjne cynku uważany jest on również za element chroniący błony komórkowe przed uszkodzeniami powstającymi w wyniku działania wolnych rodników produkowanych w trakcie odpowiedzi zapalnej 5–7.
Niedobory cynku to nie tylko problem krajów skrajnie ubogich
Wprawdzie skrajne niedobory cynku są rzadkością, jednak według danych WHO lekkie do umiarkowanych niedoborów są stale notowane na całym świecie. Szacuje się, że co trzecia osoba dotknięta jest niedoborami tego pierwiastka, a w niektórych regionach dotyczą one nawet 73% ludności 8,9. W krajach słabo rozwiniętych niedobory są znacznie poważniejsze będąc powodem śmierci setek tysięcy dzieci poniżej 5 roku życia10. W naszym kraju, jak i innych krajach Europejskich, nie notuje się skrajnych przypadków niedoborów. Jednak w części centralnej i wschodniej Europy szacunki wskazują, że niedobory występują u około 10% populacji11.
Cynk, a przeziębienie
Ze względu na dużą rolę w odporności jaką odgrywa ten pierwiastek śladowy jego suplementacja w okresach wzmożonej zachorowalności na infekcje wirusowe pozwala naszym komórkom na skuteczne zwalczanie atakujących nas patogenów. Cynk pozwala m.in. na regulację odpowiedzi wrodzonej na atak wirusa poprzez stymulację produkcji interferonów 12. Nic więc dziwnego, że w trakcie licznych badań naukowych stwierdzono dodatnią korelację pomiędzy suplementacją tego pierwiastka, a spadkiem liczby epizodów przeziębienia w ciągu roku13. Zaobserwowano również, że regularne przyjmowanie cynku skraca czas trwania choroby, a także wiąże się z występowaniem łagodniejszych jej objawów 13,14. Wraz z rozpoczęciem sezonu na przeziębienie i grypę warto więc sięgnąć po suplementy wzmacniające odporność z cynkiem jak tabletki musujące Calcium C Max Odporność z cynkiem witaminą C.
1. Rink, L. & Gabriel, P. Zinc and the immune system. Proc. Nutr. Soc. 59, 541–52 (2000).
2. Ibs, K.-H. & Rink, L. Zinc-Altered Immune function. J. Nutr. 133, 1452S–1456S (2003).
3. Roohani, N., Hurrell, R., Kelishadi, R. & Schulin, R. Zinc and its importance for human health: An integrative review. J. Res. Med. Sci. 18, 144–57 (2013).
4. Hambidge, M. Human Zinc Deficiency. J. Nutr. 130, 1344S–1349S (2000).
5. Shankar, A. H. & Prasad, A. S. Zinc and immune function: The biological basis of altered resistance to infection. w American Journal of Clinical Nutrition (1998). doi:10.1093/ajcn/68.2.447S
6. Prasad, A. S. Zinc in human health: effect of zinc on immune cells. Mol. Med. 14, 353–7 (2008).
7. Ibs, K.-H., Function, Z. I. & Rink, L. Zinc-Altered Immune Function. J. Nutr. 133(5 Suppl 1):1452S-6S (2003).
8. Sandstead, H. H. Zinc deficiency. A public health problem? Am. J. Dis. Child. 145, 853–9 (1991).
9. Caulfield, L. E. & Black, R. E. Zinc deficiency. Pobrano z: https://www.who.int/publications/cra/chapters/volume1/0257-0280.pdf
10. Ezzati, M., Lopez, A. D., Rodgers, A. & Murray, C. J. L. Comparative Quantification of Health Risks: Global and Regional Burden of Diseases Attributable to Selected Major Risks. World Health Organization, Geneva (2004). doi:10.1016/j.amepre.2004.07.014
11. Wessells, K. R. & Brown, K. H. Estimating the Global Prevalence of Zinc Deficiency: Results Based on Zinc Availability in National Food Supplies and the Prevalence of Stunting. PLoS One (2012). doi:10.1371/journal.pone.0050568
12. Berg, K., Bolt, G., Andersen, H. & Owen, T. C. Zinc Potentiates the Antiviral Action of Human IFN- α Tenfold. J. Interf. Cytokine Res. 21(7):471-4. (2001).
13. Hemilä, H. & Chalker, E. Zinc for preventing and treating the common cold. Cochrane Database Syst. Rev. (2017). doi:10.1002/14651858.CD012808
14. Hemilä, H. Zinc lozenges and the common cold: a meta-analysis comparing zinc acetate and zinc gluconate, and the role of zinc dosage. JRSM Open 8, 205427041769429 (2017).
